MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 Ekim 1918)

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 Ekim 1918)

Bulgaristan’ın Selanik Ateşkes Antlaşması imzalayarak savaştan çekilmesi sonucu Osmanlının Almanya ve Avusturya bağlantısı kesildi. Trakya güvenliği ve Suriye ve Filistin’deki Osmanlı ordularının esir düşme tehlikesi vardı. Ateşkes antlaşması yapılmazsa Anadolu İşgal edilebilirdi. Osmanlının yenilgisi kesinleşince İttihatçılar yurt dışına kaçtı. Yeni kurulan hükümetinde ateşkes yapmaktan başka çaresi yoktu. Wilson ilkelerinin uygulanacağına inanan İzzet Paşa kabinesi ateşkes teklifinde bulundu. Ateşkes görüşmeleri Yunanistan’ın Limni adasının Mondros Limanında yapıldı. Osmanlıyı Bahriye Nazırı Rauf Bey İtilaf devletlerinin temsilcisi de İngiliz Amiral Calthorpe idi. Ateşkes 25 maddeden oluşuyordu.

 

Önemli maddeleri

1- Çanakkale ve İstanbul Boğazı İtilaf devletlerine bırakılacak, Osmanlı sularındaki mayınları temizlemede yardımcı olunacak
2- Esir olan itilaf askerleri ve Ermeniler serbest bırakılacak
3- Türk ordusunun asker sayısı azaltılacak fazlası terhis edilecek
4- Osmanlıda bulunan tüm savaş gemileri teslim edilecek, Türk ticaret gemileri gerektiğinde kullanılabilecek
5- Haberleşme dışında tüm telsiz, telgraf ve haberleşme istasyonları İtilaf devletlerince denetim altında tutulacak
6- Toros tünelleri ve tüm demir yolu ağları işgal edilecek
7- 7. madde: İtilaf devletleri kendi güvenliklerini tehdit edecek bir durumda istedikleri stratejik bir bölgeyi işgal edebilecek
8- ülkenin ihtiyaçları karşılandıktan sonra kömür, akaryakıt ve deniz gereçleri dışarıya satılmayacak, itilaf devletleri bunları satın alacak
9- Türk tutsaklar itilaf devletlerinin elinde tutulacak
10- Anadolu dışındaki Türk subaylar ve askerler teslim olacak
11–24. madde: Doğudaki altı ilde (Vilayet-i Sitte de) bir karışıklık çıkarsa itilaf devletleri bu illeri (Erzurum, Van, Bitlis, Sivas, Elazığ, Diyarbakır) işgal edebilecek




Antlaşmanın Önemi

1- Osmanlı kâğıt üzerinde siyasi olarak varlığını hukuken devam ettirmesine rağmen fiilen sona ermiştir.
2- Orduların terhisi ve silahların teslimi direnişi önlemeyi amaçlamışlardır. Türk halkı Kuva-i Milliye birlikleri ile direnmişlerdir.
3- Demir yolları, tünel ve geçitler işgal edilerek direnişçilerin yardımlaşmaları önlenmek istemiştir.
4- Haberleşme vasıtalarına el koyarak işgalin yurt ve dünya kamuoyuna duyurulmasını önlemek istemişlerdir.
5- 7. madde ile işgallere hukuki bir dayanak sağlamışlardır.
6- 24. madde ile Doğu Anadolu’da Ermeni Devleti kurulması amaçlanmış ve Bu iller asıl metinde Ermeni vilayetleri olarak yazılmıştır.

MONDROS ATEŞKES ANTLŞAMASINA TEPKİLER

Yıldırım Orduları Grup Komutanlığına atanan Mustafa Kemal Paşa İstanbul hükümetine bir telgraf çekerek bu antlaşmayla vatanın bütününün tehlike altında olduğunu bildirdi. İstanbul hükümeti antlaşmaya karşı gelebileceği düşüncesiyle Yıldırım Orduları Grup Komutanlığını kapatıp Mustafa kemal Paşayı İstanbul’a çağırdı. Mustafa Kemal Paşa da 13 Kasım 1918 de İstanbul’a geldi.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASINA DAYANILARAK YAPILAN İŞGALLER

İlk işgal edilen bölge MUSUL’DUR. ( İngiltere)

İNGİLTERE: Musul, İskenderun, Urfa, Antep, Maraş, Kars ve Batum’u tamamen işgal etti. Kars ve Batum’u Kafkaslardaki petrol yataklarını kontrol etmek ve Ermeni Devletine zemin hazırlamak için işgal etti. İngiltere 1919 Paris Konferansı ile Urfa, Antep ve Maraş’ı Fransa’ya verdi. Ayrıca İngiltere Afyon, Eskişehir, İzmit, Samsun ve Merzifon’a asker göndermiştir.
FRANSA: Mersin, Dörtyol, Adana, Urfa, Antep, Maraş’ı işgal etti. Ayrıca Doğu Trakya ve Afyon tren istasyonlarını işgal etti.
İTALYA: Bodrum, Kuşadası, Marmaris, Fethiye, Konya ve Antalya’yı işgal etti.
YUNANİSTAN: İzmir, Afyon ve Bursa’yı işgal etti.

NOT: Doğu Karadeniz’de Rumlar ve Doğu Anadolu’da Ermeniler isyan ederek devlet kurmaya çalışmışlardır. Azınlıkların bu isyanları kurdukları cemiyetlerle yönlendiriyor İtilaf devletleri de destekliyordu. Bu yıkıcı faaliyetlere karşı bazı vatanseverler de direniş cemiyetleri kurdu.