5.Sınıf Sosyal Bilgiler Ürettiklerimiz Ünitesi

İnsanlar, hayatlarını devam ettirebilmek için çeşitli faaliyetlerde bulunurlar. Bu faaliyetlerin başında tarım, sanayi ve maden ürünleri üretimi gelir. Bu işlerin tamamına ekonomik faaliyetler denir.

   Yurdumuzun ekonomik faaliyetlerinden bazıları şunlardır:

1-Tarım

2-Hayvancılık

3-Sanayi

4-Madencilik

5-Ormancılık

6-Turizm

7-Balıkçılık vb.

     Kıyı kesimlerinde verimli ovalar vardır. Akdeniz ikliminin görülmesi ve akarsuların bol oluşu tarım faaliyetlerine imkân tanır. Seracılık faaliyetleri gelişmiştir. Kıyı bölgelerinde zeytin, pamuk, üzüm, incir, pirinç, turunçgiller üretimi yapılır. İç bölgelerde ise tütün, tahıl, haşhaş, şeker pancarı, baklagiller üretilir.

     Kıyı kesimlerinde besi hayvancılığı, iç bölgelerde ise keçi ve koyun yetiştiriciliği yapılır.

Ülkemizin en çok bal üreten bölgemizdir. Son yıllarda kümes hayvancılığı ve kültür balıkçılığı da ekonomiye katkı sağlamaktadır.

   Ülkemizde en çok linyit kömürü çıkarılan bölgemizdir. Linyit kömüründen yararlanılarak termik santrallerde elektrik üretilir.

     Tekstil ve halıcılık ürünleri ihraç edilmektedir. Kütahya porselenleri ünlüdür. Ayrıca sıvı yağ, şeker, seramik, otomotiv, kâğıt, gübre fabrikaları ve petrol arıtma tesisleri bulunmaktadır.

     Kumsalları, milli parkları, tarihi güzellikleri ve denizleri her yıl binlerce turisti ağırlamaktadır.

     Turizmcilik, maden mühendisliği, stilistik, fabrikatörlük, gemi kaptanlığı, aşçılık turist rehberliği, çiftçilik gibi meslek dalları gelişmiştir.

     Bölgenin ekonomisi tarıma dayanır. Bölgede görülen karasal iklim tarımı olumsuz etkiler. Türkiye’nin tahıl ambarıdır. Ayrıca baklagiller, patates, soğan, şeker pancarı, mercimek, sebze ve meyve de üretilir.

     Bozkır bitki örtüsü küçükbaş hayvancılığının gelişmesini sağlamıştır. Sivas’ın kangal köpekleri, Ankara’nın keçi ve tavşanı ünlüdür. Kayseri’de et, süt ürünleri, deri ve dokuma fabrikaları kurulmuştur.

     Şeker pancarı fabrikaları, Kırıkkale’de TÜPRAŞ petrol rafinerisi, Ankara’da Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ. TAI uçak fabrikası, Makine ve Kimya Endüstrisi (MKE), Eskişehir’de çimento fabrikası ve Sivas’ta vagon yapan TÜDEMSAŞ bölgenin

sanayi kuruluşlarından bazılarıdır. Ülkemizin tuz ihtiyacının önemli bir bölümü Tuz Gölü’nden sağlanır.

     Ihlara Vadisi, Anıtkabir, Erciyes Dağı, Sultan Sazlığı, Sivas Gök Medrese bölgenin önemli turistik yerlerinden bazılarıdır.

     Bölgenin dağlık yapısı ve her mevsimin bol yağışlı olması tarım ürünlerinin çeşitliliğini olumsuz etkilemektedir. Çay, fındık, keten, kenevir, pirinç, mısır, kivi üretilir.

     Yurdumuzun balık ihtiyacını büyük oranda Karadeniz Bölgesi karşılar. Bölgede balık yağı ve balık konservesi gibi fabrikalar kurulmuştur.

     Anzer balı ünlüdür. Ayrıca yüksek kesimlerde büyükbaş hayvancılık, iç kesimlerde kıl keçisi ve Bolu’da kümes hayvancılığı yapılır.

     Trabzon ve Samsun Limanları önemli ticaret limanlarıdır.

     Bolu, Aladağlar, Ilgaz Dağı kış spor merkezleridir. Çoruh Nehri’nde rafting, Trabzon’da Sümela Manastırı önemli turizm merkezleridir.

     Zonguldak’ta taşkömürü çıkarılmaktadır. Taşkömürü tozu ile çalışan Çatalağzı Termik Santrali’nde elektrik enerjisi elde edilir. Murgul’dan çıkarılan bakır Samsun Bakır Fabrikası’nda işlenir.

     Karadeniz bölgesi ormanlarıyla ünlüdür. Ayrıca çaycılık, balıkçılık, fındıkçılık, madencilik, ormancılık mesleği ve sanayisi gelişmiştir. Kâğıt, kereste, tomruk ve parke fabrikaları önemlidir.

     İklim özelliği, arazi durumu ve sulama imkânlarından dolayı tarım faaliyetleri gelişmiştir. Kış aylarında seracılık yapılmaktadır. Turunçgiller, yer fıstığı, pamuk, soya fasulyesi, susam, muz, çeltik, zeytin, incir, tütün ve sebze üretimi yapılır.

     Ülkemizin turizm faaliyetlerinin en çok geliştiği yerlerden biridir. Özellikle Antalya tarihi ve doğal güzellikleriyle en çok turist çeken kentlerimizden biridir.

     Bölgedeki gül üretimiyle esans, gül suyu, gül kremi, sabun gibi kozmetik ürünler elde edilir.

     Bölge GAP ile sulanabilir arazilere kavuştu. Yurdumuzun en fazla kırmızı mercimek tarımı yapılan bölgesidir. Ayrıca karpuz, soya fasulyesi, susam, yer fıstığı, nohut, pamuk ve Antep fıstığı üretimi yapılmaktadır.

     Bölgenin önemli yer altı kaynakları fosfat, linyit ve petroldür. Çıkarılan petrol Batman Rafinerisi’nde işlenmektedir.

     Bölgede ağırlıklı olarak küçükbaş hayvancılık yapılmaktadır.

     Gaziantep baklavası önemli bir gelir kaynağıdır.

     Bölgenin sanayi kuruluşları Gaziantep’te yoğunlaşmıştır.

     Hasankeyf, Nemrut Harabeleri, Urfa Balıklı Göl, Harran evleri ve Mardin en fazla turist çeken mekânlardır.

     Çiftçilik, ziraat mühendisliği, tekstil mühendisliği, petrol mühendisliği, turist rehberliği, gümüşçülük önemli meslek dallarından bazılarıdır.

     Bölgede farklı iklim özelliklerinin görülmesi, ovalık alanların geniş yer kaplaması ve sulama olanaklarının gelişmiş olması tarımın gelişmesinde etkili olmuştur. Türkiye’de en fazla ayçiçeğinin ekildiği bölgedir. Üretilen yağlar hem yurt içinde hem de yurt dışına pazarlanmaktadır. Ayrıca pirinç, şeker pancarı, zeytin, buğday, sebze, patates, şeftali, çilek gibi tarım ürünleri yetiştirilir. Gıda sanayi ve mandıracılık süt ve süt ürünleri dayalı sanayi gelişmiştir.

     İpekli, yünlü ve pamuklu dokuma ayrıca mobilya ve kâğıt sanayi yer almaktadır.

     İstanbul ve İzmir gibi önemli ihracat limanlarıdır. Doğal güzellikleri ve tarihi mekânları önemlidir. Edirne Selimiye Cami, Bursa Uludağ, İstanbul Kız Kulesi, Ayasofya Cami, Boğaz Köprüsü en fazla turist çeken mekânlardandır.

     Turist rehberliği, otel işletmeciliği, tur şirketi işletmeciliği de turizme dayalı gelişen mesleklerdendir. Sanayi kuruluşlarının çeşitliliği ve ticari faaliyetlerin yoğunluğu bakımımdan bölge ilk sırada yer alır. Gölcük’te tersane İzmit’te ilaç ve otomotiv, Adapazarı’nda vagon sanayi gelişmiştir.

     Bölgenin ortalama yükseltisi 2000 metrenin üzerindedir. Yer şekilleri ve iklim tarımı olumsuz etkilemektedir. En önemli ekonomik faaliyet hayvancılıktır. Yeşil çayırlar büyükbaş hayvancılığın gelişmesini sağlamıştır. Hayvancılığa bağlı olarak süt ve et kombinaları kurulmuştur.

     Yaylalarda arıcılık yapılmaktadır.

     Ülke elektriğinin büyük bir bölümü bu bölgede kurulan hidroelektrik santrallerinden sağlanmaktadır.

     Yurdumuzun en zengin krom madenleri Elazığ – Guleman’dan çıkarılmaktadır.

     Ağrı Dağı, Bingöl’ün yüzen adaları, Muş Ovası’nın laleleri, Van Gölü ve Cilo Dağı’nın buzulları, Kars’ın Ani Harabeleri, Bitlis’teki kümbet ve mezar taşları, Akdamar Kilisesi, İshak Paşa sarayı çok sayıda turisti bu bölgeye çekmektedir.

     Van Gölü’nde yapılan balıkçılık bölge insanının gelir kaynaklarındandır.

Tarımda, ticarette ve sanayide yeni üretim alanları oluşturan kişilere girişimci denir. Girişimciler yeni bir ürün tasarlarken insanların bu ürüne ihtiyaç duyup duymadığını duyuyorlarsa bu ihtiyacın ne kadar olduğunu araştırırlar. Ayrıca girişimci tüketicinin genel tüketim alışkanlıklarını ve üretim yapılacak bölgenin özelliklerini de göz önünde bulundururlar. Gerekli görürse pazarlama için reklam yapar.

     Üretime katkıda bulunmak için yapılması gerekenlerden birisi de işbirliğidir. Bu sayede sermaye, işgücü ve kaynaklar bir araya getirilerek yeni üretim alanları oluşturulur.

     Örnek: * Ev kadını Sumru Hanım, önce evinin bir odasında nakış işi yapmaya başladı.

– Nakışların beğenilmesi üzerine küçük bir atölyeye geçti.

– Bir firma için konfeksiyon atölyesi kurdu.

– Pahalı, son teknolojik bir nakış makinesi alarak yatırıma devam etti.

– Ev tekstilinde markalaşma kararı aldı.

– Türk kültürünün motiflerini ev tekstiline uyarladı.

– Yurt dışına ihracata başladı.