8.Sınıf İnkılap Tarihi 1.Ünite Ders Notu Özet
Coğrafi keşifler ile yeni kıtalar ve yeni ticaret yolları bularak zenginleşen Avrupa karşısında Osmanlılar ise kontrollerindeki ipek ve baharat yolunun işlerliği-önemi azaldı, gümrük (vergi) gelirleri büyük ölçüde azaldı.
Avrupalıları yeniden Osmanlı pazarına çekmek amacıyla gümrük vergileri düşürülerek Fransa, İngiltere… gibi devletlerle Kapitülasyon antlaşması yapıldı. Ancak bu devletler sanayi inkılabını yapmıştı, Osmanlılardan sadece hammadde satın aldılar, işlenmiş-sanayi ürünleri sattılar. Osmanlı, Avrupalıların hammadde alıp sanayi ürünleri sattıkları açık pazara dönüşmüştü.
8.Sınıf İnkılap Tarihi 1.Ünite Ders Notu Özet
Yapılan savaşlar üst üste yenilgiyle sonuçlandı. Savaşlarla birlikte toprak da kaybedildi. Savaş masrafları ekonomiyi iyice sarstı. Dış borçlarını ödeyemeyecek duruma düşünce, alacaklı devletler Genel Borçlar İdaresi’ni(Düyun-u Umumiye) kurarak, Osmanlı Hazinesine ait bazı vergi gelirlere el koymuşlardı. Bu durum Osmanlı Devleti’nin ekonomik bağımsızlığını kaybetmesi demektir.
400 yılı aşkın süre Balkan(Rumeli) coğrafyasında hoşgörü ve adalet ile yöneten Osmanlı yönetimi altında Türk, Rum, Bulgar, Sırp, Ermeni, Yahudi, Arnavut, Boşnak gibi Müslüman ve gayrimüslim milletler Osmanlı hâkimiyeti altında asırlardır bir arada ve huzur içinde yaşamışlardı.
20. yy.lın ortasından itibaren Rumeli’nin büyük bölümünü kaybedildi. *Neden?
– Çok milletli bir İmp. olan Osmanlı ülkesindeki azınlıkların Fransız İhtilali’nin yaydığı milliyetçilik fikrinin etkisiyle çıkan isyanlar. 8.Sınıf İnkılap Tarihi 1.Ünite Ders Notu Özet
Milliyetçilik, her milletin kendi bağımsız devletine sahip olma hakkını savunur.
– Osmanlı toprakları ile ilgili sömürgeleştirme planları olan İng., Fr., Rusya gibi devletlerin bu isyanları kışkırtıp, desteklemesi
– Balkan coğrafyasının yenilikçi fikirlerin yayıldığı Batı Avrupa’ya yakın olması
Azınlık-Milliyetçi isyanları devleti dağılma noktasına getirdi. Devleti dağılmaktan kurtarmak isteyen bazı yönetici ve aydınlar çeşitli fikirler geliştirdiler. Bunlar; Osmanlıcılık, İslamcılık (Ümmetçilik), Türkçülük(Turancılık) ve Batıcılık…
8.Sınıf İnkılap Tarihi 1.Ünite Ders Notu Özet
Osmanlıcılık;
Bazı aydınlar dil, din, ırk ayrımı yapılmaksızın Osmanlı kimliği altında birlik oluşturmaya çalıştılar. Böylece azınlıklar yönetimden memnun olacak-devlet parçalanmaktan kurtulacaktı. Bu fikir Jön-Türkler ve İttihatçılar tarafından da desteklendi.
Osmanlıcılık fikrinin etkisi ile Tanzimat ve Islahat Fermanları ilan edildi; azınlık(gayrimüslimlerin) hakları yasal güvence alındı, Müslümanlarla eşit haklara kavuştular. Meşrutiyet yönetimine geçilerek halka-gayrimüslimlere seçme hakkı verildi, halk yönetime ortak oldu. Mebusan Meclisi’nde 69 Müslüman vekil yanında 46 azınlık vekili vardı. Ancak tüm bu yapılanlara karşın azınlıklar isyan etmekten vazgeçmediler.8.Sınıf İnkılap Tarihi 1.Ünite Ders Notu Özet
İslamcılık(Ümmetçilk),
Müslüman milletleri(Türkler, Kürtler, Araplar, Arnavutlar…) Osmanlı Halifesi etrafında birleştirerek devletin yıkılmasının önlenmesi amaçlanıyordu. Mehmet Akif ve Padişah II. Abdülhamit tarafından da desteklenen İslamcılık düşüncesi I. Dünya Savaşı yıllarında bazı Arap liderlerinin Osmanlı Devleti’ne isyan etmesi sonucu geçerliğini kaybetti.
Bazı aydınlar devletin kurtuluşunu Batılılaşma fikrinde aradılar. Batıcılık adı verilen bu fikrin savunucuları, Avrupa’daki gelişmelerin örnek alınarak devletin modernleştirilmesi gerektiğini düşünüyorlardı. Tevfik Fikret gibi aydınlarca savunulan bu düşünce Atatürk Dönemi’nde inkılaplar yapılırken de etkili oldu.
Türkçülük(Turancılık)
fikrini savunan aydınlar, Türk milletine dayanarak, Türk toplulukları(Azeri, Özbek, Kırgız, Kazak…) arasındaki birliğin sağlanarak devletin kurtulabileceğine inanıyorlardı. Mehmet Emin (Yurdakul), Ziya Gökalp, Namık Kemal gibi aydınlarca savunulan bu fikir, azınlıkların ayrılmasıyla daha da güçlendi. Türkçülük fikri, Millî Mücadele’nin kazanılmasında da etkili oldu. 8.Sınıf İnkılap Tarihi 1.Ünite Ders Notu Özet
1909 yılının nisan ayında, meşrutiyet karşıtları İstanbul’da isyan çıkardılar. 31 Mart Vakası diye tarihe geçen bu olay üzerine meşrutiyeti korumak isteyen İttihat ve Terakki üyesi subaylar, Selanik’te, Hareket Ordusu adında bir ordu hazırladılar. Kurmay başkanlığını Mustafa Kemal’in yaptığı bu ordu, İstanbul’a gelerek isyanı bastırdı. Ardından II. Abdülhamit tahttan indirilerek yerine V. Mehmet Reşat getirildi (1909). 31 Mart Vakası’ndan sonra devletin yönetimi büyük ölçüde İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin kontrolüne geçti.
Mavi Gözlü Çocuk Mustafa
Selanik’te doğan Mustafa’nın ailesi Osmanlıların Anadolu’dan Rumeli’ye iskan ettirilen Türkmenlerdendir.
Gazi’nin doğduğu Selanik, limana ve demiryolu ulaşımına sahip olduğundan dolayısıyla ticaretin geliştiği, Osmanlı ülkesinin en önemli 3 kentinden biri idi. Bu durum onu batı(Avrupa) ile yakınlaştırıyor-etkileşim içerisinde olmasına imkân veriyordu. Avrupa’dan gelenler yalnızca ticaret yapmıyor; kıyafetleri ile, yemekleri ile, müzikleri ile, davranışları ile, düşünceleri ile de insanları etkiliyorlardı..
Bu durum onun fikir hayatını-kişiliğini nasıl etkileyecektir?
Yeniliklere açık, batıcılık fikrini benimseyen
Mustafa Kemal’in çocukluk ve gençlik yıllarının farklı milletlerin iç içe yaşandığı ve yeni fikirlerin tartışıldığı Makedonya’daki Selanik-Manastır şehirlerinde geçmesi, onun hoşgörülü ve demokratik bir kişiliğe sahip olmasında büyük rol oynadı.
Farklı milletlerin-dinlerden insanların bir arada yaşaması kültürel zenginliği-çeşitliliği ortaya çıkarmıştır.
Osmanlı parçalanmasının ilk ve en yoğun olarak yaşandığı coğrafyada doğan, çocukluğunu ve eğitim hayatını geçirecek olan Gazi’nin bu soruna duyarlı olması, kafa yorması kaçınılmazdı. Arkadaşları ile Vatan ve Hürriyet Cemiyeti’ni kurmuştur. 8.Sınıf İnkılap Tarihi 1.Ünite Ders Notu Özet
* Bu durum onda hangi fikirleri benimsediğini kanıtlar?
vatanseverlik- (Türkçülük), tam bağımsızlık fikirlerini benimsediğini
Atatürk, aile hayatına büyük önem vermiştir. Bu anlayışını o zamanki geleneklerin aksine nikâh töreni sırasında eşi Latife Hanım ile birlikte hazır bulunarak göstermiştir(→yenilikçi). Aynı şekilde yurt gezilerine de yine onunla beraber çıkarak milletine örnek olmak istemiştir.
Mustafa Kemal Okulda
Mahalle MektebŞemsi Efendi İlkokul
Selanik Mülkiye Rüştiyesi
Selanik Askeri Rüştiyesi
Manastır Askeri İdadisi
İstanbul Harp Okulu
İstanbul Harp Akademisi
Mektep; ilkokul Rüştiye; ortaokul İdadi-Sultani; lise âli; yüksekokul
Gazi’nin ailesi çocuklarının eğitimine önem veriyorlardı. Gazi’nin önce dini ağırlıklı eğitim veren mahalle mektebine yazılıp, kısa süre sonra modern-batılı tarzda eğitim yapan Şemsi efendi okuluna gitmiştir. Bu durum neyi kanıtlar?
Osmanlı ülkesinde eğitim birliği olmadığını, 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde ağırlıklı olarak dinî derslerin verildiği medreselerin yanında Avrupa tarzında eğitim veren modern okullar, yabancı devletlerin açtığı okullar ve azınlık okulları bulunuyordu.
Azınlık okulları ve yabancı okulların devlet denetimi dışında olması ve her okulun kendi müfredatını uygulaması, değer yargıları-dünyaya bakışları farklı nesillerin ortaya çıkışını ve toplumda kültür çatışmalarına yol açıyordu.
Mustafa Kemal’in Selanik sokaklarında gördüğü üniformalı subaylar, onun askeri okula yazılmasında etkili olacaktır.
“Güzel söylemek ve yazmak isteği kalıcı idi. İstanbul’daki Harp Okulunda ders aralarında kompozisyon alıştırmaları yapıyorduk. Saati elimize alıyor ‘Bu kadar dakika sen, bu kadar dakika ben söyleyeceğim.’ diye yarışmalar düzenliyor ve tartışmalar yapıyorduk. Okulun öğrencileri arasında okunmak üzere el yazımızla bir okul gazetesi çıkardık. Sınıf içinde küçük bir teşkilatımız vardı. Ben gazetenin yönetim kurulunda idim. Gazetenin yazılarını çoğunlukla ben yazıyordum.” 8.Sınıf İnkılap Tarihi 1.Ünite Ders Notu Özet
* Bu paragraf onun hangi kişilik özelliklerini kanıtlamaktadır?
Çok iyi bir hatip olarak askerlikte-siyasette önplana çıkacak, lider olarak arkadaşları-Türk milleti tarafından benimsenecektir.
Edebiyata olan ilgisi sonucunda; şiir yazma denemelerinde bulundu. Ancak öğretmenlerinin, şiirin onu askerlikten uzaklaştıracağı yönündeki uyarıları üzerine bu hevesten vazgeçti.
Gazi, Manastır Askeri İdadisi’nde öğrenci iken Balkanlardaki kargaşa ortamı içinde, 1897’de Türk-Yunan savaşı başladı. Öğrenci olduğu halde orduya katılmak için okuldan kaçtı, ancak bir akrabasının müdahalesi nedeniyle okula geri dönmek zorunda kaldı. Bu olay, onun hangi fikirlere yakın olduğunu göstermektedir?
Türkçülük-vatanseverlik
Selanik’e izinli olarak döndüğünde Fransızca dersleri almıştır.
*Fransızcayı çok iyi okuyup-anlaması, Fransız yazarları takip etmesi onu nasıl etkilemiş olabilir?
Batıdan gelen fikirlere(cumhuriyet, laiklik, milliyetçilik, eşitlik, akılcılık ve bilimsellik) açık bir insan olmasını, batıcılık fikrini benimsemesine, yenilikçi bir kişi olmasına zemin hazırlamıştır.
* Gazi’nin tarih dersine olan ilgisi, onun kişiliğini nasıl etkilemiş olabilir?
Vatansever- Türkçü bir insan olmasını sağlayacaktır. 8.Sınıf İnkılap Tarihi 1.Ünite Ders Notu Özet
1899’da İstanbul’da Harp Okuluna girmiş, ardından devam ettiği Harp akademisinden 1905’te Kurmay Yüzbaşı rütbesi ile mezun oldu.
* Okulda ülke sorunları ile ilgilenmesi, düşüncelerini açıkça ifade etmesi, onun hangi kişilik özelliklerine sahip olduğunu göstermektedir? hazırlamıştır. 8.Sınıf İnkılap Tarihi 1.Ünite Ders Notu Özet
