OSMANLI DEVLETİ’NDE MALİYE TEŞKİLATI :
Osmanlı maliye teşkilatı ilk kez I.Murat döneminde kurulmuştur.Mali işlere öncelikle bir defterdar bakarken Fatih’ten sonra defterdar sayısı ikiye çıkarılmıştır.Rumeli Defterdarı baş defterdar olup aynı zamanda divan üyesiydi ve bütün mali işlerden sorumlu idi.XVI:yüzyıl ortalarında Rumeli ve Anadolu Defterdarlarına ait kıyılar ve İstanbul mukataaları Şıkk-ı Sani Defterdarı adıyla kurulan yeni bir defterdarlığı bağlandı.
- Hazine ile ilgili işlerde hüküm yazmak
- Rütbe ve dirlik verilecek kimseleri hükümdara teklif etmek
- Akçenin değerini korumak
- Bütçeyi hazırlayarak padişaha sunmak
Defterdar yukarıdaki görevleri kendisine bağlı bazı kalemlerin yardımıyla yerine getirirdi.Bunlar;
Ruznamçe Kalemi : Her gün çeşitli kalemlerden gelen gelirleri kaydetmek.
Maliye Emirleri Kalemi : Maliye ile ilgili fermanların yazılıp ilgili yerlere gönderilmesi.
Tarihçi Kalemi : Maliye belgelerini tarihlendirmek.
Maliye teşkilatının taşradaki görevlileri ise şunlardır ; Eyaletlerde Mal Defterdarları, Sancaklarda Beytülmal Emirleri , Gümrük ve Bac Emirleri idi.Bunlar taşrada kamu haklarını korur ve devletin vergilerini toplardı.
Osmanlı Devletinde devlet hazinesi ikiye ayrılırdı.Bunlar :
İç Hazine (Hazine-i Hassa ) : Zorunlu hallerde devlet hazine sine aktarma yapmak üzere kurulan padişaha bağlı hazineydi.Padişah ,kendi özel harcamalarını ,Ceb-i Hümayun denilen şahsi hazinesinden karşılardı.
Dış Hazine ( Hazine-i Amire ) :Devletin asıl hazinesidir.Bu hazinenin yönetimi ve sorumluluğu sadrazam ve defterdara aittir.Gelir kaynakları ise şer’i ve örfi vergilerdir.
Osmanlı Devletinin gelirleri XVI.yüzyıla kadar sürekli artış gösterdi.Hazinenin en güçlü olduğu dönem Yavuz Sultan Selim dönemidir.Çeşitli nedenlerle maliyenin bozulması sonrasında ,devlet mali güçlükleri aşmak için Kırım Savaşında (1854) ilk kez Avrupa devletlerinden borç para aldı.Alınan bu borçlar yerinde kullanılmadığı için içinden çıkılmaz bir hal aldı.1881 yılında alacaklı devletler alacaklarını tahsil etmek üzere Düyun-u Umumiye İdaresini kurdular.
