Osmanlı Devleti (Türkiye) |
Japonya |
Batı ile hep iç içe ve savaş halinde yaşamıştır. Coğrafyalar bitişik | Batıdan coğrafî olarak uzak; istediği zaman ilişkileri kesebiliyor. |
Bütün kültürlerle hep iç içe ve yan yana. Bazı kültürleri sentezleyecek vakti olmamış. | Dünyadan izole, kendi adalarında birlik, ahlâk ve disiplin içinde yaşıyor. Hem Çin hem de Batı kültürlerini özümsemiş. |
Üç kıtada devlet kurmuş ve yönetmiş, çok geniş topraklarda birçok milleti, dini, dili, ırkı vs. birleştirmiş. | Devamlı iç savaşlar olmakla beraber homojen bir millet |
Birçok devlet kuruluyor ve yıkılıyor. Bazen devlet-millet kavgası oluyor. Savaşlar, toprak kayıpları, göçler… | 2650 yıldan beri bir devlet, milli yapıdaki devlet millet ile bütünleşmiş. Batılılaşma döneminde uzun istikrar var. |
Batılılaşmada Fransa örneği ile başlandı. Fransız ihtilâli etkisiyle hep rejim ve politika, ideoloji tartışıldı. Bilim ve teknik yerine kültür ve rejim alındı. | Tokugava zamanındaki Fransa örneği hemen bırakılarak Alman yönetim sistemi ve İngiliz sanayileşmesi örnek alındı. Rejim tartışmaları yapmadılar. |
Tartışmalar genelde devletin yönetim biçimi üzerinde oldu, merkezî otorite giderek sarsıldı. Devlet-halk-ordu ve bürokrasi arasındaki güven ve saygı kayboldu. | Devletin yönetim biçimi ve imparatorun yetkileri üzerinde tartışma yapılmadı. Halk ile devlet organları arasında hep saygı ve güven esas oldu. |
Batıya az öğrenci gönderdik ve onların izlemesini iyi yapamadık. | Öğrenciler iyi seçildi, bilim ve teknoloji eğitimi için gönderildi ve izlendi. |
Batılı uzmanlar iyi seçilemedi; oradan kaçan aristokratlar ve Avrupalıların kendi gönderdiği az sayıda uzman kişi ile çalışıldı. | Batının en iyi uzmanlarını seçip iyi para vererek getirdiler. Kısa zamanda çok sayıda uzman desteğiyle çalıştılar. |
Batı Türkleri sevemedi, Türkler de Batıyı; ilişkiler hiçbir zaman samimi olmadı. | Avrupalılar samimi ve dürüst davrandılar. İlişkiler güven havası içinde kuruldu. |
Batılılaşmaya karşı çıkanlarla savunanlar 200 yılı aşkın zamandır hep çatışıyor, devlet her zaman net tavır koyamıyor. | Batılılaşmaya karşı bir grup yok, sanayileşme ve yenileşmelerde hep kararlı bir politika izlendi. |
Batılılaşmaya başladığında Osmanlı duraklama devrini bitirmiş ve çöküş dönemi psikolojisine girmişti. | Sanayileşmeye başladığında Japonya yeni bir yükselme devrine başlamıştı. |