Çanakkale Cephesinin Açılma Nedenleri ve Sonuçları

ÇANAKKALE CEPHESİ (19 ŞUBAT 1915 – MART 1915 )

18 MART 1915 ÇANAKKALE ZAFERİ

Kanal ve Kafkas cephesindeki başarısızlıklara karşılık Türk orduları Çanakkale’de büyük bir utku kazanarak bir süre için başkenti ve imparatorluğu kurtarmayı başarmışlardı. Çanakkale Cephesinin Açılma Nedenleri ve Sonuçları

AÇILMA NEDENİ: İtilaf devletleri tarafından açılmıştır.

1- Asıl neden; İtilaf devletleri’nin Doğu Akdeniz’deki çıkarlarını koruma istekleridir. Süveyş dolayısıyla Hindistan yoluna yönelik baskı ortadan kalkacak, Başkenti savunma telaşına düşecek olan Osmanlı Genelkurmayı Sina da yeni bir harekete geçemeyecekti.

2-Sosyal ve ekonomik bunalıma düşen Rusya’ya gerekli yardımı göndermek.

3-İstanbul ve Boğazları ele geçirerek Osmanlı Devletini saf dışı etmek, böylece Rusya ile doğrudan ilişki kurulabilecekti. Anlaşma devletleri arasında her türlü dayanışma sağlanabilecekti.

4-Savaşa henüz girmemiş olan Balkan devletlerini kendi yanlarında savaşa çekerek Bulgaristan ile Avusturya-Macaristan İmparatorluğuna karşı yeni bir cephe açmaktır.

Bu nedenlerle İtilaf devletlerine ait donanmalar Çanakkale boğazına gelmişlerdir. Türk komutanlığı daha 26 Eylülde yani Osmanlı savaşa katılmadan önce bu boğazı tüm yabancı gemilere kapatmıştı. Ancak 1915 de Rusya İngiltere’ye başvurarak İngiltere ve Fransa’nın Çanakkale’ye saldırmalarını Osmanlı birliklerini oraya çekmelerini ve Rusya’nın işini kolaylaştırmalarını istemişti.

O zaman İngiltere deniz kuvvetleri bakanı Churchill savaşın batı cephesinde siper savaşı haline gelmesi üzerine yeni bir cephe açarak düşmanı sıkıştırmak yolunda bir plan hazırlamış ve bu planını 13 Ocak 1915 de kabineye kabul ettirmişti. Sonunda bu yolda Fransızlar ile anlaşan İngilizler Fransız gemileri ile birlikte 19 Şubat 1915 de Kumkale ve Seddülbahır berkitimlerini dövmeye başladılar. Mondros limanında toplanan düşman filosu 18 Mart 1915 de boğazı zorlayarak geçmeye çalıştı.1915’de Çanakkale Boğazında Nusret mayın gemisinin başarısından dolayı 7 zırhlı yitirerek geri çekilmek zorunda kaldı.

Başarı sağlayamayan İngiliz ve Fransız Birlikleri Gelibolu yarımadasına asker çıkarmışlardır. 25 Nisanda General Hamilton un emrindeki İngilizler boğazın kıyısındaki Kumkale’ye yerleştiler. Bundan sonra iki yan arasında uzun ve yıpratıcı bir siper savaşı başladı. 1915 Ağustosun da İngilizler in giriştikleri bir çevirme hareketi de Atatürk’ün Anafartalar da vaktinde el atmasıyla sonuçsuz kaldı. Bulgaristan da Bağlaşma devletleri yanında yer aldığından Osmanlının Almanya ile bağlantısı sağlandı ve Çanakkale ye daha etkili silahlar gönderildi. Almanya Osmanlıya iyice yardım edebilmek için Sırbistan’ı tamamıyla yenmek ve Bulgaristan’ı da Bağlaşık olarak kazanmak için çaba göstermekteydi. Mustafa Kemal komutasındaki Türk ordusu Anafartalar, Kireçtepe, Conkbayırı ve Arıburnu cephelerindeki başarılar sonucu 9 Ocak 1916’ da geri çekilmişlerdir. Savaşın son yılında Rusya’da İhtilalin patlak vermesiyle birlikte Ruslar savaştan çekilme kararı almış ve Erzincan’da 8 Aralık 1917 de silah bırakma antlaşması imzalanmıştı. Çanakkale Cephesinin Açılma Nedenleri ve Sonuçları

Rusya Bağlaşık devletlerle imzaladığı Brest-Litowsk antlaşması (3 Mart 1918 ) ile de Kars, Ardahan ve Batum’un geri alınması sağlanmıştı. Bu antlaşma ile Rusya 1877-1878 savaşında ele geçirdiği bu üç livada ki askerlerini geri çekiyor, bunların bundan sonra hangi yönetime bağlı olacağı sorununa da karışmayacağını kabul ediyordu. Bu yöreler yapılan halk oylaması ile Osmanlı topraklarına katılmıştı. Kars, Gümüşhane, Ahıska, Ahılkelek de alınmıştı. Bu arada Enver Paşa son bir Çabayla “Kafkas İslam Ordusunu “ oluşturmuş ve başına amcasını geçirip Azerbaycan’a ilerleme emrini vermişti.

Enver Paşa anılarında savaşın 1918 de Osmanlı aleyhine sonuçlanacağını tahmin edemediğini Bulgaristan ve Avusturya’nın savaştan çekilmeleri karşısında batıdan yardım alamayacağı için doğuda bir dayanak aramak amacıyla Kafkas ve İran’a yönelmişti.

Bu cephede Mustafa Kemal Türk askerlerine ”Size savaşmayı değil, ölmeyi emrediyorum” emrini vermiştir.

SONUÇLARI:

1-En önemli sonucu; Doğu cephesinde Almanlara karşı üstünlük sağlamak için savaş uzamıştır.

2-İtilaf Devletlerinin İstanbul ve Boğazları almaları önlenmiştir.

3-Ruslara gerekli yardım gönderilememiştir.

4-Yarın milyona yakın insan ölmüştür

5-İngiliz ve Fransız gemileri büyük kayıplar vermiştir.

6-Mustafa Kemal’in başarılarından dolayı ulusal mücadelenin önderi olarak kabul edilmesinde önemli bir etken olmuştur.

Çanakkale Cephesinin Açılma Nedenleri ve Sonuçları