7. Sınıf Sosyal Bilgiler Zaman İçinde Bilim Konu Özeti

4.ÜNİTE: ZAMAN İÇİNDE BİLİM

 

Buluş (İcat): Bilinen bilgilerden yararlanarak daha önce bilinmeyen yeni bir bulguya ulaşma veya yöntem geliştirme, icat demektir.

Örnek: Edison’un ampulü bulması

BULUŞLAR ve ÖZELLİKLERİ

BULUŞ ADI		KİMLERİN BULDUĞU	ÖZELLİĞİ
TEKERLEK		Sümerler	— Kesilen ağaç kütüklerinin yuvarlanması ile ilk tekerlek oluşturulmuştur.
MÜREKKEP		Mısırlılar	— Renkli minerallerin toz haline getirilerek sıvıyla karıştırılıp seyreltilmesi ile oluşmuştur.
BARUT		Çinliler	— ilk önce basit roketleri atmak ve havai fişek olarak kullanılmıştır.
CAM		Fenikeliler	— Ateşin sıcaklığı ile kum ve sodanın ısınmasıyla oluşmuştur.
YAZI	ÇİVİ YAZISI	Sümerler	— Yazının bulunmasıyla tarihi çağları başlamıştır.
	HİYEROGLİF (Resim Yazısı)	Mısırlılar	— Resim yazısıdır. — Duvara ve anıtlara yazılır.
	ALFABE	Fenikeliler	— Bugün kullanılan alfabenin temelidir. — Arap ve Latin alfabesi, Fenike alfabesinden türemiştir.

Çinlilerin yaptığı buluşlar: Kağıt, barut, pusula ve matbaadır.

 

BİLİM ADAMI	FAALİYETLERİ
HAREZMİ	—  Coğrafya, astronomi ve matematik alanında çalıştı. —  Hint rakamlarını ve (0) sıfır rakamını buldu. —  Matematiğin dalı olan cebir’i geliştirdi.
BİRUNİ	—  Güneşi gözlemek için alet yaptı. —  Dünyanın döndüğünü ve yerçekimini dünyanın çevresini hesapladı. —  Gazneli Mahmut “sarayımın hazinesidir.” dedi.
İBNİ SİNA	—  Avrupa’da “Avicenna” adıyla tanınır. —  Tıp alanında çalışan, “Kanun” isimli eseri Avrupa’da tıpta kullanıldı. — “Şifa” adlı ansiklopedi yazdı.
ULUĞ BEY	—  Timur Devleti hükümdarı, Timur’un torunudur. —  Semerkant’ta medrese ve gözlem evi (rasathane) yaptırdı. —  Güneş, ay ve gezegenleri tespit etti.
ALİ KUŞÇU	—  Astronomi ve matematik bilginidir. —  Fatih döneminde İstanbul’da medresede ders verdi. —  Ay’ın haritasını çıkardı, NASA tarafından ayda bir bölgeye ismi verildi.
PİRİ REİS	—  Osmanlı Kaptanı Derya (Deniz Kuvvetleri Komutanı)’sıdır. —  Amerika’yı içine alan “ilk dünya haritasını” çizdi. —  Kitabı Bahriye adlı coğrafya eserini yazdı.
TAKİYÜDDİN	—  İstanbul’da gözlemevi kurdu. —  Güneş ve ay tutulmasını gözlemledi.

İSLAM BİLGİNLERİ

COĞRAFİ KEŞİFLER:

15 ve 16 yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ticaret yollarının, okyanusların ve kıtaların bulunmasına denir.

Coğrafi Keşiflerin Sebepleri:

• İpek ve Baharat Yolunun müslümanların elinde olması
• Gemicilik bilgisinde ilerleme
• Pusulanın geliştirilmesi
• Coğrafya bilgisinin artması

Keşif                                                              Keşfedilen Yer

Bartelmi Diaz                                                       Ümit Burnu

               Kristof Kolomb                                                    Amerika Kıtası (kıta olduğunu anlayamadı.)              Vasko Da Gama                                                       Hindistan

Macellan                                                              Dünyanın dolaşılması

Coğrafi Keşiflerin Sonuçları

• İpek ve Baharat Yolu önemini kaybetti. Atlas Okyanusu kıyısındaki limanlar önem kazandı.
• Keşfedilen yerlerde yetişen domates, vanilya, patates, kakao gibi bitkiler Avrupa’ya taşındı.
• Hıristiyanlık yayıldı, yanlış bilgi veren din adamlarına güven azaldı.
• Soylular eski gücünü kaybetti, ticaretle uğraşan kişiler (burjuva sınıfı) zenginleşti.
• Kültür ve sanat desteklendi, Rönesans‘ın doğmasına sebep oldu.

RÖNESANS:

Kelime olarak; “yeniden doğuş” demektir.

Yeniçağda Avrupa’da edebiyat, güzel sanatlar, bilim alanındaki yeniliklere denir.

Rönesans’ın Sebepleri:

• Kağıt ve matbaanın etkisiyle okuma yazmanın, bilgi ve kültürün artması
• Güzel sanatlara merak saran zengin sınıfın oluşması
• İstanbul’dan İtalya’ya giden bilgilerin eski Yunanca eserleri öğretmeleri
• Doğa, güzel sanatlar, edebiyat ve bilimsel gelişmelere ilginin artması

BİLGİ NOTU: Rönesans ilk olarak İtalya’da başladı.

Rönesans’ın Öncüleri:

Leonardo Da Vinci                          (Resim, bilim, robot)

Mikelanj                                            (Heykeltıraş)

Montaigne                                         (Edebiyat)

Luther                                               (Dinde reform)

Shakespeare                                      (Tiyatro)

Kopernik                                           (Fizik)

Rönesans’ın Sonuçları:

• Skolastik (kilise görüşü) düşünce yıkıldı. Pozitif düşünce oluştu.
• Reform hareketleri başladı.
• Bilim ve teknikte gelişmeler hızlandı.
• Avrupa’da sanattan zevk alan bir burjuva sınıfı oluştu.
• Din adamları ve kilisenin otoritesi sarsıldı.
• Avrupa her yönden gelişti güçlendi.

REFORM

Kelime olarak: “düzeltme, yenileme demektir.

16 yüzyılda Katolik kilisesindeki bozulmalar sebebiyle dinde yapılan düzenlemelere denir.
Reform’un Nedenleri:

• Kağıt ve matbaa sebebiyle okur-yazar oranının artması
• İncilin farklı dillere çevrilmesi sonucunda din adamlarına güvenin azalması
• Kilisenin endülüjans (günah çıkarma, cennetten yer satma) yetkisini kullanarak zengin olması ve halkın tepkisi
• Rönesans’la birlikte düşünce özgürlüğünün oluşması

BİLGİ NOTU: Reform hareketleri ilk defa Martin Luther öncülüğünde Almanya’da başlamıştır.

Reformun Sonuçları:

• Avrupa’da mezhep birliği bozuldu. Katolik ve Ortodoks mezhepleri yanında Protestanlık (Almanya), Kalvenizm (Fransa), Anglikanizm (İngiltere) mezhepleri ortaya çıktı.
• Din adamları ve kilise güvenini kaybetti.
• Katolik kilisesi kendini yeniledi ve düzeltti.
• Eğitim-öğretim kiliseden alınarak laik eğitim sistemi kuruldu.
• Katolik kilisesinden ayrılan ülkelerde kilisenin mallarına ve topraklarına el konuldu.
• Papa ve kilisenin Avrupa ülkelerindeki krallar üzerindeki etkisi sona erdi.

BİLGİ NOTU: Reform Osmanlı’yı olumsuz etkilemedi, mezhep savaşlarının olması Osmanlı Devleti’nin Avrupa’da ilerlemesini kolaylaştırdı.

AYDINLANMA ÇAĞI

Avrupa’da insanın önemini dine göre değil, akla dayanarak açıklayan düşünce sistemidir.             Aydınlanma Bilim İnsanları: Newton, Kopernik, Galileo, Descartes, Jan Jack Russo,Mozart.

BİLGİ NOTU: Aydınlanma çağında meydana gelen bilim, sanat ve teknolojik gelişmeler sanayi inkılabına sebep oldu.

SANAYİ İNKILABI

Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin üretimde kullanılmasına denir.

Buhar gücüyle çalışan makinelerin üretimde kullanılmasıyla Sanayi İnkılabı başladı.

            Sanayi İnkılabı ilk olarak İngiltere’de başladı.

Sanayi İnkılabının Sonuçları:

• Pazar ve hammadde ihtiyacı sebebiyle sömürgecilik faaliyetleri başladı.
• İşçi sınıfı ortaya çıktı.
• Köyden şehre hızlı nüfus göçü başladı.
• Sanayileşemeyen ülkeler sömürüldü.
• Osmanlı devleti açık pazar haline geldi, Osmanlı esnafı çöktü.

BİLGİ NOTU: Ortaçağda Avrupa’da dini ve yönetim gücünü elinde bulunduran gruplar düşünce özgürlüğünü engellemişler. Rönesans, Reform, Aydınlanma Çağı ile bilim, sanat ve siyasette gelişmeler yaşanmış, özgür düşünce gelişmiştir.

Kaynak: Mustafa KARAKAŞ