Coğrafi Keşiflerin Olumlu ve Olumsuz Sonuçları
Coğrafi Keşiflerin : Avrupalıların 15 ve 16. Yy da Hindistan’a ulaşmak , yeni yerler bulmak ve yeni ticaret yolları bulmak amacıyla yaptıkları seferlere denir
Nedenleri
- Temel faktör Hindistan’a giden kısa yolu bulmaktır
- Geleneksel ticaret yollarının ( İpek ve Baharat yollarını) müslümanların eline geçmesi
- Coğrafya bilgisinin ilerlemesi
- Pusula ‘nın geliştirilmesi (yön bulma aleti)
- Gemicilik sanatındaki ilerlemeler (okyanusun güçlü dalgalaırna dayanıklı gemilerin üretilmesi)
- Efsane ve hurafelere inanmayan cesur gemicilerin yetişmesi(hurafe: gerçek dışı aslı olmayan bilgi ve inanışlar)
- Avrupalıların, doğu ülkelerinin zenginliklerine ulaşabilmek istekleri
- İstanbul’un fethinden sonra Türklerin, doğu ticaret yollarına hâkim olmaları
- Avrupalıların, Hristiyanlık dinini yaymak istemeleri.
Keşiflerin en önemli nedeni İslam bilginlerinin eserlerinin Latinceye çevrilip, matbaa ile çoğaltılması sonucu yeni kıtaların varlığından haberdar olmalarıdır. Asya ile ticaret yapan Avrupalı tüccarlar uzak doğunun zenginliklerinden söz ederek Avrupa’da heyecan uyandırdılar. Özellikle gezgin Marco POLO’nun (1271-1291) ünlü gezisini anlatan Harikalar Kitabi bunda çok etkili olmuştur
KEŞİFLER
1- Ümit Burnunun bulunması ( 1487 ) : Portekizli Bartelmi DİAZ Portekizden yola çıkıp batı Afrikayı takip ederek Afrikanın güney ucuna ulaştı. Fırtınalar Burnu adı verilen bu yeni yol denizcilerin ümidini kırmamak için daha sonra Ümit Burnu olarak değiştirildi.
2- Amerika’nın keşfi ( 1492) : Cenevizli Kristof Kolomb İspanya Kralının verdiği üç gemi ile sürekli batıya giderse Hindistana varacağı düşüncesi ile yola çıktı. Yoluna bilinmeyen bir kara çıkacağını hesaplamamıştı. 2 ay sonra Amerikanın batısındaki Bahama Adalarına ulaştığında buranın Hindistanın batısı olduğunu sandı. Ölümüne kadar yeni bir kıta keşfettiğini anlayamadı. 1507 yılında Amerikano Vespuçi buranın yeni bir kıta olduğunu fark etti. Yeni kıtaya onun adı verildi.
3- Hint Deniz Yolunun bulunması ( 1498 ) : Portekizli Vasco do Gama Ümit Burnunu geçerek Hindistan’ın Kalküta limanına vardı ve Hint Deniz Yolu Portekizlilerin eline geçti.
4-Dünyanın Dolaşılması ( 1519-1522 ): Portekizli Macellan Atlas Okyanusuna açılarak Amerikanın güneyine ulaştı. Kendi adını verdiği boğazı aşarak Büyük Okyanusa geçti. Filipin Adalarında yerli halkla yaptığı savaşta öldü. İkinci Kaptan Del Kano Ümit Burnunu dolaşarak İspanyaya döndü.
COĞRAFİ KEŞİFLERİN SONUÇLARI:
Siyasi Sonuçlar
- Yeni ülkelerin keşfedilmesi ile Sömürgecilik gelişti.( Portekiz ve İspanyollarla başlayan sömürgeciliğe daha sonra İngiltere, Fransa ve Hollandada katıldı.)
- Baharat ve ipek yolları önemini kaybetti. à Akdenizdeki limanlar eski canlılığını yitirdi.marsilya cenova limanları gibi
- Doğudan yeni keşfedilen yerlerden Avrupaya bol miktarda altın, mücevher gibi değerli eşyalar geldi.
- Avrupa zenginleşti. Soylular nüfuzlarını kaybetti.
- Türk ve İslam âlemi ekonomik olarak olumsuz etkilendi.
Dini Sonuçlar
- Hıristiyanlık yeni keşfedilen yerlere yayıldı.
- Dünyanın düz olduğunu söyleyen din adamlarına güven sarsıldı.
- Bilimsel Sonuçlar
- Yeni kıtalar, ırklar, bitkiler, hayvanlar tanındı.(Patates.kakao,domates.vanilya)(Lama, buffalo)
- İnsanlarda araştırma ve yeni şeyler öğrenme merakı uyandı.
- Sosyal Sonuçları: ticaret ile uğraşan Burjuv sınıfı zenginleşti. Ve zamanla zengin sınıf anlamına geldi
- Burrjuva sınıfında bilim ve sanatı destekleyen MESEN sınıf ortaya çıktı bu sınıfı Rönesans’ın Ortaya çıkmasını etkilemiştir
COĞRAFİ KEŞİFLERİN OSMANLI VE İSLAM DÜNYASI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
- Coğrafi Keşifler, bütün insanlığı etkilemiştir. Bu yönüyle evrensel bir özelliğe sahiptir.
- Akdeniz Limanları, Coğrafya Keşifler sonucunda önemini kaybetti. Ancak 1869’da Süveyş Kanalı Fransızlar tarafından açılmasıyla bu limanlar yeniden önem kazanmıştır.
- Coğrafi Keşifler, Müslüman ülkeler açısından büyük zararlara neden olmuştur. İslam ülkeleri yoksullaşmıştır
- Osmanlı İmparatorluğu, İpek ve Baharat Yollarına hâkim olmasına rağmen yolların değişmesinden dolayı umduklarına ulaşamamıştır.
- Osmanlı İmparatorluğu, ticaret faaliyetlerini yeniden geliştirebilmek için Avrupalı devletlere kapitülasyonlar vermek zorunda kaldı.
- Ayrıca Osmanlı topraklarında kervan yolları boyunca faaliyet gösteren halk ve zanaatkârlar işsiz kaldı. Bu durum, Osmanlı Devleti’nde ekonomik sıkıntılara ve Celali İsyanları’na zemin hazırlamıştır.
- Osmanlı Devleti, Hint ticaret yolunun hâkimiyeti için Portekizlilerle, Akdeniz hâkimiyeti için de İspanyollarla mücadele etti. Endonezya’da savunma ve koruma savaşları yapmış ama başarılı olamamıştır.
- Hazırlayan: Mehmet ÖZDURAK
