ULUSLAR ARASI ÖNEMLİ KURULUŞLAR

ULUSLAR ARASI KURULUŞLAR
 BATI AVRUPA BİRLİĞİ (1948): 17 Mart 1948’de Sovyet tehdidine karşı İngiltere, Fransa, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında kurulmuştur. Batı Avrupa Birliği Sovyet tehdidine karşı Avrupa’da alınmış ilk askerî tedbirdir.
 AVRUPA KONSEYİ (5 MAYIS 1949): 5 Mayıs 1949’da; Belçika, İngiltere, Danimarka, Fransa, Hollanda, İrlanda, İsveç, İtalya, Lüksemburg ve Norveç tarafından kurulmuştur. Birliğin amacı, üye ülkelerin ortak mallarını ve ilkelerini korumak, iktisadî gelişimlerini sağlamak amacıyla, aralarında daha sıkı bir iş birliği oluşturmaktır. Avrupa İnsan Hakları Komisyonu ile Avrupa İnsan Hakları Divanı da kurulmuş ve konseyin merkezi olan Strazburg’ta çalışmalarına başlamıştır. Türkiye Avrupa Konseyi’ne 8 Ağustos 1949 tarihinde üye olmuştur.
 SEATO’NUN KURULUŞU (8 EYLÜL 1954): Güney Doğu Asya Antlaşma Teşkilâtı olup 8 Eylül 1954’te, ABD, İngiltere ve Fransa ile Uzak Doğu ülkelerinden Yeni Zelanda, Avustralya, Filipinler, Tayland ile Pakistan’ın katılması ile kurulmuştur. Böylece ABD, Sovyet Rusya ve müttefiki Çin etrafında bir ittifaklar çemberi meydana getirmiştir
 AFRİKA BİRLİĞİ TEŞKİLÂTI (OAU) (1963): Afrika’da bağımsızlıklarını kazanan ülkeler herhangi bir blokun içinde yer almamış, kendi aralarında 25 Mayıs 1963 tarihinde ekonomik kalkınmayı sağlamak amacıyla, merkezi Etiyopya’nın Addis Ababa şehri olan Afrika Birliği Teşkilâtı (OAU)’nı kurmuşlardır.
 HELSİNKİ NİHAİ SENEDİ (AGİK) (1 AĞUSTOS 1975): Bloklar arasındaki ilişkilerde yumuşama sürecine girilmesi üzerine Doğu Bloku ülkeleri, Avrupa’da güvenlik ve iş birliğini güçlendirmek amacıyla bir konferans toplanmasını önermişlerdir. Bloklar arasında bazı sorunların çözülmesi üzerine Batılı ülkeler de bu öneriye olumlu yaklaşmıştır. SALT-I Antlaşması’ndan sonra, Arnavutluk dışında bütün Avrupa devletleriyle ABD ve Kanada’nın katıldığı Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Konferansı (AGİK) Helsinki’de toplanmıştır. Uzun görüşmeler neticesinde hazırlanan uluslararası ilişkilerde temel barış ve iş birliğini kapsayan “Sonuç Belgesi” (Helsinki Nihai Senedi) 1 Ağustos 1975’te imzalanmıştır.
 OEEC (AVRUPA EKONOMİK İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ): Marshall planı çerçevesinde 16 Avrupa ülkesinin katılımıyla 1948’de OEEC kuruldu. Böylece Batı Avrupa ülkeleri, ABD ile askeri ve ekonomik alanlarda işbirliği içine girmiş oldular. OEEC daha sonra OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) adını almıştır. Türkiye’de bu kuruluşa 1948’de üye olmuştur. Bu kuruluşun Avrupa dışındaki üyeleri ABD ve Kanada’dır.  OECD(Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü veya İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı): OECD, 14 Aralık 1960 tarihinde imzalanan Paris Sözleşmesi’ne dayanılarak, 1961’de kurulmuştur ve savaş yıkıntıları içindeki Avrupa’nın Marshall Planı çerçevesinde yeniden yapılandırılması amacıyla 1948 yılında kurulan Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün (OEEC) doğrudan mirasçısıdır. Üyelerinin büyük bir bölümü AB ve İUT üyeleridir, çoğunluğu da gözlemci üyelerdir. OECD ülkeleri sanayileşip zengin olmuş ülkelerdir.
 ASEAN(GÜNEYDOĞU ASYA MİLLETLERİ BİRLİĞİ ): Bölge ülkeleri Soğuk Savaş döneminde ekonomik ve ticari alanda işbirliği yapmak için kurdular. 1967 yılında kurulan bu teşkilatın kurucu üyeleri; Filipinler, Tayland, Malezya, Endonezya ve Singapur’dur. Daha sonra ise bu teşkilata Brunei, Vietnam, Laos, Kamboçya ve Birmanya devletleri dâhil olmuştur.
 PETROL İHRAÇ EDEN ÜLKELER ÖRGÜTÜ (OPEC): OPEC’in kurucu üyeleri arasında; Suudi Arabistan, İran, Kuveyt, Irak ve Venezüella vardır. Kuruluşa sonradan Katar, Libya, Endonezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, Nijerya, Gabon ve Ekvador da katılmıştır.
 OAPEC (PETROL İHRAÇ EDEN ARAP ÜLKELERİ TEŞKİLÂTI) ve 1973 PETROL KRİZİ: petrolü bir silah olarak kullanıp, ABD ve bazı Batı ülkelerine ambargo uygulaması ve petrol üretimini kısması üzerine, dünya üzerinde petrol fiyatları kısa zamanda dört katına çıkmıştır. 17 Ekim 1973’te verdikleri fiyatları yükseltme kararı ile İsrail’in 1967’de işgal ettiği Arap topraklarından çekilinceye ve Filistinlilerin yasal hakları güvenceye kavuşturuluncaya kadar, petrol üretimini her ay % 5 oranında kısma kararı alınması etkisini tüm dünya çapında hissettirmiş ve krize dönüşmüştür.
 MİLLETLERARASI ENERJİ AJANSI (IEA): Arapların bu petrol silahına karşı, ABD’nin öncülüğünde özellikle petrolün sağlanması ve kullanılmasında iş birliğini, dayanışmayı ve ortak planlamayı gerçekleştirmek için, 1974’te 14 üyenin katılımıyla kurulmuştur.
 TÜRKİYE BİLİMLER AKADEMİSİ (TÜBA) (1993): Türkiye’deki bilim adamları ve araştırmacıların toplumsal statülerini ve yaşam düzeylerini korumak, bilimsel araştırmaları özendirmek, toplumda bilimsel düşüncenin yayılmasını sağlamak, gençleri araştırma alanlarına yönlendirmek ve araştırma standartlarını uluslararası düzeye çıkarmaktır.
 KYOTO PROTOKOLÜ (11 Aralık 1997): Kyoto Protokolü, küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda mücadeleyi sağlamaya yönelik olarak Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne bir ek niteliğindeki uluslararası tek çevre anlaşmasıdır. Türkiye imzalamıştır. ABD 2001’de Kyoto Protokolü’nden imzasını geri çekmiştir.
 AKKA( AVRUPA KONVEKSİYONEL KUVVETLER ANT.): 1990’da Paris’te, Varşova Paktı ve NATO üyesi ülkeler arasında yapılan ortak deklarasyondur.
 ŞANGHAY BEŞLİSİ (1996) 1996’da Çin, Rusya, Kırgızistan, Kazakistan ve Tacikistan tarafından kurulan iş yapılanmasıdır. Bu oluşumun adı, 2001 yılında Özbekistan’ın da katılımıyla “Şanghay İş Birliği Örgütü” olarak değişmiştir. Bu örgütlenmeye Hindistan, Pakistan, İran ve Moğolistan gözlemci devlet olarak destek vermektedir.
İSLÂM KONFERANSI ÖRGÜTÜ (İKÖ) (1969)
 Dennis Michael Rohan adında “Church of God” adlı tarikata bağlı Avustralyalı bir hıristiyanın, 21 Ağustos 1969 tarihinde Mescid-i Aksa’yı kundaklamayı denemesinden sonra, İslâm ülkeleri başkanları tarafından 25 Ağustos 1969’da Kahire’de kurulmuştur.
 Örgütün merkezi Cidde’dir. Amacı, İslâm ülkeleri arasında iktisadî, sosyal, kültürel, bilimsel alanlarda iş birliğini güçlendirmek ve uluslararası örgütlerle dayanışmayı yürütmektir.
 22-25 Eylül 1969’da Fas’ın başkenti Rabat’ta Türkiye dâhil 24 ülkenin katıldığı bir “İslâm Zirvesi” toplanmıştır.
 slâm Zirvesi’nin ikincisi 1974’te Pakistan’ın Lahor kentinde yapılmıştır. Zirvede Filistin ile ilgili alınan kararlar yanında, 1971’de Pakistan’a karşı ayaklanarak bağımsızlığını ilan eden Bangladeş’in Pakistan tarafından tanınması da sağlanmıştır. Alma Ata Zirvesi ile 21 Aralık 1991’de SSCB fiilen sona vermiş; topluluktaki 11 cumhuriyet, her cumhuriyetin bağımsızlığı ve eşitliği ilkesi saklı kalmak şartıyla, aralarında yeni bir yapılanma yoluna gitmişlerdir.
 Alma Ata Zirvesi’ne 1993’te gözlemci olarak katılan Gürcistan, Güney Osetya Savaşı’ndan sonra 15 Ağustos 2008’de topluluktan ayrılmıştır. 2005’te üyelikten ayrılan Türkmenistan da topluluğa gözlemci olarak destek vermektedir.
TİKA (TÜRK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA AJANSI) (24 OCAK 1992)
 Başta Türk dilinin konuşulduğu ülkeler ve Türkiye’ye komşu ülkeler olmak üzere, gelişmekte olan ülkelerin kalkınmalarına yardımcı olmak; bu ülkelerle ekonomik, ticarî, teknik, sosyal, kültürel ve eğitim alanlarında iş birliği sağlamak amacıyla 24 Ocak 1992’de kurulmuştur.
 TİKA’nın proje ve programlarının koordinasyonunu sağlamak üzere 20 ülkede toplam 22 Program Koordinasyon Ofisi bulunmaktadır.
KARADENİZ EKONOMİK İŞ BİRLİĞİ TEŞKİLÂTI (KEİ) (1992)
 25 Haziran 1992 tarihinde Türkiye’nin öncülüğünde İstanbul’da düzenlenen Zirve Toplantısı’nda imzalanan antlaşma ile kurulmuştur.
 Teşkilâtın temel amacı; üye devletlerin coğrafî yakınlıklarından ve ekonomilerinin birbirlerini tamamlayıcı özelliklerinden yararlanılarak, ekonomik, bilimsel ve teknolojik ilişkileri geliştirmelerini sağlamak ve Karadeniz’in bir barış, iş birliği ve refah bölgesi hâline gelmesini sağlamaktır.
 KEİ’nin finansal birimi ise Karadeniz Ticaret ve Kalkınma Bankası’dır.
TÜRK KÜLTÜRÜ VE SANATLARI ORTAK YÖNETİMİ (TÜRKSOY) (1993)
 12 Temmuz 1993 tarihinde Azerbaycan, Kazakistan, Gürcistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Türkiye kültür bakanları tarafından Alma Ata’da kurulmuştur.
 Temel amacı; Türk dili konuşan ülkeler arasında bilim, kültür ve sanat alanlarında iş birliği sağlamak ve bu alanlarda çalışmalar yapmaktır.
 Örgütün genel merkezi Ankara, resmî dili ise Türkçedir.
 2009’da adı “Uluslararası Türk Kültürü Teşkilâtı” olarak değiştirilen TÜKSOY’un günümüzde 14 üyesi bulunmaktadır. TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER ZİRVESİ(TÜRK KONSEYİ)  1992 yılından beri belirli aralıklarla gerçekleştirilen zirvede Türk Dünyası’nın sorunları gündeme getirilmektedir. 3 Ekim 2009 Nahçıvan Anlaşması’yla adı Türk Konseyi olmuştur. Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye arasında kurulmuş olan uluslararası örgüttür. Türkmenistan ve Özbekistan tarafsızlık politikaları nedeniyle Konseye üye değildir,  Türk Konseyi’nin kurumsal merkezi İstanbul, akademik merkezi Kazakistan, Parlamenterler Asamblesi TÜRKPA’nın merkezi Bakü olmuştur. Türksoy da bu konseye bağlanmıştır. D-8 (GELİŞMEKTE OLAN 8 ÜLKE)  Türkiye, İran, Pakistan,Bangladeş, Malezya, Endonezya, Mısır ve Nijerya. Bu sekiz ülkenin REFAHYOL Hükûmeti Başbakanı Necmettin Erbakan önderliğinde bir araya gelerek oluşturmuş oldukları bir organizasyondur.  22 Ekim 1996 tarihindeki “Kalkınmada İşbirliği Konferansı”nı izleyen bir dizi hazırlık toplantılarından sonra 15 Haziran 1997 yılında İstanbul’da yapılan Devlet ve Hükümet başkanları zirvesinde D-8’in kuruluşu resmen ilan edilmiştir (İstanbul Deklarasyonu).  Malezya’nın başkenti Kuala Lumpur’da düzenlenen 6. D-8 zirvesinde, D-8 daimi Sekreteryasının İstanbul’da olmasına karar verildi.[1]. Bu karar 20 Şubat 2009 tarihinde imzalanan anlaşma ile resmiyet kazandı. EKONOMİK İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI (EİT)  Türkiye, İran, Pakistan gibi ülkeler tarafından kurulan ve Sovyetler Birliği’nin yıkılmasıyla diğer Türk Devletleri’nin de dahil olduğu ekonomik örgüt.  1985 yılında Türkiye, İran ve Pakistan tarafından kurulan EİT, Kalkınma İçin Bölgesel İşbirliği örgütünün ardılıdır. 1992 yılında Orta Asya cumhuriyetleri ve Azerbaycan’ı da kapsayacak şekilde genişlemiştir. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Türkiye ile Orta Asya ülkeleri arasında kurulan Orta Asya İşbirliği Teşkilatı CACO’nun da devamı niteliğindedir. Tarihi köklerinde Sadabat Paktı da vardır. Birlik aynı zamanda Türk/Fars ortaklığını, ortak Selçuklu kültürünü yansıtmaktadır. EİT’nin genel merkezi ve kültür departmanı İran’da, ekonomik bürosu Türkiye’de ve bilimsel bürosu ise Pakistan’dadır.  EİT’in üyeleri kültürel ve ekonomik alanda işbirliğini hedefliyor. 2015 yılına kadar serbest ticaret bölgesi olmak da hedefler arasında. Statü ve güç olarak büyümeye devam eden örgütün üyeleri arasında, 17 Temmuz 2003 tarihinde İslamabad’da ticaret anlaşması imzalanmıştır. AVRASYA ASKERİ STATÜLÜ KOLLUK KUVVETLERİ TEŞKİLATI(TAKM): 25 Ocak 2013 tarihinde [ Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de kurulmuş uluslararası resmi bir örgüttür. Türkiye, Azerbaycan, Kırgızistanve Mogolistan kurucu üyeleridir. Kısaltma adı TAKM olarak dört ülkenin baş harflerinden oluşur. Teşkilatın temelleri 2011 yılında Ankara’da atılmıştır. Örgütün ana karargâhı Ankara’dadır. Kuruluş amacı, “Askeri statülü kolluk kuvvetleri arasındaki işbirliği ve dayanışmayı geliştirmek” olarak açıklanmıştı KALKINMA İÇİN BÖLGESEL İŞBİRLİĞİ(RCD): Türkiye, İran ve Pakistan arasında bölgesel işbirliğini güçlendirmek amacıyla kurulan örgüt. TÜRK DEVLET VE TOPLULUKLARI DOSTLUK, KARDEŞLİK VE İŞBİRLİĞİ KURULTAYI(TÜRK KURULTAYI): Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı (TİKA) ile Türk Devlet ve Toplulukları Dostluk, Kardeşlik ve İşbirliği Vakfının (TÜDEV) işbirliğinde düzenlenen bir forumdur.

Kaynak: İbrahim BEYTER

Hakkımızda Sosyal Bilgiler

Belki Bunlar İlginizi Çekebilir.

yer alti kaynaklarimiz 1 1

Türkiyenin Zenginlikleri Nelerdir – Güzel

TÜRKİYENİN ZENGİNLİKLERİ Beşeri Coğrafya: Türkiyenin zenginlikleri nelerdir İnsanların tarım, sanayi, ulaşım, yerleşme, nüfus, vb. faaliyetler …

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir