ZEKAİ DEDE EFENDİ
(1825-1897). Klasik Türk müziğinin 19. yüzyıldaki en büyük bestecisi. Hammamizade İsmail Dede Efendi ile öğrencisi Eyyubi Mehmet Bey’den ders alarak yetişti. Mustafa Fazıl Paşa ile Kahire’ye giderek daire müdürlüğünde ve Hıdiv Sarayı’nda müzik öğretmenliğinde bulundu. Bu dönemde Arapça güfteli dini besteler yazdı. 185875’te İstanbul’da Mustafa Fazıl Paşa’nın sarayında yaşadı. 1868sde Yenikapı Mevlevihanesi’ne bağlandı ve burada ayinhanlık yaptı. 1884’te Bahariye Mevievihanesi’nin kudumzenbaşılığına getirildi; çile çıkarmadığı halde dede unvanı verildi. 1883’te Daruşşafaka’da müzik öğretmeni oldu ve bu görevi ölümüne kadar sürdü. Yapıtları 194043’ie üç cilt olarak Hafız Mehmed Zekai Dede Efendi Külliyatı adıyla yayımlandı. Yalnız sözlü yapıtla; bestelemiş, 250 kadar bestesi günümüze ulaşmıştır. Dini yapıtları arasında 78 ilahi, 38 şugl vardır. Bu türdekilerin en ünlüleri SüznAk Mevlevi Ayini’dir. Başlıca dindışı yapıtları arasında Gönlüm hevesi zülfi siyeh kara düşürdüm (hisarbuselik yürüksemai), Sensiz cihanda Işıka işret revi mıdır (ferahnAk yürüksemai), Bin cefa görsem ey sanem senden (acemaşiran beste), Serde hevayı kakül, dilde hayali canin (suçnak beste) sayılabilir.
