TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ
Türklerin en eski dini Gök Tengri’dir. Manihaizm, Budizm, Hristiyanlık, Musevilik ve İslamiyet’i de kabul ettiler.
İLK MÜSLÜMAN TÜRK DEVLETLERİ
1. Karahanlı Devleti (840-1212)
– Kurucusu Bilge Kül Kadir Han, başkenti Balasagun’dur.
– Satuk Buğra Han’ın İslamiyet’i kabul edip Abdülkerim adını almasıyla Orta Asya’daki ilk Müslüman Türk devleti oldular.
2. Gazneli Devleti (963-1187)
– Kurucusu Alp Tigin, başkenti Gazne’dir.
– En geniş sınırlarına Gazneli Mahmut ile ulaşmış savaşlarda filleri kullanmıştır.
– Gazneli Mahmut, Hindistan’a yaptığı 17 seferle İslamiyet’in burada yayılmasını sağladı.
– Abbasi Halifesi, Gazneli Mahmut’a ‘’Sultan’’ unvanını verdi. Bu unvanı kullanan ilk padişah oldu.
Türk İslam Edebiyatı’nın Başlangıcı
a) Yusuf Has Hacip – Kutadgu Bilig: Türk İslam Edebiyatı’nın ilk eseri ve siyasetnamesidir.
b) Kaşgarlı Mahmut – Divânü Lûgati’t-Türk: Türk tarihi’nin ilk sözlüğüdür.
c) Edip Ahmet Yüknekî – Atabetü’l-Hakayık: İslam ahlakını öğretmeyi amaçlayan bir nasihatnamedir.
d) Hoca Ahmet Yesevî – Divân-ı Hikmet: Türk tasavvuf tarihinin ilk eseridir. Eser ‘Hikmet’ adını verdiği şiirlerden oluşur.
BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ (1040-1157)
Kurucusu Tuğrul Bey, Başkenti Rey şehridir.
Oğuzlar: İran, Irak, Azerbaycan, Türkiye ve Türkmenistan Türklerinin atasıdır. Bozoklar ve Üçoklar olarak iki kola ayrılmış olup 24 Oğuz boyu bulunmaktadır. Selçuklular Kınık, Osmanlılar Kayı boyundandır.
Dandanakan Savaşı (1040): Gaznelileri yenen Tuğrul Bey Selçuklu Devleti’ni kurmuştur.
Pasinler Savaşı (1048): Selçuklu ile Bizans arasındaki ilk savaşta Bizans yenilmiştir.
Selçuklu-Abbasi İlişkileri
Tuğrul Bey, Büveyhoğulları elinde tutsak olan Abbasi halifesini kurtarmış, 1055 yılında Bağdat’ta Büveyhoğulları Devleti’ne son vermiştir. Halife Tuğrul Bey’e Şarkın ve Garbın Sultanı ünvanını vermiştir.
Alp Arslan (1063-1072)
– Bizans’a ait Ani Kalesini 1064 aldı.
Malazgirt Savaşı (26 Ağustos 1071): Alp Arslan, Bizans İmparatoru Romen Diyojen’i, saf değiştiren Türklerle birlikte yenmiş ve tutsak etmiştir.
Malazgirt Zaferi’nin Sonuçları
– İlk defa Bizans hükümdarı Türklere esir düştü.
– Halife, Alparslan’a İslam Ülkelerinin Sultan’ı ünvanını verdi.
– Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı.
– Türkleri Anadolu’dan atmak için Avrupalılar haçlı seferi hazırlıkları yaptı.
15 Temmuz Darbe Girişimi ve Türk Milletinin Zaferi
Millî iradeyi yok sayarak demokrasimizi ortadan kaldırmayı hedefleyen FETÖ’nün darbe girişimini, Türk vatandaşları korkusuzca canlarını siper ederek bastırmıştır. 15 Temmuz 2016 tarihe Demokrasi ve Millî Birlik Günü olarak geçmiştir.
Celaleddin Melikşah (1072-1092)
– Devlet, en geniş sınırlarına ulaşmış en parlak dönemini yaşamıştır.
– Batınilik(Haşhaşilik): Hasan Sabbah tarafından oluşturulmuş dini harekettir. Selçuklu devlet adamlarına batıni fedailer suikastlar düzenlemiştir. Melikşah bu hareketle mücadele etmiştir.
Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılışı
– Melikşah’ın ölümüyle taht kavgaları yaşanmış, devlet melikler arsında parçalanmıştır.
– Son Selçuklu: Sultan Sencer (1118-1157): Selçuklu’yu eski gücüne kavuştursa da Katvan Savaşı’nda Karahitaylılara yenilmiş ve devlet yıkılma sürecine girmiştir.
Melik: Sultanın oğullarına verilen unvan.
Atabey: Melikleri yetiştiren görevlidir.
BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ’NDE YÖNETİM VE TOPLUM YAPISI
1. Devlet Yönetimi
* Selçuklularda ülke hükümdar ailesinin ortak malıdır.
Sultanlık Alametleri: Para bastırmak, fermanlara tuğra çekmek, hutbe okutmak, savaş ve gezilerde sultanın başına çetr(Şemsiye) tutulması, nevbet(davul) çalmak.
Saray: Hükümdar, ailesi ve saray görevlilerinin yaşadığı devletin yönetim binasıdır. Sarayda;
– Çaşnigir: Yemeklerden sorumlu. – Candar: Saray muhafızı. – Camedar: Elbise sorumlusu
– Hacibül Hüccap: Saray görevlilerinin başı, gibi görevliler bulunur.
Divân-ı Saltanat (Büyük Divan)
Sultan tarafından başkanlık edilen devlet işlerinin görüşüldüğü meclistir.
Divân-ı Saltanata Bağlı Divanlar – 4 Tane
1. Divân-ı İstifa: Mali işlerden sorumlu.
2. Divân-ı Arz: Askeri işlerden sorumlu.
3. Divân-ı İşraf: Mali ve idari işleri teftiş eder.
4. Divân-ı İnşa: Resmî yazışmalarından sorumlu olup yazılı belgelere sultanın tuğrasını çeker.
– Divan-ı Berid: Büyük divana bağlı olmayıp posta ve haberleşmeden sorumludur.
– Divan-ı Mezalim: Sultanın başkanlık ettiği yüksek mahkemedir.
Selçuklu Devlet Görevlileri
* Vezir: Sultan olmadığında divana başkanlık eden devletin en yetkili görevlisidir.
Nizâmülmülk: Selçuklunun meşhur veziridir. Alp Arslan’a 9, Melikşah’a ise 20 yıl vezirlik yaptı. Devlet yönetimiyle ilgili düşüncelerini Melikşah’ın isteğiyle yazdığı “Siyasetname”de anlattı.
* Şıhne: Eyaletleri yöneten askeri vali. * Amid: Eyaletleri yöneten sivil idareci.
* Subaşı: Eyalet güvenliğinden sorumlu. – EGM * Amil: Vergileri toplar.
* Muhtesip: Belediye işleri ve pazardan sorumlu. * Kadiü’l Kudat: Kadıların başıdır, onları atar.
* Kadı(Hakim): Şeri(İslami) hukuka göre evlenme, boşanma, nafaka, miras ve borç davalarına bakar.
* Emir-i Dad(Hakim): Örfi hukukun alanına giren davalara bakar.
Selçuklu Devleti’nde Ordu
1. Hassa Ordusu: Gulamlardan seçilen Sipahilerden oluşan ordudur.
2. Gulaman-ı Saray: Hükümdarı ve sarayı korur.
3. İkta Askerleri(Sipahiler): Toprak gelirleriyle yetiştirilen askerlerdir.
4. Diğer Askerler: Gönüllü, ücretli türkmen kuvvetlerdir.
Gulam sistemi: Fethedilen yerlerde esir ve kölelerden seçilip yetiştirilen kişilerin, başta ordu olmak üzere devlet hizmetine alınmasına denir.
Kaynak: Barbarouslaz