ÇAĞDAŞ TÜRK DÜNYA TARİHİ
Afganistan, 19. yüzyılda, SSCB – İngiltere’nin yayılmacı politikalarının hedefi hâline gelmiştir.
Afganistan’da Taliban yönetimine muhalif olanların oluşturduğu birliğe verilen isim, Kuzey İttifakı
19. yüzyılda Almanya’nın giderek güçlenmesi; İngiltere, Rusya ve Fransa’yı birbirlerine yaklaştırmıştır.
Paris’te, 18 Ocak 1919 tarihinde 32 devletin katılımıyla toplanan Paris Barış Konferansı’nda
daha çok öne çıkan ve etkili olan devletler, İngiltere – Fransa
Paris Konferansı’na katılan İngiltere’nin konferanstan beklentisi“Almanya’nın, denizlerdeki gücünün azaltılmasının sağlanması”dır.
San Remo Konferansı’nda Orta Doğu’yu kendi aralarında paylaşan devletler, İngiltere – Fransa
I. Dünya Savaşı’nın sonuçları
Milletler Cemiyetinin kurulması
Avrupa’nın siyasi haritasının değişmesi
Sömürgeciliğin isim değiştirip “manda yönetimi” adıyla daha da yaygınlaşması
Macaristan, I. Dünya Savaşı sonrasında kurulmuştur.
I. Dünya Savaşı sonunda kurulan uluslararası barış düzenini korumaya yönelik bir gelişme
Briand – Kellogg Paktı’nın imzalanması
Locarno Antlaşması’nın imzalanması
Milletler Cemiyetinin kurulması
Almanya, I. Dünya Savaşı sonrasında Locarno Antlaşması’nı imzalayarak yeniden uluslararası iş birliğine katılmıştır.
Sykes – Picot Antlaşması, Rusya’nın onayı alınarak İngiltere ve Fransa arasında 1916 yılında yapılmış gizli bir antlaşmadır.
– Antlaşmanın amacı, Türkiye’nin Orta Doğu topraklarını antlaşmayı imzalayan devletlerce paylaşmaktır.
– Bu antlaşmaya göre; Trabzon, Erzurum, Van ve Bitlis Rusya’ya, Doğu Akdeniz Bölgesi, Adana, Antep, Urfa, Diyarbakır, Musul ile Suriye kıyıları Fransa’ya, Hayfa ve Akka limanları, Bağdat ile
Irak’ın güneyi İngiltere’ye bırakılmıştır.
I. Dünya Savaşı sonunda yapılan antlaşmalar
Sovyetler Birliği -Brest-Litowsk Antlaşması
Almanya -Versay (Versailles) Antlaşması
Avusturya -Sen Jerman (Saint- Germain) Antlaşması
Macaristan- Triyanan (Trianon) Antlaşması
Bulgaristan- Nöyyi (Neuilly) Antlaşması
Osmanlı Devleti – Sevr Antlaşması
Bulgaristan, I. Dünya Savaşı sonrasında imzalanan Nöyyi Antlaşması ile Batı Trakya’yı, Yunanistan’a bırakmak zorunda kalmıştır.
Çarlık Rusyası, Bolşevik İhtilali sonucunda yıkılmıştır.
Sovyetler Birliği’nde, Stalin yönetimi tarafından “Tarım Devrimi”ni gerçekleştirmek amacıyla uygulanan ve “köylünün elinde bulunan küçük toprakların, makinelerle donatılmış büyük çiftliklere dönüştürülmesi” şeklinde özetlenebilecek olan ekonomik model, Kollektivizasyondur.
Doğu Bloku’nun dağılması sonucunda Varşova Paktı, etkinliğini ve önemini kaybetmiştir.
Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin maddeleri
– Lozan Barış Antlaşması ile kurulmuş olan Boğazlar Komisyonu kaldırıldı ve bu komisyonun görev ve yetkileri Türk Devleti’ne devredildi.
– Lozan Barış Antlaşması ile Boğazların iki yakasında askersiz duruma getirilmiş olan alanda Türkiye’nin asker bulundurması ve tahkimat (savunma tedbirleri) yapması kabul edildi.
– Yabancı ticaret gemilerinin Boğazlardan her iki yönde geçişi serbest bırakıldı.
– Yabancı savaş gemilerinin Boğazlardan geçişi için sınırlamalar kabul edildi.
– Karadeniz’de kıyısı olmayan devletlerin Karadeniz’e geçirebilecekleri ve bu denizde bulundurabilecekleri savaş gemilerinin cinsi büyüklüğü ve toplam tonajı sınırlandırıldı. Ayrıca boğazlardan geçecek savaş gemileri önceden Türk Devletinden izin alacaktır.
– Türkiye tarafsız ve savaş dışı ise savaşan tarafların savaş gemileri Boğazlardan geçemeyecektir. Türkiye bir savaşa girerse veya kendisini yakın bir savaş tehlikesi karşısında görürse, diğer devletlerin savaş gemilerinin Boğazlardan geçmesi tamamıyla Türkiye’nin inisiyatifine bırakılmıştır.
Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Lozan Antlaşması’nda Boğazlarla ilgili Türkiye’nin egemenliğini zedeleyen hükümler kaldırılmıştır. Böylece Boğazlarda Türk egemenliği kesinleşmiştir. Türkiye’nin uluslararası alanda saygınlığı ve önemi artmıştır.
Türkiye, Montrö Sözleşmesi sonucunda boğazlar bölgesinde asker bulundurma hakkını elde etmiştir.
“Sadabat Paktı” İran ‘da imzalanmıştır.
Türk – Yunan ilişkilerinde ve Yakın Doğu’da barışın sağlanmasındaki büyük katkılarından
dolayı Atatürk’ü 1934’te “Nobel Barış Ödülü”ne aday gösteren devlet adamı, Venizelos
Atatürk Döneminde yaşanan Türk dış politika konuları
Balkan Antantı’nın imzalanması
Türkiye’nin Milletler Cemiyetine girmesi
Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin yapılması
Boğazlar, Suriye Sınırı ve Musul Sorunu, Türkiye’nin Lozan’da çözüme kavuşturamadığı konulardandır.
24 Ekim 1929’da New York Borsası’nın dibe vurması olayı, yakın tarihe Kara Perşembe ismiyle geçmiştir.
Türkiye’nin 1930’lara doğru devletçilik yönünde değişen ekonomi politikasına bağlı olarak hükümet denetiminde kurulan ve yerli malı kullanımı ile tasarrufu özendiren ayrıca yeni ekonomi politikasının halka benimsetilmesinde ve propagandasında işlev gören dernek, Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti
XIII. Alfonso, 1886 – 1931 yılları arasında görev yapan ve 14 Nisan 1931’de de İspanya’dan ayrılmak zorunda kalan son İspanya kralıdır.
İtalya, II. Dünya Savaşı öncesinde Yugoslavya ile daha önce “Serbest Şehir” olarak bağımsızlık statüsü elde etmiş olan Fiume şehrinden dolayı sınır sorunu yaşamıştır.
Milletler Cemiyeti, II. Dünya Savaşı öncesinde kurulmuştur.
19. yüzyılın ikinci yarısına kadar Japonya’da hâkim olan yönetim şekli, Feodalite
1931 yılında Mançurya’yı işgal eden devlet, Japonya’dır.
1934 yılında, “Asya, Asyalılarındır.” diyerek Batılıların Çin ile olan ilişkilerini kesmesini
isteyen ülke, Japonya
II. Dünya Savaşı’nda Mihver Devletleri’nin yanında yer alan Uzak Doğu ülkesi, Japonya’dır.
Japonya’nın Pearl Harlbour baskınını yapması, ABD’nin II. Dünya Savaşı’na girmesine neden olmuştur. Pearl Harlbor baskınını planlayan ve düzenleyen Japon komutan, Oramiral Isoroku Yamamoto
II. Dünya Savaşı sırasında SSCB’ye karşı “Barbarossa” harekâtını gerçekleştiren devlet, Almanya
Almanya, II. Dünya Savaşı sırasında “Barbarossa” adı verilen harekâtı, SSCB’ye karşı düzenlemiştir.
II. Dünya Savaşı’nda Estonya, Letonya ve Litvanya’yı işgal eden devlet, SSCB
Mercan Deniz Savaşı ve Midway Deniz Savaşı, II. Dünya Savaşı yıllarında Pasifik’te meydana gelen deniz savaşlarındandır.
II. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru, gelecekteki barışın esaslarını saptamak amacıyla 4 – 11 Şubat 1945’te toplanan konferans, Yalta Konferansı
Yalta Konferansı’nda Kore’nin, iki işgal bölgesine ayrılarak; kuzeyinin Ruslar, güneyinin de Amerika Birleşik Devletleri tarafından işgal edilmesine karar verilmiştir.
Hindistan, II. Dünya Savaşı sonrasında bağımsızlığını elde etmiştir.
ABD – SSCB , II. Dünya Savaşı’ndan sonra dünya siyasetinde “Süper Güç” olarak öne çıkan devletlerdir.
Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında 28 Şubat 1953’te kurulan “Balkan Paktı”, SSCB’nin tehdidine karşı kurulmuştur.
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) dağılmasıyla 28 Nisan 1991 tarihinde bağımsızlığını elde eden ülke, Gürcistan
“SSCB’nin komünist partiler aracılığıyla Doğu Avrupa’da egemenlik kurması üzerine ABD, “Truman Doktrini”ni ve “Marshall Planı”nı uygulamaya koymuştur.”
ABD’nin, Batı dünyasının liderliğini açık bir şekilde üstlenmek için yaptığı ilk girişim, Truman Doktrini’ni ilan etmek
20. yüzyılın ortalarında, devletlerin; dünya düzeninin korunması için sorumlulukların paylaşımı, uluslararası sorunların silahla değil müzakereler yoluyla çözümü gibi belirli pratik ilkelere dayalı doktrini hazırlayan ABD başkanı, Richard Milhous Nixon
Amerika Birleşik Devletleri’nin dış politika tarihinde bir dönem benimsenmiş olan “yalnızlık” politikası, Monroe Doktrini
Dünyada “Soğuk Savaş Dönemi” olarak adlandırılan dönem, yaklaşık 1945 – 1961 yıllar arasında yaşanmıştır.
II. Dünya Savaşı’nın Türkiye üzerindeki olumsuz etkileri
Halka yeni vergilerin getirilmesi
Tarım ve sanayi üretiminin azalması
II. Beş yıllık Kalkınma Planı’nın uygulanamaması
25 Ocak 1949 tarihinde, komünist ülkeler arasında ekonomik iş birliğini ve dayanışmayı sağlamak amacıyla kurulan ve Türkçe açılımı “Karşılıklı Ekonomik Yardım Konseyi” olan kuruluşun İngilizce açılımının kısaltması, COMECON
Demokrat Parti, 1950 – 1960 yılları arasında Türkiye’de iktidarda kalan partidir.
1950 seçimlerini kazanarak iktidara gelen Demokrat Parti, 1960 İhtilali ile bu görevden uzaklaştırılmıştır. 27 Mayıs 1960 askerî müdahalesi ile iktidarına son verilen siyasi parti, Demokrat Parti
Türkiye Büyük Millet Meclisi, 18 Şubat 1952 tarihinde “Kuzey Atlantik Antlaşması ve Protokolü”nü kabul etmiştir.
1960 yılı ortalarında, Kıbrıs Türkleri ile Kıbrıslı Rumların ortak kurduğu Kıbrıs Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı yardımcısı, Fazıl Küçük
ENOSİS Megola İdea hedefi çerçevesinde Kıbrıs’ın Yunanistan’a bağlanmasını ifade etmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde “Cumhuriyet Senatosu”, 1961 anayasası ile oluşturulmuştur.
19. yüzyıl ile 20. yüzyılın ilk yarısında “Pancermenizm” politikasını izleyen ve bu politikanın
öncülüğünü yapan devlet, Almanya
Demokratik Almanya ile Federal Almanya’yı birbirinden ayırmak için Berlin şehrinde duvar inşa edilmiştir.
Ünlü “Scala” nutkunda; “Her şey devlet içinde ve devlet için, hiçbir şey devlet dışında ve
başka bir şey için değildir. (…) Birey, devletle uyumlu olduğu ölçüde önemlidir.” diyen devlet
adamı, Mussolini
Alman bilim insanı Albert Einstein, Fizik alanında ün yapmıştır.
Nazizm ideolojisi Almanya’da ortaya çıkmıştır.
1961 yılında Türkiye’den ilk işçi göçleri, Almanya’ya yapılmıştır.
Su sorunu, 20. yüzyılın sonlarına doğru Türkiye’nin, komşuları Suriye ve Irak’la protokol ve projelerle çözmeye çalıştığı sorunudur.
Eylül 1961’de “Bağlantısızlık Hareketi”nin Belgrad’da düzenlediği ilk teşkilatlı toplantısına
katılan ve bu harekete de üye olan Avrupa ülkesi, Yugoslavya’dır.
Dünya’nın 38. kuzey enlemi, 20. yüzyılda, Kore’yi “Kuzey” ve “Güney” olmak üzere ikiye bölmüştür.
Dağlık Karabağ toprakları, Azerbaycan – Ermenistan arasında sorun olmaya devam etmektedir.
1990’lı yıllarda, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Dağlık Karabağ Bölgesi’nde meydana
gelen “Hocalı Katliamı”nı gerçekleştirenler, Ermeniler
SEATO (South East Asia Treaty Organization – Güneydoğu Asya Antlaşması Örgütü) üyesi
Fransa Pakistan Yeni Zelanda
Çin üye değil.
Yumuşama sürecini başlatan devletler, SSCB – ABD
Yumuşama Dönemini başlatan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Genel Sekreteri (SSCB
Başkanı), Nikita Kruşçev
“Yumuşama Dönemi” çatışmaları
Küba Buhranı Vietnam Savaşı Keşmir Meselesi
Hindistan ve Pakistan, “Keşmir” meselesi için ilk kez 1948 yılında birbirleriyle savaşmışlardır.
10 Ocak 1966 tarihli “Taşkent Deklarasyonu”, Keşmir Sorunu’nun çözümüne ilişkin olarak imzalanan bir belgedir.
Büyük devletlerin üyeliklerinin sürekliliği ve veto haklarının varlığı, Birleşmiş Milletlerin
Güvenlik Konseyi organında kabul edilmiştir.
Basra Körfezi ve Şattülarap Su Yolu üzerinde egemenlik mücadelesi, İran – Irak devletleri
arasında savaşa neden olmuştur.
İran – Irak Savaşı 8 yıl devam etmiştir.
İran ve Irak arasında, 6 Mart 1975’de imzalanan ve taraflar arasında geçici de olsa barışı
sağlayan antlaşma, Cezayir Antlaşması
Baas Partisi nin kuruluş amacı, sosyalist bir sistemle yönetilen birleşik, laik bir Arap toplumu kurmaktır.
Baas Partisi, Irak’ta iktidara gelmiştir.
Muhammed Ali Cinnah’ın liderliğini yaptığı “Müslümanlar Birliği Cemiyeti”nin amacı, Pakistan Devleti’ni kurmaktır.
Ayetullah Humeyni, İran devrimini yapan dinî liderdir.
1974 yılındaki İslam Zirvesi’nin ikinci toplantısı, Lahor şehrinde yapılmıştır.
Ekmeleddin İhsanoğlu, İslam Konferansı Örgütü’nün genel sekreterliğini yapmaktadır.
Arap – İsrail Savaşları
1956 Mısır – İsrail Savaşı 1967 Altı Gün Savaşı 1973 Yom Kippur Savaşı
Suudi Arabistan, “Haziran Savaşı” veya “Altı Gün Savaşı” olarak da isimlendirilen 1967 Arap – İsrail Savaşı’na katılmamıştır.Mısır,Ürdün ve Suriye katılmıştır.
Mekik Diplomasisi yöntemiyle 1979 yılında İsrail ile Mısır arasında diplomatik ilişki kurulmasına katkıda bulunan dönemin ABD Dışişleri Bakanı, Henry Kissinger
Ufa şehrinde, 29 Kasım 1917’de “İdil-Ural Devleti”ni kurduklarını ilan eden Türk topluluğu, Kazan Türkleri
Orta Asya’da bulunan ülkelerle başkentleri
Özbekistan – Taşkent
Kazakistan – Astana
Tacikistan – Duşanbe
Türkmenistan – Aşkabat
“Şanghay Beşlisi” adı ile kurulan örgütlenmenin içinde yer alan devletler
Kazakistan Kırgızistan Tacikistan Rusya Çin Halk Cumhuriyeti
Manas Destanı, Kırgızistan devletinin kültür ürünüdür.
Fransız yazar ve şair Louis Aragon’un “dünyanın en güzel aşk hikâyesi” olarak tanımladığı
“Cemile” adlı romanın yazarı olan ünlü Kırgız edebiyatçısı, Cengiz Aytmatov
Moldova’ya bağlı özerk Türk cumhuriyeti, Gökoğuz Cumhuriyeti
Kafkasya’da bulunan ülkeler, Azerbaycan – Gürcistan –Ermenistan
“Türkiye’nin Avrupa Birliğine (AB) aday ülke olmasının günlük hayatımıza yansımaları”
I- Açıkta gıda satışının yasaklanması
II- Pazarcılara, halkla ilişkiler konularında dersler verilmesi
III- Genetik yapıyı değiştiren tarım ilaçlarının kullanımının kısıtlanması
IV- Evlilik yaşının cinsiyet farkı gözetilmeksizin 18 olarak belirlenmesi
Kopenhag Kriterleri, “Avrupa Birliğine üye olmak için başvuruda bulunan aday ülkelerin tam üyeliğe kabul edilmeden önce yerine getirmesi gereken şartlar”dır.
Avrupa Birliği (AB) organlarından olan Avrupa Konseyinin “Konsey Başkanlığı” görev
süresi : Başkanlık, 6 aylık dönemlerle üye devletler arasında el değiştirir.
Türkiye’nin içinde olduğu örgütler
NATO Bağdat Paktı Avrupa Konseyi
“12 Eylül Dönemi”nin başbakanı, Bülent Ulusu
12 Eylül 1980 askerî müdahalesi sonrasında siyaset yapması yasaklanan siyasetçilerimiz
Bülent Ecevit Alparslan Türkeş Necmettin Erbakan
Türkiye’nin ilk kadın başbakanı, Tansu Çiller
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) dağılmasıyla 28 Nisan 1991 tarihinde bağımsızlığını elde eden ülke, Gürcistan
1993 yılında Birleşmiş Milletler (BM), Bosna Savaşı’ndan kaçan sivil insanların sığınması için Bosna – Hersek’te altı yerleşim birimini “güvenli bölge” ilan etmiştir: Saraybosna, Gorajde, Tuzla, Zepa, Srebrenitsa, Bihaç
Merkez üssü İzmit’in 12 km güneydoğusu, Kuzey Anadolu Fay Hattı olan 7,4 büyüklüğündeki
17 Ağustos Depremi 1999 yılında meydana gelmiştir.
Dünya Sağlık Örgütü = WHO
Türkiye’de yaygın olarak, Karaciğerde meydana gelen iltihabi reaksiyon “sarılık” olarak tanımlanır.
Kyoto Protokolü, küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda mücadeleyi sağlamaya yönelik uluslar arası tek çerçeve”dir.
“Fır Hattı” kavramı ile belirtilmek istenen, ulusal ve uluslararası uçuş bilgi sahası
“1997 yılında çekilen “Titanik” filmi, 11 Akademi (Oscar) Ödülü kazanmıştır.”
Siyasal ve askerî nitelikli bölgesel bir örgütlenme olan Batı Avrupa Birliği’nin kurucuları
Belçika Hollanda Lüksemburg
“Kara Kıta” olarak da anılan kıta, Afrika
Petrol rezervi en az olan kıta, Kuzey Amerika
Uzaya ilk uzay aracı gönderen ülke, SSCB
Türkiye’nin, su kaynağına sahip olması, onu, Orta Doğu’daki devletlere karşı üstün kılar.
Türkiye topraklarından Akdeniz’e dökülen “Asi Nehri”, Lübnan’dan doğmaktadır.
Nil Nehri suyunun kullanımında su sorunu yaşayan devletler, Mısır – Sudan – Etiyopya
Konvansiyonel silahlar Nüklüeer olmayan silahlara denir
Top Tank Piyade Tüfeği
“Türkiye ile Rusya arasındaki ekonomik ilişkiler, “Mavi Akım Projesi” adı ile bilinen Rus
doğal gazının Karadeniz’in altına döşenen bir boru hattıyla Samsun iline ulaştırılması
çalışmaları sayesinde son yıllarda daha da gelişmiştir.”
Zirve – Çukur eşanlamlı değil.
Harp – Savaş Ülkü – İdeal Kimlik – Hüviyet eşanlamlı.
