ORTA ÇAĞ’DA EKONOMİ
A)TARIM
Feodalizm (Derebeylik): Batı Roma’nın yıkılmasıyla güvenlik ve geçim ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla zengin toprak sahibi Lortlara(Senyör) sığınan halkın oluşturduğu şehir devlet sistemine denir. Lortlar kendi içinde özgür olup, Krallara bağlıdırlar. Feodalitede toplum asiller, rahipler, burjuvalar ve köylüler şeklinde gruplara ayrıldı.
Kast Sistemi: Hint toplumu Brahmanlar, kşatriyalar, vaisyalar ve sudralar adıyla dört gruba ayrılırdı. Kast sisteminde meslekler ve statüler doğuştan kazanılırdı ve değiştirilemezdi.
B) TİCARET
Ticareret Yolları
- Kral Yolu: Persler tarafından yapılan yol Sus şehrini Lidya’nın başkenti Sardes’e bağlar. Taşınan başlıca ticaret malları tahıl, hayvan postları, çeşitli kumaşlar ve baharatlardır.
- İpek Yolu: Çin’in Şian kentinden başlayan İpek Yolu, Hazar Denizi’ne ve oradan da Anadolu kıyılarındaki liman kentlerine buradan da Avrupa’ya ulaşır. İpek, değerli taşlar, porselen, cam eşya ve kâğıda bu yolla taşınmıştır. İtalyan kâşif Marco Polo İpek Yolu üzerinden Çin’i ziyaret eden ilk Avrupalı olmuştur.
- Baharat Yolu: Baharatlar ilaç yapımında, kutsal yağların hazırlanmasında ve parfüm üretiminde de kullanılırdı. Hindistan’dan başlayan Baharat Yolu; İran Körfezi yoluyla Irak’a, Yemen kıyılarına veya Kızıldeniz üzerinden Süveyş ve Akabe’ye, buralardan da kara yoluyla Doğu Akdeniz limanlarına ulaşır.
4.Kürk Yolu: Karadeniz’in kuzey kıyılarından başlayıp Ural Dağları, Sibirya ve Altaylar üzerinden geçerek Çin’e kadar uzanan bir ticaret yoluydu. İpek Yolu’nun kuzeyinden geçen bu yolun ana ticaret malları sincap, sansar, tilki, samur, kunduz, vaşak kürkleri ile bal mumu ve mantar idi.
Ticaret Mekanları
Kervansaray: Yolcuların ve tüccarların konaklamaları için ticaret yolları üzerinde inşa edilmiş yapılardır.
Ribat : Kara ve deniz sınırlarının güvenliği amacıyla inşa edilmiş karakol binalarıdır.
Liman: Mısır ve Suriye limanları, Anadolu’daki Alanya, Antalya ve Sinop Orta Çağ’ın işlek limanlardır.
Han: Pamuk Hanı, Koza Han gibi isimlerle anılır.
Kapan (Toptancı): Yağ kapanı, un kapanı gibi.
Bedesten: Değerli eşyaların satıldığı veya saklandığı yerlerdir.
Arasta: Aynı iş kolunda faaliyet gösteren esnaflara ait dükkânların bir sokak boyunca karşılıklı sıralandığı mekânlardır.
Panayır: Yılın belli zamanlarında şehirlerin yakınında kurulan panayırlarda ticaret genellikle mal değiş tokuşu şeklinde gerçekleşir.
ORTA ÇAĞ’DA ASKERÎ ORGANİZASYONLAR
-
Konar-göçerlerde Ordu
– Ata binme ve ok atma yarışları düzenleyerek cirit ve güreş oyunları oynarlardı.
– Eli silah tutan herkes savaşa daima hazır durumda bulunurdu.
– Türklerde askerlik özel bir meslek sayılmaz, her Türk bir asker sayılır ve savaş zamanında orduya katılırdı. Bu nedenle Türklere ordu-millet denirdi.
– Tamamı süvarilerden oluşan Moğol ordusu onlu sisteme göre teşkil edilirdi.
Ordu: 30000 Asker
Tümen: 10000 Asker
Alay: 1000
-
Yerleşiklerde Ordu
– Yerleşik toplumlarında ordular ücretli askerlerden oluşuyordu.
– Şövalye: Seçkin ve profesyonel atlı asker.
– Süvari: Atlı asker.
– İsviçre piyadeleri: 5.5 metrelik kargılarla ve hafif zırhla donanmışlardır. Falanks adı verilen kare biçimli savaş dizilimiyle etkili olmuşlardır.
ORTA ÇAĞ’DA HUKUK
-
Roma Hukuku
– Roma Krallığı dönemindeki hukuka “yurttaşlar hukuku” denir.
– Yurttaşlar hukukundan kendilerini devletin kurucusu ve asıl sahipleri olarak gören patriciler yararlanır. Halk kitlesi plebler ayrı bir hukuka tabiydi. Yabancılar ise hukuken yok sayılıyordu.
– On İki Levha Kanunları: Roma’da başlayan patrici-pleb mücadelesi sonunda, MÖ 451’de on iki adet tunç levha üzerine kazınarak şehir meydanında asılmıştır.
– Roma bugünkü Avrupa ülkelerinin hukuk sistemlerinin temelini oluşturdu. Almanya, Fransa, İtalya, İsviçre gibi.
-
Justinianus Kanunları
– Roma Hukunda yapılan en büyük hukuki düzenlemedir.
– 3 milyon civarında olan kanun sayısı 150 bine indirildi.
-
Cengiz Yasası
– Moğol İmparatoru Cengiz Han, Uygur Türklerinden yararlanarak Cengiz Yasası’nı çıkardı.
– Cengiz Yasası Uygurca yazılmış, içeriğinde Cengiz Han’ın yasakları ve Türk töresine de yer verildi.
Kaynak:Barbarouslaz
