HUNLAR: (ASYA HUN DEVLETİ: M.Ö. 220-M.S. 216)
Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletidir. Bilinen ilk hükümdarı Teoman’dır. Ötüken merkez olarak kurulmuştur. En parlak dönemini Mete Han zamanın da yaşamıştır. Teoman’dan sonra başa geçmiştir. Bütün Türk kavimlerini bir çatı altında toplayarak Orta Asya Türk birliğini sağlamıştır. Çinlileri baskı altında tutup vergi almaya başladı. Tamamen ele geçirmemesinin nedeni Türklerin zamanla kalabalık olan Çin nüfusu içerisinde benliklerini yitirerek kaybolmalarını engellemek içindi. Çinliler Türk akınlarına karşı koymak için ÇİN SEDDİ’ni yaptılar. ÇİN SEDDİ; 2450 km uzunluğunda, 11 metre yüksekliğinde 7,5 m gerişliğinde kalınlığındadır. Yinede Türk akınlarına engel olamamıştır.
Mete Han’ın özellikle askerlik alanında yaptığı yenilikler Hunların güçlenmesinde etkili olmuştur. Mete Han, orduyu 10’lu, 100’lü, 1000’live 10000’li gruplara ayırarak “Onlu sistemi” kurdu. Bu sistem zamanla bütün dünya orduları tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Mete Han’ın ölümünden sonra Hunlar Çin baskısına dayanamayarak doğu ve batı olarak ikiye bölünmüştür. M.S. 216 yılında tamamen yıkılarak bu bölge Çin hâkimiyetine girdi.
