Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli: Yenilenen Öğretim Programlarına İlişkin Detaylı Bir İnceleme
Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2024 yılında uygulamaya koyduğu Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) ve beraberinde getirdiği yenilenen öğretim programları, eğitim camiasında ve toplumda geniş yankı uyandırdı. Bu kapsamlı reform, eğitim sistemimizin geleceğini şekillendirecek önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Ancak, her yenilik gibi TYMM ve öğretim programları da beraberinde bazı soruları ve tartışmaları getiriyor.
Bu inceleme raporunda, TYMM ve yenilenen öğretim programlarının temel prensiplerini, hedeflerini, yeniliklerini ve olası etkilerini detaylı bir şekilde ele alacağız. Ayrıca, eğitimciler, uzmanlar ve diğer paydaşların görüşlerini de dikkate alarak, modelin güçlü ve zayıf yönlerini değerlendireceğiz.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin Temel İlkeleri
TYMM, öğrenci merkezli, değerler eğitimine önem veren, milli ve manevi değerlere bağlı, bilimsel ve teknolojik gelişmelere açık bir eğitim anlayışını benimsiyor. Modelin temel ilkeleri arasında şunlar yer alıyor:
- Öğrenci Merkezlilik: Öğrencinin ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilmiş öğrenme deneyimleri sunmak.
- Değerler Eğitimi: Milli, manevi, ahlaki ve kültürel değerleri öğrencilere kazandırmak.
- Bilimsel ve Teknolojik Gelişmelere Açıklık: Çağın gerektirdiği bilgi ve becerileri kazandırmak için bilimsel ve teknolojik gelişmeleri takip etmek ve eğitim programlarına entegre etmek.
- Sürekli Gelişim: Eğitim sistemini sürekli olarak değerlendirmek, iyileştirmek ve geliştirmek.
Yenilenen Öğretim Programlarının Yenilikleri
TYMM kapsamında yenilenen öğretim programları, birçok önemli yenilik içeriyor. Bunlardan bazıları şunlar:
- Becerilere Odaklanma: Öğrencilerin bilgiyi kullanma, problem çözme, eleştirel düşünme, yaratıcılık ve iletişim gibi 21. yüzyıl becerilerini kazanmalarına daha fazla önem verilmesi.
- Değerler Eğitiminin Güçlendirilmesi: Ders içeriklerinde ve etkinliklerde değerler eğitimine daha fazla yer verilmesi.
- Öğrenme Yaklaşımlarının Çeşitlendirilmesi: Proje tabanlı öğrenme, işbirlikli öğrenme, sorgulamaya dayalı öğrenme gibi farklı öğrenme yaklaşımlarının kullanılması.
- Dijitalleşme: Teknoloji kullanımının artırılması ve dijital öğrenme materyallerinin geliştirilmesi.
Modelin Güçlü Yönleri
TYMM ve yenilenen öğretim programları, eğitim sistemimizin daha çağdaş, öğrenci merkezli ve değerler odaklı bir yapıya kavuşması için önemli bir adım olarak görülüyor. Modelin güçlü yönleri arasında şunlar sayılabilir:
- Öğrenci Merkezli Yaklaşım: Öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına göre eğitim alabilmeleri, öğrenme motivasyonlarını artırabilir ve başarılarını yükseltebilir.
- Değerler Eğitimi: Milli ve manevi değerlerin güçlendirilmesi, öğrencilerin karakter gelişimine katkı sağlayabilir ve toplumsal uyumu artırabilir.
- Becerilere Odaklanma: 21. yüzyıl becerilerinin kazandırılması, öğrencilerin geleceğin dünyasına daha iyi hazırlanmalarını sağlayabilir.
Modelin Zayıf Yönleri ve Tartışmalar
TYMM ve yenilenen öğretim programları, bazı eleştirilere ve tartışmalara da konu oluyor. Bunlardan bazıları şunlar:
- Uygulama Zorlukları: Yeni modelin uygulanması için öğretmenlerin yeterli eğitimi alması ve okulların gerekli altyapıya sahip olması gerekiyor.
- Değerler Eğitimi Tartışmaları: Değerler eğitiminin içeriği ve nasıl verileceği konusunda farklı görüşler bulunuyor.
- Bilimsellik Endişeleri: Bazı kesimler, modelin bilimsel temellere yeterince dayanmadığı ve ideolojik kaygılar taşıdığı endişesini dile getiriyor.
TÜRKİYE YÜZYILI MAARİF MODELİ YENİLENEN ÖĞRETİM PROGRAMLARI
İNCELEME RAPORU
1- Modelin ana hedefi; eylemlerden değerlere, değerlerden erdemli insana, erdemli insandan ise nihai hedef olan “Huzurlu Aile ve Toplum” ile “Yaşanabilir Çevrede Huzurlu İnsan” a ulaşmaktır. Öğretim programlarında değerler “Erdem-Değer-Eylem Modeli” bağlamında kavramsallaştırılmaktadır.
2- İçerik çerçevesi belirtilmiştir.
3- Öğretim programlarında eğitim ve öğretim süreçlerinde Türkçe’mizin doğru ve etkili kullanımına, öğrencilerin söz varlığının ve dil becerilerinin geliştirilmesine de vurgu yapılmaktadır.
4- Farklılaştırma kapsamında zenginleştirme veya destekleme bölümünde yer verilen
tüm uygulamaların; öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve istekleri göz önünde bulundurularak öğretmenler tarafından planlanması ve yürütülmesi, öğretmenin yaratıcı düşünme gücünü geliştirmesine ve bütün öğrencilere hitap etmesine yardımcı olacaktır.
5- Ders kitabı forma sayıları alt-üst sınır olarak belirlenmiştir.
6- Bazı kavramlar değiştirilmiştir.
| Önceki Hali | Değişen Hali |
| Ünite adı | Öğrenme alanı |
| Ölçme değerlendirme | Öğrenme kanıtları |
| Kazanım | Öğrenme çıktısı |
7- Türkçe dersi hariç diğer öğretim programlarında sadeleştirme yapılmıştır.
| Ders | Sınıf | Öğrenme Çıktısında
Yapılan Değişiklik |
İçerik Sadeleşme
Oranı |
|
Hayat Bilgisi |
1 | 53’ten 23’e düşürülmüştür. | % 35 |
| 2 | 50’den 23’e düşürülmüştür. | ||
| 3 | 45’ten 20’ye düşürülmüştür. | ||
| Fen Bilimleri | 3 | 36’dan 20’ye düşürülmüştür. | % 57 |
| 4 | 46’dan 19’a düşürülmüştür. | ||
| İnsan Hakları, Vatandaşlık ve Demokrasi
Öğrenme alanı 6’dan 4’e düşürülmüştür. |
4 | 29’dan 13’e düşürülmüştür. | % 34 |
| Matematik | 1 | 36’dan 19’a düşürülmüştür. | % 43 |
| 2 | 50’den 25’e düşürülmüştür. | ||
| 3 | 72’den 33’e düşürülmüştür. | ||
| 4 | 71’den 34’e düşürülmüştür. | ||
| Sosyal Bilgiler
Öğrenme alanı 7’den 6’ya düşürülmüştür. |
4 | 33’ten 17’ye düşürülmüştür. |
% 21 |
| 5 | 33’ten 19’a düşürülmüştür. | ||
| 6 | 34’ten 18’e düşürülmüştür. | ||
| 7 | 31’den 17’ye düşürülmüştür. |
8- Süreç odaklı değerlendirme yaklaşımının ön plana çıktığı görülmektedir. Süreç odaklı değerlendirmeyle birlikte, öğrenci daha geniş bir perspektiften değerlendirilecek ve öğrenciyi aktif tutacak, öğrenci katılımının artmasıyla birlikte kalıcı öğrenmede sağlanacaktır.
9- Öğretim programlarında yerel ve bölgesel eğitim ihtiyaçları dikkate alınmıştır.
| Ders | Sınıf | Okul Temelli Planlama İçin Ayrılan Süre |
| Hayat Bilgisi | 1-2 | 6 saat |
| 3 | 5 saat | |
| Fen Bilimleri | 3-4 | 6 saat |
| İnsan Hakları, Vatandaşlık ve Demokrasi | 4 | 4 saat |
| Matematik | 1-4 | 8 saat |
| Sosyal Bilgiler | 4-7 | 5 saat |
| Türkçe | 1-2 | 16 saat |
| 3-4 | 12 saat |
10- Öğretim programında medeniyetimize yön veren önemli şahsiyetlere konu bağlamına uygun yer verilmiştir.
| Ders | Sınıf | Öğrenme Alanı/ Ünite /Tema | Önemli Şahsiyetler |
| Hayat Bilgisi | 1 | 4 : Yaşadığım Yer ve Ülkem | Mustafa Kemal Atatürk, Mehmet Akif ERSOY |
| 2 | 4 : Yaşadığım Yer ve Ülkem | Mustafa Kemal Atatürk | |
| 6: Bilim, Teknoloji ve Sanat | Ali Kuşçu, Uluğ Bey, El-Cezerî, Jale İnan, Alper Gezeravcı, Vecihi Hürkuş, Afet İnan, Engin Arık, Fuat Sezgin, Cahit Arf, Halil İnalcık, | ||
| 3 | 4 : Yaşadığım Yer ve Ülkem | Mustafa Kemal Atatürk | |
| 6: Bilim, Teknoloji ve Sanat | Muzaffer Sarısözen, Afife Jale, Neşet Ertaş, Barış Manço, | ||
| Fen Bilimleri | 3 | 1.Bilimsel Keşif Yolculuğu | Merak ettikleri Türk bilim insanları |
| 4 | 8. Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar | Mimar Sinan | |
| Matematik | 1 | 3 : Sayılar ve Nicelikler | Paraların üzerinde bulunan değerli şahsiyetler |
| 2 | 2 : Sayılar ve Nicelikler | Paralarımızın üzerinde yer alan kurucu liderimiz ve ülkemizin tarihinde önemli izler bırakan değerli şahsiyetler | |
| Türkçe | 1-4 | 2. Tema | İçeriklerinden bazıları ; Mustafa Kemal Atatürk, Çanakkale Zaferi, İstiklâl Marşı, Kut’ül Amare ve Sarıkamış Harekâtıdır. |
| 4. Tema | İçeriklerinden biri edebî şahsiyetler. | ||
| 7. Tema | İçeriklerinden biri tarihî şahsiyetlerdir. |
11- Eğitim birçok bileşeni olan bir bütündür. Bir ayağı geçmişte duran eğitimin diğer ayağı insanlığın geleceğine ufuklar açan bir kapıdır. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli; öğrenci profili, beceriler çerçevesi, erdem-değer-eylem modeli, sistem okuryazarlığı, alana ait bilgi kümeleri bileşenlerinden oluşan bütüncül bir modeldir.
Kaynak: Muhammed Can
Yenilenen Öğretim Programlarının Genel Yapısı
- Öğrenme Hedefleri: Yeni programlar, öğrencilere 21. yüzyıl becerilerini kazandırmayı amaçlayan öğrenme hedefleri üzerine odaklanmıştır. Bu hedefler arasında eleştirel düşünme, problem çözme, dijital okuryazarlık ve yaratıcı düşünme bulunmaktadır.
- Müfredat İçeriği: Müfredatlar, temel akademik disiplinler ile birlikte sosyal becerileri, değerler eğitimini ve kültürel farkındalığı kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
- Değerlendirme Yöntemleri: Geleneksel sınav yöntemlerinin yanı sıra proje tabanlı öğrenme, portfolyo değerlendirmesi ve performans görevleri gibi alternatif değerlendirme yöntemleri de benimsenmiştir.
Programın Uygulama Süreci
- Öğretmen Eğitimi: Öğretmenlerin yeni müfredat ve öğretim yöntemleri konusunda yeterlilik kazanmaları için kapsamlı eğitim programları düzenlenmiştir. Bu eğitimler, hem teorik bilgileri hem de pratik uygulamaları içermektedir.
- Okul İçi ve Okul Dışı Aktiviteler: Öğrencilerin öğrendiklerini gerçek hayatta uygulayabilmeleri için çeşitli okul içi ve okul dışı aktiviteler planlanmıştır. Bu aktiviteler arasında bilimsel projeler, kültürel geziler ve toplumsal hizmet projeleri bulunmaktadır.
- Teknolojik Altyapı: Eğitim teknolojilerinin entegrasyonu sağlanarak, dijital ders materyalleri ve online öğrenme platformları geliştirilmiştir. Bu sayede, öğrencilerin bilgiye erişimi kolaylaştırılmıştır.
Sonuçlar ve Değerlendirme
- Akademik Başarı: Yenilenen öğretim programlarının uygulanmasının ardından, öğrencilerin akademik başarılarında genel bir artış gözlenmiştir. Özellikle matematik ve fen bilimleri alanlarında belirgin ilerlemeler kaydedilmiştir.
- Öğrenci Memnuniyeti: Öğrencilerin yeni öğretim programları ve öğrenme ortamlarından memnuniyet düzeyleri yüksek bulunmuştur. Öğrenciler, derslerin daha ilgi çekici ve katılımcı olduğunu belirtmiştir.
- Öğretmen Görüşleri: Öğretmenler, yenilenen müfredatın öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine daha iyi hitap ettiğini ve öğretim süreçlerini daha verimli hale getirdiğini ifade etmiştir.
Öneriler
- Sürekli Eğitim: Öğretmenlerin mesleki gelişimlerinin sürekli olarak desteklenmesi ve güncellenen eğitim materyalleriyle donatılması önemlidir.
- İzleme ve Değerlendirme: Öğretim programlarının etkinliğini izlemek ve gerekli görülen alanlarda iyileştirmeler yapmak için düzenli olarak değerlendirme çalışmalarının yapılması gerekmektedir.
- Kaynak Sağlanması: Okulların gerekli teknolojik ve eğitim materyalleriyle donatılması, programın başarısı için kritik öneme sahiptir.
- TÜRKİYE YÜZYILI MAARİF MODELİ SOSYAL BİLGİLER DERSİÖĞRETİM PROGRAMI RAPORU
1- Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda yatay ve dikey ilişki bulunmaktadır. Yatayda Sosyal Bilgiler Dersi (4, 5, 6 ve 7. Sınıflar) Öğretim Programı’nın kendi içinde içerik ve beceriler bağlamında ilişki kurulmuştur. Dikeyde ise Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın içerik çerçevesi oluşturulurken Hayat Bilgisi (ilkokul 1, 2 ve 3. sınıflar), İnsan Hakları, Vatandaşlık ve Demokrasi, Ortaöğretim Tarih ve Coğrafya derslerine ait mevcut ve taslak öğretim programları dikkate alınmıştır. Ayrıca programın gerek içerik gerekse beceri çerçevesi belirlenirken öğrencilerin pedagojik özellikleri ile hazırbulunuşluk düzeyleri de göz önünde bulundurulmuştur.
2- Öğrencilerin ihtiyaç duyabilecekleri bilgiler, öğretim programında uygun becerilerle bütünleştirilerek öğrenme çıktısı olarak sunulmuştur. Bu tasarıma dayalı öğrenme sürecinin etkili bir şekilde uygulanabilmesi için konu içeriği sadeleştirilmiştir. Öğrenme çıktılarında işe koşulan beceriler arasında hiyerarşik veya taksonomiye dayalı bir yaklaşım yerine becerilerin birbirini destekleyen ve tamamlayan özellikleri benimsenmiştir.
3- Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı doğası gereği değerler eğitiminin işe koşulduğu bir yapıya sahiptir. Bu minvalde “erdem-değer-eylem” çerçevesinde yer alan değerler, öğrenme yaşantıları sürecinde işe koşulmuştur. Öğretim programında sosyal-duygusal öğrenme becerileri, okuryazarlık becerileri ve değerler gibi programlar arası bileşenler öğrenme-öğretme uygulamaları ile ilişkilendirilerek verilmiştir. Tüm bu süreçle sosyal bilgiler derslerinin bütüncül, dikkat çekici, anlaşılır ve günlük hayat ile bağlantılı bir biçimde öğretilmesi amaçlanmıştır.
4- İçerik çerçevesi belirtilmiştir.
5- Eğitim ve öğretim süreçlerinde Türkçe’mizin doğru ve etkili kullanımına, öğrencilerin söz varlığının ve dil becerilerinin geliştirilmesine de vurgu yapılmaktadır.
6- Farklılaştırma kapsamında zenginleştirme veya destekleme bölümünde yer verilen
tüm uygulamaların; öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve istekleri göz önünde bulundurularak öğretmenler tarafından planlanması ve yürütülmesi, öğretmenin yaratıcı düşünme gücünü geliştirmesine ve bütün öğrencilere hitap etmesine yardımcı olacaktır.
7- Ders kitabı forma sayıları alt-üst sınır olarak belirlenmiştir.
8- Bazı kavramlar değiştirilmiştir.
Önceki Hali Değişen Hali Ölçme değerlendirme Öğrenme Kanıtları Kazanım Öğrenme çıktısı 9- Öğrenme alanı 7’den 6’ya düşürülmüştür. Öğrenme çıktısı sayısı ; 4.sınıfta 33’ten 17’ye, 5.sınıfta 33’ten 19’a , 6.sınıfta 34’ten 18’e ve 7.sınıfta 31’ten 17’ye düşürülmüştür. İçerik % 21 sadeleştirilmiştir.
10- Öğrenme alanları ile ilgili süre planlanırken Okul Temelli Planlama için 4-7..sınıfta 5 saat ayrılmıştır. Yerel ve bölgesel eğitim ihtiyaçları dikkate alınmıştır.
11- Süreç odaklı değerlendirme yaklaşımının ön plana çıktığı görülmektedir. Süreç odaklı değerlendirmeyle birlikte, öğrenci daha geniş bir perspektiften değerlendirilecek ve öğrenciyi aktif tutacak, öğrenci katılımının artmasıyla birlikte kalıcı öğrenmede sağlanacaktır.
12- Sosyal bilgiler dersi; oyun temelli, etkinlik merkezli öğrenme yöntemleri ile daha kalıcı hale gelecektir. Bu bağlamda hikâye anlatımı, dramatizasyon, eğitsel oyunlar, örnek olay sunumu (inceleme), bireysel öğrenci çalışmaları, gösterip yaptırma gibi öğretim teknikleri ile ders
Bu noktada sorgulamaya dayalı öğretim modeli, iş birliğine dayalı çalışmalar, zihin haritaları, gezi gözlem, sanal tur, yaratıcı drama, beyin fırtınası, örnek olay, soru cevap, tartışma gibi yöntem ve tekniklerle zenginleştirildiği bir sürecin takip edildiğini söylemek mümkündür
arklı işitsel, görsel, görsel-işitsel ve teknoloji destekli materyaller işe koşulmalıdır. Öğretim materyallerinin gerçek hayatta kendine yer bulan belge, bilgi, doküman, hatıra, çizgi roman, gazete haberi, hikâye kitabı gibi araçlar kapsamında belirlenmesi ve kullanımı diğer bir önemli husustur.
TÜRKİYE YÜZYILI MAARİF MODELİ MATEMATİK DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI RAPORU
1- Öğrenme çıktısı sayısı ; 1.sınıfta 36’dan 19’a, 2.sınıfta 50’den 25’e, 3.sınıfta 72’den 33’e ve 4.sınıfta 71’den 34’e düşürülmüştür. İçerik %43 sadeleştirilmiştir.
2- Eğitim ve öğretim süreçlerinde Türkçe’mizin doğru ve etkili kullanımına, öğrencilerin söz varlığının ve dil becerilerinin geliştirilmesine de vurgu yapılmaktadır.
3- Farklılaştırma kapsamında zenginleştirme veya destekleme bölümünde yer verilen
tüm uygulamaların; öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve istekleri göz önünde bulundurularak öğretmenler tarafından planlanması ve yürütülmesi, öğretmenin yaratıcı düşünme gücünü geliştirmesine ve bütün öğrencilere hitap etmesine yardımcı olacaktır.
4- Bazı kavramlar değiştirilmiştir.
| Önceki Hali | Değişen Hali |
| Ölçme değerlendirme | Öğrenme Kanıtları |
| Kazanım | Öğrenme çıktısı |
5- Ders kitabı forma sayıları alt-üst sınır olarak belirlenmiştir.
6- Öğrenme alanları ile ilgili süre planlanırken Okul Temelli Planlama için 1-4. sınıflarda 8 saat ayrılmıştır. Yerel ve bölgesel eğitim ihtiyaçları dikkate alınmıştır.
7- Öğretim programında önemli şahsiyetlere vurgu yapılmaktadır.
| Sınıf | Tema | Önemli Şahsiyetler |
| 1 | 3 : Sayılar ve Nicelikler | Paraların üzerinde bulunan değerli şahsiyetler |
| 2 | 2 : Sayılar ve Nicelikler | Paralarımızın üzerinde yer alan kurucu liderimiz ve ülkemizin tarihinde önemli izler bırakan değerli şahsiyetler |
8- İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı’yla benimsenen model çerçevesinde matematik öğrenme-öğretme sürecini ilgi çekici, etkileşimli, güncel, bireyin ve toplumun ihtiyaçlarına duyarlı hâle getirilerek öğrencilerin öğrenmeye olan ilgilerinin artırılması ve matematiğin günlük yaşam deneyimlerinin bir parçası hâline getirilmesi hedeflenmiştir. Ayrıca programda bireylerin eleştirel düşünme, problem çözme ve karar verme gibi üst düzey becerilerinin gelişimine de önem verilmiştir.
9- İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı, matematiksel düşünmenin sistematik, rasyonel, analitik, tutarlı ve ardışıklık yapısı göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır. İçerik, hem disiplinler arası hem de beceriler arası ilişkiler kurularak günlük yaşam gereksinimleri çerçevesinde yapılandırılmıştır.
10- Öğrenme-öğretme uygulamalarında öğrenme kanıtlarını belirlemek için ölçme ve değerlendirme araçlarının süreç odaklı kullanıldığı bir program anlayışı benimsenmiştir.
11-İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı’nın içeriği “tematik bir yaklaşım”la oluşturulmuştur. Her bir tema, matematiğe özgü beceri, konu, fikir, kavram ve işlem ilişkilerinden oluşan bütüncül bir yapı olarak düşünülebilir. İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı şu temalardan oluşmaktadır: “Sayılar ve Nicelikler”, “İşlemlerden Cebirsel Düşünmeye”, “Nesnelerin Geometrisi”, “Veriye Dayalı Araştırma”, “Olayların Olasılığı ve Veriye Dayalı Araştırma”.
12-Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde yer alan tüm ögeler, bütünün mekanik parçaları olmaktan öte birbiriyle ilişkili bir sistemi oluşturur. Örneğin matematiksel araç ve teknoloji ile çalışma becerisi, harita becerisi, deney yapma becerisi, konuşma becerisi, yazma becerisi gibi beceriler bir öğrenme çıktısına temel oluşturduğunda eklem-kas gruplarının doğru ve tutarlı hareketlerini kullanmayı gerektirdiği gibi zihinsel becerileri de kullanmayı gerektirmektedir.
13- 1, 8 ve 9 rakamlarının yazılış yönü değiştirilmesi çocukların daha kolay öğrenebilmesini sağlayacaktır.
Kaynak: Muhammed Can