İnkılap Tarihi olayları Kronolojik sıra
KRONOLOJİ
| 1839 | 3 Kasım Tanzimat Fermanı |
| 1853 | Osmanlı-Rus savaşı |
| 1854 | İngiltere ve Fransa savaşa katılıyor (Kırım Savaşı) Osmanlı Devletinin dış borçlanması |
| 1856 | Islahat Fermanı. Paris Barış Konferansı |
| 1865 | Genç Osmanlılar Cemiyetinin Kuruluşu |
| 1876 | 23 Aralık Birinci Meşrutiyet (Kanun-u Esasinin İlanı) |
| 1877 | Ayestefanos antlaşması. İngiltere’nin Kıbrıs’ı alması. Berlin Kongresi. Ermeni konusunun büyük devletler tarafından ele alınması |
| 1881 | Muharrem Kararnamesi ile Osmanlı Devletinin mali iflası ve Duyun-u umumiye |
| 1882 | İngiltere’nin Mısır’ı işgali. Üçlü ittifakın kuruluşu. |
| 1883 | Von der Goltz başkanlığında Alman askeri heyetinin İstanbul’a gelişi. |
| 1885 | Doğu Rumeli olayları ve Makedonya Komitesi. |
| 1888 | Haydarpaşa-İzmit demiryolu imtiyazının Almanya’ya verilmesi. |
| 1889 | 21 Mayıs İttihat ve Terakki’nin kuruluşu |
| 1892 | Eskişehir-Konya demiryolu projesi üzerinde Alman-İngiliz rekabeti |
| 1894 | Ermeni ayaklanmalarının başlaması (Sasun isyanı). Fransız-Rus anlaşması |
| 1895 | Ermeni olayları ve Girit sorunu |
| 1896 | Ermenilerin Osmanlı Bankası baskını. Girit’te ayaklanma |
| 1897 | Yunan kuvvetlerinin Girit’e çıkması, Türk- Yunan Savaşı ve İstanbul Antlaşması. |
| 1899 | Bağdat demiryolu imtiyazının Almanya’ya verilmesi. |
| 1900 | Hicaz demiryolu inşası. |
| 1901 | Büyük devletlerin Makedonya olaylarına karışması. |
| 1904 | Fransız-İngiliz Anlaşması. |
| 1906 | İttihat ve Terakki’nin Selânik’te faaliyete başlaması. |
| 1907 | İngiliz-Rus anlaşması. |
| 1908 | 23 Temmuz İkinci Meşrutiyet. 17 Aralık Meclis-i Mebusan’ın toplanması. |
| 1909 | 13 Nisan (31 Mart) ayaklanması. 23-24 Nisan Hareket Ordusu’nun İstanbul’a gelişi. 27 Nisan II.Abdülhamid’in tahttan indirilişi ve V. Mehmet Reşat’ın tahta çıkışı. |
| 1911 | 1 Ekim İtalya’nın Trablusgarp’a saldırması, Türk-İtalyan savaşı. M. Kemal Trablus’ta ve Binbaşı oluyor. |
| 1912 | 18 Ekim Balkan savaşı. |
| 1913 | 10 Mayıs Londra Antlaşması ile Balkan Savaşının sonu. 3 Haziran İkinci Balkan Savaşı 29 Eylül İstanbul Anlaşması, Edirne Türklerde kalıyor. Ekim M. Kemal Sofya Ateşemiliteri. |
| 1914 | 1 Ağustos Birinci Dünya Savaşı. 2 Ağustos Türk-Alman ittifakı. 10 Ağustos İki Alman gemisinin Çanakkale’ye sığınması (Yavuz ve Midilli). 29 Ekim Türk Donanmasının Ruslara taarruzu. 1 Kasım Türkiye’nin savaşa girişi. 7 Aralık Türk Ordusunun Kut’ül Amara’da İngilizleri kuşatması. 27 Aralık Sarıkamış Taarruzu. |
| 1915 | 20 Ocak M. Kemal 19. Tümen Komutanı. 2-3 Şubat Süveyş Kanalı Harekatı. 4 Mart İngiltere ve Fransa Boğazları Rusya’ya bırakı-yor. 18 Mart Çanakkale Türk zaferi. 25 Nisan İngiliz-Fransız Kuvvetlerinin Çanakkale’ye çıkartma harekatı ve kara savaşlarının başlaması. 20 Mayıs İtalya’nın savaşa girmesi. 27 Mayıs Ermeni Tehciri için kanun. 20 Ağustos Conkbayırı Taarruzu. 12 Ekim Bulgaristan’ın savaşı girmesi. 10 Aralık Mustafa Kemal’in Çanakkale’den ayrılışı. |
| 1916 | 3 Ocak Sykes-Picot anlaşması. 9 Ocak Müttefiklerin Çanakkale’yi terk edişi. 19 Mart M. Kemal Tuğgeneral (Mirliva) oluyor. 26 Nisan Sykes-Picot anlaşması Rusya’ya bildiriyor ve Boğazlar ile Doğu Anadolu Rusya’ya bırakılıyor. 27 Haziran Arap-İngiliz anlaşmaları sonunda Şerif Hüseyin Arap ayaklanmasını başlatıyor. 17 Ağustos Romanya İtilaf devletleri yanında savaşa katılıyor. |
| 1917 | 12-16 Mart Rusya’da ihtilal ve çarın istifası. 2 Nisan A.B.D. savaş ilan ediliyor. 19-21 Nisan St. Jena de Maurienne antlaşması Antalya-İzmir arası İtalya’ya bırakılıyor. 26 Nisan Yunanistan savaşa katılıyor. 7 Kasım Bolşevikler Rusya’da iktidarı ele geçiriyorlar. (Ekim İhtilali). |
| 1918 | 8 Ocak Başkan Wilson’un 14 ilkesi ilan ediliyor. 2 Şubat A.B.D. Birinci Dünya Savaşına fiilen giriyor. 3 Mart Osmanlı İmparatorluğu v müttefiklerinin Rusya ile Brestlitovks Antlaşması 29 Eylül Almanya savaşa devam edemiyor. Bulgaristan itilaf devletleri ile antlaşma imzalıyor. 14 kim Talat Paşa kabinesi yerine Ahmet İzzet Paşa Kabinesi kuruluyor. 30 Ekim Mondros Mütarekesi. 3 Kasım İngilizler Musulu işgal ediyor. 13 Kasım İtilaf donanması İstanbul’da. Mustafa Kemal İstanbulda. 29 Kasım Milli Kongre Cemiyetinin kurulması. 2 Aralık İzmir’de Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyetinin kurulması. Trakya Paşaeli Heyet-i Osmaniye Cemiyetinin kuruluşu. |
| 1919 | Ocak Antep, Maraş, Urfa, Adana’yı İngilizler işgal ediyor. 18 Ocak Paris Barış Konferası toplanıyor. 21 Ocak Adana cephesi kuruluyor. 3 Mart Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin Erzurum şubesinin kuruluşu. 29 Nisan İtalyanlar Antalya’yı işgal ediyorlar. M. Kemal 9. Ordu Müfettişi atanıyor. 4-11 Mayıs İtalyanlar Kuşadası, Marmaris, Bodrum yörelerini işgal ediyorlar. 15 Mayıs Yunan ordusu İtilaf donanmaları koruyuculuğunda İzmir’i işgal ediyor. İlk kurşun. 16 Mayıs M. Kemal İstanbul’dan Samsun’a hareket ediyor. 19 Mayıs M. Kemal Paşa Samsun’da. 28 Mayıs Ayvalıkta Yunan çıkartma hareketine silahlı direniş. 22 Haziran Amasya genelgesi. 28 Haziran Balıkesir Kongresi. 3 Temmuz M. Kemal Erzurum’da. 8-9 Temmuz M. Kemal askerlikten istifa ediyor. 23 Temmuz-7 Ağustos Erzurum Kongresi. 16 Ağustos Alaşehir Kongresi. 4-12 Eylül Sivas Kongresi. 7 Eylül Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk cemiyetinin kuruluşu. 9 Eylül Ali Fuat Paşa Umum Kuva-yı Milliye komutanı. 12 Eylül Anadolu ile İstanbul arasında, M. Kemal’in emri haberleşmenin kesilmesi. 22 Eylül Anzavur’un Balıkesir yöresi ayaklanması. 2 Ekim Damat Ferit Paşa kabinesi yerine Ali Rıza Kabinesinin Kurulması. 13 Ekim Amiral Bristol’un raporu yayınlanıyor. 22 Ekim Amasya mülakatı. 29 Ekim Fransızlar Anteb’i işgal ediyor. 1 Kasım İngilizler Maraş’ı Fransızlara devrediyor. 16 Kasım Sivas’ta komutanlar toplantısı. 27 Aralık M. Kemal Paşa Ankara’da. 29 Aralık Maraş’ta Fransızlara karşı milli direniş. |
| 1920 | 12 Ocak Mebuslar Meclisinin İstanbul’da toplanması. 17 Ocak Urfa’da milli direniş başlıyor. 28 Ocak Mebuslar Meclisi Misak-ı Milliyi kabul ediyor. 11 Şubat Fransızlar Maraş’tan çekiliyor. 16 Şubat Anzavur yeniden ayaklanıyor. 3 Mart Ali Rıza Paşa Kabinesi çekiliyor. Salih Paşa Kabinesi kuruluyor. 16 Mart İngilizler İstanbul’u işgal ediyor. 19 Mart M. Kemal Paşa Ankara’da olağanüstü yetkilere sahip bir meclis toplamak için bir çağrıda bulunuyor. 1 Nisan Antep’te bulunan Fransız kuvvetleri Türkler tarafından kuşatılıyor. 2 Nisan Salih Paşa Kabinesi istifa ediyor. 5 Nisan Damat Ferit Paşa Kabinesi. 10 Nisan Fransızlar Urfa’yı boşaltıyor. 11 Nisan Kuvay-ı Milliye aleyhine İstanbul Fetvası. Mebuslar Meclisi Padişah tarafından dağıtılıyor. 13 Nisan Bolu ve Düzce ayaklanmaları. 18 Nisan Kuvay-ı İnzibatiye kuruluyor. 19 Nisan Beypazarı ayaklanması. 23 Nisan Büyük Millet Meclisi Ankara’da kuruluyor. 24 Nisan M. Kemal Meclis Başkanı. 29 Nisan Hiyanet-i Vataniye Kanunu. 30 Nisan B.M.M.nin kuruluşu bütün dünyaya ilan ediliyor. 3 Mayıs Bakanlar kurulu kuruluyor. 5 Mayıs Anadolu’nun karşı Fetvası. 8 Mayıs Pozantı’daki Fransız kuvvetlerini Kuvayı Milliye kuşatıyor. 11 Mayıs İstanbul Harp Divanı M. Kemal’i gıyaben idama mahkum ediyor. 14 Mayıs Yenihan ayaklanması. 24 Mayıs Padişah M. Kemal hakkındaki idam kararını onaylıyor. 28 Mayıs Pozantı’daki Fransız birlikleri teslim alınıyor. 30 Mayıs Türk-Fransız ateşkesi. 1 Haziran Amerikan Kongresi Ermeni mandasını reddediyor. 9 Haziran Doğu Anadolu’da Ermenilere karşı seferberlik. 14 Haziran Yozgat ayaklanması. 22 Haziran Balıkesir’in Yunan ordusu tarafından işgali. 2 Temmuz Bandırma, Kirmasti ve Gönen’in Yunan ordusu tarafından işgali. 8 Temmuz Bursa’nın Yunanlar tarafından işgali. 9 Temmuz İngilizler Batum’u boşaltıyor. 18 Temmuz B.M.M. Misak-ı Milliye yemin ediyor. 21 Temmuz Yunan ordusu Tekirdağ’ı işgal ediyor. 25 Temmuz Yunan ordusu Edirne’yi işgal diyor. 10 Ağustos Sevr imzalanıyor. 11 Eylül B.M.M. Firariler Hakkında Kanun ve İstiklal Mahkemeleri kuruyor. 30 Eylül Ermenistan’a karşı Türk ordusunun harekatı. 3 Ekim Konya ayaklanması. 29 Ekim Damat Ferit Paşa Kabinesi yerine Tevfik Paşa Kabinesi Kuruluyor. 30 Ekim Türk ordusu Kars’ı kurtarıyor. 3 Aralık Gümrü anlaşması. |
| 1921 | 5 Ocak Çerkes Ethem Yunanlılara sığınıyor. 9-10 Ocak Birinci İnönü Zaferi. 20 Ocak Teşkilat-ı Esasiye kanunu. 9 Şubat Antep Fransızlara teslim oluyor. 21 Şubat Londra Konferansı toplanıyor. 12 Mart İstiklal Marşının Meclisteki kabulü. 16 Mart Moskova Antlaşması. 30 Mart-1 Nisan İkinci İnönü Zaferi. 23 Nisan Milli Bayram. 10 Mayıs Müdafaa-ı Hukuk Grubunun kurulması. 10 Temmuz Yunan ordusunun ileri Harekatı. 13 Temmuz Afyon Karahisar’ın Yunan ordusunca işgali. 17 Temmuz Kütahya’nın işgali. 30 Temmuz İstiklal Mahkemeleri yeniden kuruluyor. 5 Ağustos Mustafa Kemal Başkomutan. 7-8 Ağustos Tekalif-i Milliye Emirleri. 23 Ağustos-13 Eylül Sakarya meydan savaşı. 13 Ekim Kars Anlaşması. 20 Ekim Ankara Antlaşması. |
| 1922 | 22 Mart İtilaf Devletlerinin ateşkes önerisi. 26 Mart İtilaf devletlerinin barış önerisi. 26 Ağustos Büyük Taarruz. 30 Ağustos Dumlupınar Başkomutan Meydan Muharebesi. 2 Eylül Yunan Başkomutanının esir oluşu. 9 Eylül Türk ordusunun İzmir’i kurtarışı. 3 Ekim Mudanya Konferansı başlıyor. 11 Ekim Mudanya Mütarekesi. 20 Ekim Türk Jandarması İstanbul’da. 25 Kasım Edirne’de ulusal yönetim kuruluyor. |
| 1923 | 4 Şubat Lozan Konferansı açılıyor. 17 Şubat İzmir İktisat Kongresi toplanıyor. 1 Nisan B.M.M. yeni seçimler için karar veriyor. 15 Nisan T.B.M.M. dağılıyor. 9 Ağustos Halk Partisinin kurulması. 11 Ağustos T.B.M.M.nin açılması. 23 Ağustos Lozan Muahedesinin T.B.M.M.inde tasdiki. 6 Ekim Türk Ordusunun İstanbul’a girmesi. 13 Ekim Ankara başkent. 29 Ekim Cumhuriyetin ilanı Gazi M. Kemal Cumhurbaşkanı. 30 Ekim Başbakan olarak İsmet Paşa’nın göreve gelmesi. 1 Kasım Fethi Okyar’ın Cumhuriyet devrinde T.B.M.M.’nin ilk başkanı seçilmesi. |
| 1924 | 3 Mart Şeriye ve Evkaf vekaletlerinin kaldırılması. Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekaletinin kaldırılması. 3 Mart Hilafetin kaldırılması ve Osmanoğullarının Türkiye dışına çıkarılması. Tevhid-i Tedrisat Kanunu. 8 Mart Şeriat mahkemelerinin kaldırılışı. 20 Nisan Yeni anayasanın kabulü. 25 Nisan Türkiye ile Cemiyet-i Akvam’ın Musul konusunda anlaşması. 20 Kasım İsmet Bey’in başbakanlıktan istifası. 21 Kasım Fethi Bey’in yeni hükümeti kurması. 4 Aralık Şehit yetimlerine İstiklal madalyası yasasının kabulü. 8 Aralık Terakkiperver Cumhuriyet fırkasına Kazım Karabekir’in başkanı, Ali Fuat’ın genel sekreter olarak seçilmesi. |
| 1925 | 11 Şubat Şeyh Sait İsyanı. 17 Şubat Aşar vergisinin kaldırılışı. 2 Mart Fethi Bey’in istifası. 4 Mart Takrir-i Sükun kanununun çıkarılması, 2. İstiklal mahkemesinin kuruluşu. 12 Nisan Şeyh Sait’in yakalanması. 3 Haziran Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kapatılışı. 5 Ağustos Mustafa Kemal’in Latife Hanım’dan ayrılması. 24 Ağustos Mustafa Kemal’in Kastamonu gezisine çıkması. 2 Eylül Tekke ve zaviyelerin, türbelerin kapatılması, dini kıyafetleri ve memurların şapka giyeceklerine dair Bakanlar Kurulu kararının yayınlanması. 25 Kasım Şapka Kanunu. 30 Kasım Tekke ve zaviyeler ile türbelerin kapatılmasına ve türbedarlıklar ile bazı ünvanların men ve ilgasına dair kanun. 26 Aralık Milletlerarası saat ve takvimin kabulü hakkında kanun. |
| 1926 | 17 Şubat Medeni Kanunun kabulü (Kadının medeni haklara kavuşması, çok evliliğin yasaklanması, hukuk düzeninin çağdaşlaştırılması). 1 Mart Yeni “Türk Ceza Kanunu”nun kabulü. 22 Nisan “Borçlar Kanunu”nun kabulü. |
| 1927 | 15-20 Ekim Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Büyük Nutuk’unu okuması. |
| 1928 | 10 Nisan Anayasada değişiklikler yapılarak Türkiye Cumhuriyeti’nin laik devlet karakterinin açıklığa kavuşturulması (Anayasada mevcut “Devletin dini islamdır” hükmünün kaldırılması). 24 Nisan Milletlerarası rakamların kabulüne dair kanun. 28 Mayıs Millet mekteplerinin açılması hakkında kanun. Türk vatandaşlığı kanunu. 8 Ağustos Gazi Mustafa Kemal’in İstanbul Sarayburnu’nda halka ilk defa yeni Türk harflerinden söz açması. 1 Kasım Yeni Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun’un T.B.M.M.’den geçmesi. |
| 1929 | 24 Nisan İcra ve İflas Kanununun kabulü. 15 Mayıs Deniz Ticaret Kanununun kabulü. |
| 1930 | 20 Şubat Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanununun kabulü. 3 Nisan Belediye seçimlerinde Türk kadınlarına seçme ve seçilme hakkı tanıyan kanunun kabulü. 11 Haziran Cumhuriyet Merkez Bankası Kuruluşu Hakkında kanun. 12 Ağustos Fethi (Okyar) Bey başkanlığında Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kuruluşu. 17 Kasım Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kendini feshetmesi. 23 Aralık Menemen’de inkilaplar aleyhine ayaklanma ve öğretmen yedeksubay Kubilay’ın şehit edilmesi. |
| 1931 | 26 Mart Ölçüler kanununun kabulü. 12 Nisan Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (Türk Tarih Kurumu)’nunkuruluşu. |
| 1932 | 19 Şubat Halkevlerinin açılması. 12 Temmuz Türk Dili Tetkik Cemiyeti (Türk Dili Kurumu)’nun kurulması. |
| 1933 | 31 Mayıs İstanbul Darülfünunun ilgası ve İstanbul Üniversitesinin Kurulması Hakkında Kanun. 20 Haziran Üniversitede İnkılap Enstitüsü’nün kurulması. 4 Ekim Türk İnkılap Enstitüsünde ilk İnkılap dersinin Milli Eğitim Bakanı Yusuf Hikmet (Bayur) Bey tarafından verilmesi. 26 Ekim Türk kadınlarına köy İhtiyar heyetlerine seçme ve seçilme hakkının tanınması. |
| 1934 | 21 Haziran Mustafa Kemal’e TBMM’nin Atatürk soyadını vermesi. 3 Aralık Hangi dine mensup olursa olsun, din adamlarının mabet ve ayinler dışındaki dini kisve taşımalarının yasaklanmasına dair kanun. 5 Aralık Türk kadınlarına milletvekili seçme ve seçilme hakkını tanıyan anayasa değişikliği. |
| 1936 | 8 Haziran İş Kanununu kabulü (Sosyal haklar ve sosyal güvenlik açısından ilk önemli adım). 20 Temmuz Montreux Boğazlar Sözleşmesinin imzalanması ve boğazların tamamen Türk hakimiyetine geçişi. Türk askerinin “gayri askeri” adı verilmiş bölgelere girmesi. |
| 1937 | 27 Ocak Hatay’ın bağımsızlığının Milletler Cemiyetinde kabulü. 11 Haziran Atatürk’ün Trabzon’dan hükümete “Bütün çiftliklerini ve mallarını millete bağışladığını” bildirmesi. 25 Ekim Atatürk’ün Ankara’da son defa Cumhuriyet bayramı törenlerine katılması. |
| 1938 | 14 Ocak Türkiye-Irak-İran-Afganistan arasında aktedilen “Saadabat Paktı”nın TBMM’ce onaylanması. 30 Mart Atatürk’ün hastalığı ile ilgili ilk resmi tebliğ. 19 Mayıs Atatürk’ün son defa 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı gösterilerini izlemesi ve Hatay sorunu ile ilgili olarak -rahatsızlığına rağmen- Güney gezisine çıkması. 20 Mayıs Atatürk’ün Mersin’de askeri geçit törenini izlemesi. 24 Mayıs Atatürk’ün Adana’da askeri geçit törenini izlemesi 3 Temmuz Antakya’da Türk ve Fransız askeri heyetleri arasında askeri anlaşmanın imzası (Hatay’la ilgili). 5 Temmuz Türk birliklerinni coşkun sevgi gösterileri içinde Hatay’a, İskenderun’a girişi. Anlaşmada öngörülen yerlerde göreve başlaması. 2 Eylül Hatay Millet Meclisinin toplanması ve Tayfur Sökmen’in Devlet Başkanı seçilmesi. 17 Ekim Atatürk’ün ilk defa komaya girişi. 8 Kasım Atatürk’ün hastalığının ağırlaştığını bildiren raporların yeniden yayınlanmaya başlaması. 10 Kasım Saat dokuzu beş geçe Atatürk’ün son nefesini vererek hayattan ayrılışı. |
NKİLAP TARİHİ KRONOLOJİSİ 3 SAYFADIR
1889 İttihad-ı Osmanı Cemiyeti’nin (İttihat ve Terakki) kurulması
1908 – 1918 II.Meşrutiyet Dönemi
1908 Reval Konferansı (Rusya-ingiltere)
1908 Bulgaristan Bağımsız oluyor
1908 Girit Yunanistana veriliyor
1908 Bosna Hersek Elden çıkıyor
1909 31 Mart Ayaklanması : II.Abdulhamit yerine V.Mehmet Reşat geçiyor, Rejime karşı ilk ayaklanmadır,Harekat ordusu bastırmıştır
1911 Trablusgarp Savaşı : M.Kemal Derne ve Tobruk da görev alıyor
1912 I.Balkan Savaşı : Bulgaristan Krallığı, Sırbistan Krallığı, Yunanistan Krallığı ve Karadağ Krallığı’ndan oluşan Balkan Birliğinin Osmanlı Devleti’ne karşı giriştiği savaş
1913 Londra Antlaşması : Sınır Midye-Enez hattına çekiliyor ,Makedonya Yunanistana veriliyor
1913 Arnavutluk Bağımsız Oluyor
1913 Babali Baskını : İttihat ve Terakki Partisi Yönetime el koyuyor
1913 II.Balkan Savaşı : I. Balkan Savaşı’na katılan devletlerin, Yunanistan, Bulgaristan, Karadağ, Arnavutluk, Sırbistan, Osmanlı İmparatorluğu ve sonradan katılanRomanya’nın aralarında yaptıkları savaşlardır.
1913 Bükreş Antlaşması : Bulgaristan ile balkan devletleri arasında yapılıyor
1913 İstanbul Antlaşması : Bulgaristan – Osmanlı arasında yapılıyor, Meriç Nehri sınır kabul ediliyor
1913 Atina Antlaşması : Yunanistan – Osmanlı Arasında yapılıyor,Ege adaları yunanistana veriliyor
1914 I.Dünya Savaşı
4 Ağustos : Alman savaş gemilerine izin verilmesi (Yavuz-Midilli,Goben-Bresav)
22 Aralık : Sarıkamış Harekatı(Kafkas Cephesi) : Taarruz
1915 Techir Kanunu
1915 Çanakkale Zaferi
1916 Kafkas Cephesinde M.Kemal Muş – Bitlisi ruslardan geri alıyor
1917 Bolşevik Devrimi
1917 ABD Savaşa Giriyor
1918 Mustafa Kemal Yıldırım orduları grup komutanı oluyor (suriye cephesinde)
1918 Wilson İlkeleri : Yenen devletler savaş tazminatı ve toprak almayacak
1918 Mondros Ateşkes Antlaşması : Rauf Bey
3 Kasım : İngilizlerin musulu işgali
13 Kasım : İstanbulun işgali
1919 Gelişmeleri
18 Ocak : Paris Barış Konferansı
30 Nisan : M.Kemal 9. Ordu Müfettişi oldu
15 Mayıs : İzmirin İşgali
19 Mayıs : M.Kemal Samsuna çıkıyor
28 Mayıs : Havza Genelgesi : Miting ve Protesto
22 Haziran : Amasya Genelgesi : Gerekçe,Yöntem,program,Temsilciler kurulu temelleri
27 Haziran : Balıkesir Kongresi
8 Temmuz : M.Kemal askerlikten istifa ediyor(Erzurum sınırı içinde)
23 Temmuz : Erzurum Kongresi : Temsilciler kurulu kuruldu ,manda red edildi, mebusan meclisi toplanmalı, dış yardım alınabilir,albayrak gazetesi yayınlandı
6 Ağustos : Nazilli Kongresi : Celal bayar destek veriyor
16 Ağustos : Alaşehir Kongresi :
4 Eylül : Sivas Kongresi : ali galip olayı,temsil heyeti tüm yurdu temsil edecek,manda ya kesin red,irade-i milliye gazetesi yayınlanıyor ,Ali Fuat batı komutanlığına atanıyor (temsil heyetinin ilk icraatı)
20 Eylül : General Harbour M.Kemal ile görüşüyor
30 Eylül : Damat Ferit Paşa istifa ediyor
11 Ekim : Amiral Bristol Raporu : İzmirde Yunanlar haksız
20 Ekim : Amasya Görüşmeleri : M.kemal – Salih paşa
27 Aralık : Temsil Heyetinin Ankaraya gelmesi
1920 Gelişmeleri
12 Ocak : Son osmanlı mebusan meclisinin toplanması : misak-ı milli kabul ediliyor
28 Ocak : Misak-ı milli ilanı:
3 Mart : Salih paşa kabinesi kuruluyor
16 Mart : Anlaşma devletleri istanbulu işgal ediyo(fiili)
5 Nisan : Damat ferit paşa kabinesi kuruluyor
23 Nisan : TBMM’nin Kuruluşu
24 Nisan : M.Kemal’in meclise önergesi
29 Nisan : Hıyanet-i Vataniye kanunu : İsyanlara karşı
10 Ağustos : Sevr Barış Antlaşması : Tevfik paşa
11 Eylül : Firariler Kanunu , İstiklal Mahkemeleri : İsyanlara karşı
14 Ekim : Gediz Taarruzu (Ali Fuat Paşa)
8 Kasım : Düzeli Ordu kuruluyor
9 Kasım : Batı cephesi ikiye ayrılıyor : Batı(İsmet bey),Güney (Refet bey)
3 Aralık : Gümrü Antlaşması (Kars-ığdır-Sarıkamış Türkiyede)
5 Aralık : Bilecik Görüşmeleri : M.kemal – Salih Paşa
1921 Gelişmeleri
6-10 Ocak : I.İnönü Muharebesi : İsmet Bey general
20 Ocak : Teşkilat-ı Esasiye kanunu(21 Anayasası):
23 Ocak : Londra Konferansı : Bekir Sami Bey
23 Şubat : Batum Antlaşması : Artvin-Ardahan-Batum Türkiyeye verildi
1 Mart : Türk Afgan dostluk antlaşması : kültürel ve askeri
12 Mart : İstiklal Marşının Kabulu : Milli eğitim bakanı Hamdullas Suphi Tanrıöver okuyor,Beste Zeki üngör, Kastamonuda açıksöz gazetesinde yayımlandı
16 Mart : Moskova Antlaşması :Batum Gürcistana bırakıldı(ilk taviz)
23 Mart : II.İnönü Muharebesi :İngiltere maltada 40 türkü serbest , fransa zognuldak boşl.,”siz orada yalnız düşmanı değil….”
8 Nisan : Aslıhanlar – Dumlupınar taarruzu : henüz taarruz gücüne ulaşılamadı
5 Temmuz : İtalyanlar Anadoludan geri çekilmeye başladı
10 Temmuz : Eskişehir – Kütahya Muharebeleri
5 Ağustos : M.Kemal Başkomutan (3 ay)
7 Ağustos : Tekalifi Milliye Emirleri(Meclisin onayı yok, M.kemalin özel yetkisi ile)
23 Ağustos : Sakarya Meydan Muharebesi: “hattı müdafa yoktur…”,Ukrayna dostluk antlaşması imazaldı,İngiltere ile esir ant.
19 Eylül : M.Kemal’e Gazi ve Mareşal rütbesi verildi
13 Ekim : Kars Antlaşması : (Ermenistan,Gürcistan,Azerbaycan,Nahcivana muhafiyet,boğazlar açık)
20 Ekim : Ankara Antlaşması : Hatay ve iskenderun dışarda,caber kalesi türkiyede kalacak
1922 Gelişmeleri
26 Ağustos :Büyük Taarruz
11 Ekim : Mudanya Ateşkes Antlaşması : istanbul-boğazlar-doğu trakya savaşsız alındı : ismet paşa
1 Kasım : Saltanatın Kaldırılması : Osmanlı Devleti Resmen sona erdi,I.TBMM nin tek inkilabı
1923 Gelişmeleri
17 Şubat : İzmir İktisat Kongresi
24 Temmuz : Lozan Konferansı : İsmet paşa
11 Ağustos : II.TBMM nin Açılması
9 Eylül :Cumhuriyet Halk Fırkasını kurulması
13 Ekim : Ankaranın Başkent yapılması
29 Ekim : Cumhuriyetin ilanı : Kabine sistemi
30 Ekim : İsmet İnönü Başbakan
1 Kasım : Fethi Okyar Tbmm Başkanı
1924 Gelişmeleri
3 Mart : Halifeliğin Kaldırılması
– Şeriye Evkaf vekaletinin kaldırılması :diyanet,vakıflar açıldı yerine
– Erkan-ı Harbiye vekaletinin kaldırılması : Genel kurmay başkanlığu kuruldu
– Osmanlı hanedanın yurt dışına çıkarılması
20 Nisan : 24 anayasası :din islam,başkent ankara, dil türkçe,seçme yaşı 18,seçilme yaşı 30,cumhurbaşkanı 4 yıllığına
19 Mayıs : Haliç(İstanbul) Konferansı : Musul sorunu için ikili görüşme , başarısız
7 Ağustos : Nasturi İsyanı(ingiltere musul için destekliyor)
26 Ağustos : İş Bankası Açıldı
17 Kasım : Terakki Perver Cumhiriyet Fırkası Kuruldu : yerinden yönetim,tek derece,liberalizm,başkanı kazım karabekir
19 Aralık : Ordunu Siyasetten ayrılması kanunu
1925 Gelişmeleri
13 Şubat : Şeyh Sait İsyanı : Diyarbakır,ingiltere musul için destekliyor,seferberlik ilanı
17 Şubat : Aşar vergisi kaldırıldı
4 Mart : Takrir-i Sükun Yasası: Şeyh sait isyanını bastırmak için çıkarıldı
5 Haziran : Terakki Perver Cumhuriyet fırkasının kapatılması
25 Kasım : Kılık Kıyafet İnkilabı , Şapka kanunu
30 Kasım : Tekke-Zaviye-Türbelerin kapatılması
26 Aralık : Uluslararası Saat ve Takvim Kabulü
– Locarno Antlaşması : İngiltere-Almanya-Fransa arasındaki saldırmazlık antlaşması
– Sanayi ve Maadin Bankası açıldı
1926 Gelişmeleri
17 Şubat : Türk Medeni Kanununun kabulü : isviçre,patrikhanelerin yetkileri alındı,tek eş,nikah,velayet,cezakanunun italyadan,ticaret kanunu almanyadan alındı
22 Nisan : Türkiye İran Dostluk Antlaşması
2 Mart : Maarif Teşkilatı Kanunu :yabancı okullardaki ayricalik kalkiyor(Fransa),MEB’ den izinsiz okul açılamaz, dış politikada ilk başarı
5 Haziran : Ankara Antlaşması : Musul , İngiliz mandası ırak’a bırakıldı, türkiye para aldı(3. taviz)
16 Haziran : İzmir Suikasti : İstiklal mahkemelerinin son görevi,”Benim naciz vücudum…”,ittihatcı zihniyete son
1 Temmuz : Kabotaj Kanunu
– Bozkurt Lotus Olayı : Fransız-Türk gemilerinin ege denizinde çarpışması,Kabotaj kanununun çıkmasını hızlandırdı
1927 Gelişmeleri
15 Ekim : M.Kemal Nutuk’u okuyor (1919-1927 yıllarını kapsar)
16 Ekim : Teşvik-i Sanayi Kanunu
1928 Gelişmeleri
10 Nisan : Anayasadan “Devletin dini islamdır” ibaresinin çıkarılması
24 Nisan : Uluslararası Rakamların Kabulü
1 Kasım : Türk Harflerinin Kabulü
24 Kasım : Millet Mekteplerinin Açılması : M.Kemal Başöğretmen
– Tarım Kredi Kooperatifleri kuruldu
– Brian Kellog Paktı : ABD-Fransa öncülüğünde dünya barışına katkı sağlamak
1929 Gelişmeleri
– Gümrük Tarife Kanunu Değişti : Yerli tüccarın korunması
– Topraksız köylüye toprak dağıtılması hakkında kanun
– Litvinov Protokolü : Sovyet Rusya dünya barışı
– Adana – Mersin demiryolu sorunu (Fransa)
1930 Gelişmeleri
20 Şubat : Türk Parasını koruma kanunu
3 Nisan : Kadınlara Belediye Seçimlerine Katılma hakkı verilmesi
10 Haziran : Nüfus Mübadelesi(Etabli) Antlaşması : İstanbul rumları, batı trakya türkleri yerleşik sayıldı, yunaninsanla ara düzeldi
11 Haziran : Merkez Bankasının kurulması : Para politikasıü,Türk parasını korumak
12 Ağustos: Serbest Cumhuriyet Fırkası Kuruluyor(Fethi Okyar): milliyetci,laik,tek derece,teşviki sanayi uygulanacak,yabancı sermaye girecek,kadınlara siyasi hak,liberalizm
18 Kasım : Serbest Cumhuriyet Fırkasının Kendini Fesh Etmesi
23 Aralık : Menemen Olayı :Nakşibendi tarikatı,rejime karşı,Derviş mehmet,asteğmen kubilay, divan-ı harpte yargılandılar
– Hıfzıssıhha enstitüsü
– Osmanlı Borçları sorunu : düşük faizli taksitle 1954 e kadar ödendi, Fransa ile problem yaşandı
1931 Gelişmeleri
26 Mart : Ölçüler kanunun kabulü
15 Nisan : Türk Tarih Kurumunun açılması
1932 Gelişmeleri
19 Şubat : Halk Evlerinin açılması
12 Temmuz : Türk Dil Kurumunun açılması
18 Temmuz :Milletler Cemiyetine Giriş : ispanya temsilcisinin önerisi,Almanya ve italyanın yayılmacı politikalarına karşı, Cemal Hüsnü T.
– Zirai Donatım Kurumu açıldı
1933 Gelişmeleri
– Kadınlara Muhtar seçilme hakkı
– I. Beş yıllık kalkınma planı
– Yüksek Ziraat Enstitüsü kuruldu
– SümerBank’ın açılması (sanayiciye kredi)
– Razgrad Olayı : Bulgaristanda Türk-Müslüman mezarlarının tahrip edilmesi
– Wagon Litz Olayı : İstanbuldaki Fransız demiryolu şirketinde türk çalışanların işlerine türkçe konuştukları için son verilmesi
– Bursa Olayı : Türkçe Ezan
1934 Gelişmeleri
9 Şubat : Balkan Antantı : (Türkiye,Yunanistan,Yugoslavya,Romanya), Almanya ve italyanın yayılmacı politikasına karşı, Arnavutluk italya etkisinde,Bulgaristan Yayılmacı politika izliyor(dobluca-ege denizi) katılamadılar
21 Haziran : Soyadı Kanunu: (milliyetçilik-halkçılık-laiklik):osmalıdan kalma rutbe-nişanlar,ağa,bey,paşa,derviş,-ayrıcalığı önlemek-resmi işlemleri kolaylaştırmak)
5 Aralık :Kadınlara Milletvekili seçilme hakkı
1935 Gelişmeleri
– Hafta Tatilinin Cumadan Pazara alınması
– MTA kurulması
-Etibankın Açılması(Maden için kredi)
1936 Gelişmeleri
– Montrö Boğazlar Sözleşmesinin : Ticaret gemilerine açık, Savaş gemileri 15 gün önceden izin, Türkiye iki tarafta asker bulundurabilir,Boğazlar komisyonu kaldırıldı,Almanya-İtalyanın yayılmacı politikası,Tam egemenlik
– Akdeniz Paktı : (ingiltere,Türkiye,Yugoslavya,Yunanistan) , İtalyanın Akdenizde oluşturduğu tehdid
1937 Gelişmeleri
– Atatürk İlkelerinin Anayasaya girmesi
– Denizbankın açılması (deniz için kredi)
– Sadabat Paktı : (Türkiye,Irak,İran,Afganistan) ,İtalyanın asya-afrika da yayılmacı politikası,Suriye katılmadı(Hatay), Doğu sınırı güvende
1938 Gelişmeleri
–10 Kasım :Atatürkün vefatı
–11 Kasım : İsmet İnönü Cumhurbaşkanı
1939 Gelişmeleri
29 Haziran : Hatayın Anavatana Katılması: İsveç-Sandler Raporu,En son belirlenen sınır. Misakı Milli büyük oranda gerçekleştirildi.,Atatürkten sonra
1940 Köy Enstitüleri: İsmet İnönü zamanında köylerde öğretmen yetiştirmek, köylünün bilgi ve becerilerini artırmak için kuruldu. Adnan Menderes döneminde kapatıldı.
1940 Milli Korunma Kanunu: Bazı fabrikaların devletleştirilmesi amaçlandı. Hükümete ekonomik hayatı düzenleyici çok geniş imkanlar sağlamaktaydı. Üretim, dağıtım ve tüketim ilişkileri devlet kontrolüne alındı. Devlet gerektiğinde üretimi aksatan işletmelere el koyabilecekti. Kanuna dayanarak Petrol Ofisi, Et ve Balık Kurumu gibi kurumlar oluşturuldu.
1943 Casablanca Konferansı: Roosevelt ve Churchill arasında yapılan görüşmedir. Görüşmeye göre mihfer devletleri ile teslim dışında antlaşma yapılmayacak. Barış koşulları mihfer halklarına açıklanmadan önce bu ülke liderleri yenilgiyi kabul edecek. Sicilya’ya çıkarma yapılarak Almanya üzerinde baskı yapılacak. Türkiye’nin savaşa katılması için hazırlık yapılacak.
1943 Adana Görümeleri: Churchill ile İsmet İnönü arasında yapılmış, İnönü Türkiye’yi savaştan uzak tutmuştur.
1943 Washington Konferansı: Kuzey Afrika cephesinin kapanması üzerine Churchill ve Roosevelt arasında yapılan görüşmedir. Görüşmeye göre İtalya işgal edilip savaş dışı bırakılacak, 1944’te Fransa’da yeni cephe açılacak, Türk hava alanlarından yararlanma için hazırlıklar yapılacak. Savaş sonrası barışın sorumluluğu ABD, SSCB, İngiltere ve Çin’e verilecek. Avrupa’da Tuna, Balkan, İskandinav federasyonlarını kapsayan bir konfederasyon oluşturulacak, Türkiye balkan federasyonuna dahil edilecek.
1943 Qebec Konferansı: İtalya’da Mussolini’nin düşmesi üzerine ikinci cephe meselesini yeniden ele almak amacıyla Churchill, İngiliz Genelkurmayı ve Amerikan Genelkurmayı arasında yapılan görüşmedir. Görüşmede Churchill ikinci cephenin Fransa yerine Türkiye’de açılmasını savunmuş ama kabul ettirememiştir.
1943 Moskova Konferansı: Konferans 2. Dünya Savaşı’ndan sonra oluşacak düzen için yapılan ilk toplantıdır. Konferansa İngiltere, ABD, SSCB ve Çin katılmıştır.
1943 Tahran Konferansı: Roosevelt, Stalin ve Churchill arasında yapılmıştır. Türkiye’nin savaşa girmesi kararı alınmıştır.
1944 Kahire Görüşmeleri: Roosevelt, Churchill ve İnönü arasında yapılmıştır. İsmet İnönü Türkiye’nin savaşa hazır olmadığını belirtmiştir.
1945 Yalta Konferansı: ABD, İngiltere ve SSCB tarından yapılmıştır. Konferansta; Birleşmiş Milletler kurulacak, Almanya işgal bölgelerinden ayrılacak, boğazların statüsünün SSCB lehine değiştirilmesi kararları alınmıştır.
1945 Sanfransisco Konferansı: Birleşmiş Milletleri kurmak için Türkiye’nin de bulunduğu 51 devletin temsilcisinin katılımıyla toplanmıştır.
1945 Potsdam Konferansı: İngiltere, ABD ve Sovyet Rusya’nın yaptığı son büyük konferanstır. Barışın nasıl sağlanacağı görüşülmüştür.
1945 Çiftciyi Topraklandırma Kanunu: Toprak reformu.
1945 Birleşmiş Milletler Kuruldu: Dünya barışını ve güvenliğini sağlamak, uluslararası kültür, sosyal ve ekonomik işbirliği sağlamak için Türkiye’nin de kurucu üyeler arasında yer aldığı kuruluştur.
1947 Truman Doktrini: ABD başkanı Truman tarafından Sovyet tehdidine karşı komünizm tehlikesi altındaki devletlere mali ve askeri yardımı içeren doktrindir. Türkiye’ye 100 milyon dolar, Yunanistan’a 300 milyon dolar yardım yapılmıştır.
1947 Marshall Planı: Savaştan zarar görmüş Avrupa ülkeleri için ABD başkanı Marshall tarafından hazırlanan programdır. 12 Temmuz’da Türkiye, İngiltere, Fransa, Belçika, İtalya, Portekiz, İrlanda, Yunanistan, Hollanda, Lüksemburg, İsviçre, İzlanda, Avusturya, Norveç, Danimarka ve İsveç’in katılımıyla toplanan 16’lar Konferansı 22 Eylül’de ABD’ye sunulmak üzere Avrupa Ekonomik Kalkınma Programı hazırlamıştır. Bu program üzerine ABD 3 Nisan 1948’de Dış Yardım Kanunu çıkararak 16’lara 6 milyar dolarlık yardım yapmış, bu yardımlar daha sonra da devam etmiştir. Marshall’a karşılık Sovyet Rusya da kendi uydularına yardım için Molotov Planı çıkarmıştır. Türkiye Molotov’a üye değildir.
1949 NATO Kuruldu: Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı’na üye ülkeler askeri güçlerimi birleştirme amacı ile kurmuşlardır.
1950 Koreye Asker gönderildi
1952 Natoya Üye olduk
1955 Bağdat Paktı: Türkiye ve Irak arasında Orta Doğu’da Barış ve Savunma Teşkilatı adı ile kurulmuş, iki ülkenin birbirlerinin içişlerine karışmaması, anlaşmazlıkların barış yoluyla çözülmesi kararları alınmıştır. Daha sonra İran, Pakistan ve İngiltere de katılmıştır. ABD Arapların tepkisini çekmemek için resmen üye olmamış ama üyelere askeri, teknik ve mali alanda destek vermiştir.1959’da Irak Bağdat Paktı’ndan çekilmiş ve merkez Ankara’ya taşınmıştır. 1959’da paktın adı Merkezi Antlaşma Örgütü yani CENTO adını almıştır. 1979’da pakt dağılmıştır.
1955 Varşova Paktı: SSCB’nin öncülüğünde Arnavutluk, Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Romanya, Çekoslovakya ve Demokratik Almanya Cumhuriyeti’nin katılımıyla NATO’ya karşı kurulmuştur. 1991’de dağılmıştır.
1974 Kıbrıs Harekatı: 1959’da NATO’nun araya girmesiyle bağımsız bir Kıbrıs Cumhuriyeti Devleti kurulması kararlaştırılmıştır. Yine 1959’da Londra’da Türkiye, İngiltere, Yunanistan ve Kıbrıs Rum ve Türk Kesimi temsilcileri arasında imzalanan antlaşmaya göre Kıbrıs Devleti İngiltere, Türkiye ve Yunanistan garantörlüğüne kurulacaktır. 15 Temmuz 1974’te EOKA’cıların(Kıbrıslıların Millî Mücadele Örgütü-Yunanistan’ın Kıbrıs’ta kurduğu bir silahlı örgüttür) yaptığı ihtilal, Türklere karşı etnik arındırma politikası isleyen Başpiskopos Makarious’un ve yönetiminin devrilmesine neden olmuştur. Türkiye 14 Ağustos 1974’te Kıbrıs’a askeri hareket düzenlemiş, 13 Kasım 1975’te Kıbrıs Türk Federe Devleti, 15 Kasım 1983’te de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kurulmuştur.
