Doğada bulunan hiçbir canlı tek başına yaşayamaz. Bitkiler, hayvanlar ve insanlardan oluşan canlı grupları hem birbirleriyle hem de çevre ile etkileşim içindedir. Canlı ve cansız varlıklar arasındaki bu etkileşim sonucu oluşan ortama doğal denge denir. Günümüzde hızlı nüfus artışı ve sanayileşme doğal dengenin hızla bozulmasına yol açmıştır. İnsanlar çevresini hızla değiştirerek bazı doğal afetlerin zararlarının artmasına neden olmuştur. Erozyon, ülkemizin karşı karşıya kaldığı en büyük doğal afetlerdendir. Bitki örtüsünün tahrip edilmesi ile erozyon artar. Erozyonun artması ile verimli toprak örtüsü yok olur. Böylece tarımsal faaliyetler yapılamaz. Açlık ve kıtlık başlar. Oysa doğal bitki örtüsünü koruyarak ve erozyon tehlikesinin olduğu alanları ağaçlandırarak erozyonun zararları azaltılabilir. Akarsu vadileri boyunca ve dağ yamaçlarında doğal bitki örtüsünün tahrip edilmesi sel ve su baskınlarına neden olur. Sel ve su baskını tehlikesi olan alanlara yerleşim yerleri kurulmasının önlenmesi, bitki örtüsünün korunması ve geliştirilmesi selin zararlarını büyük oranda azaltır.
• Ülkemizde daha çok İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde görülen afet kuraklıktır. Yağışların azlığı, sıcaklığın yüksek olması kuraklığın şiddetini artırır. Bu bölgelerimizde bitki örtüsünün tahribi kuraklığın etkisini artırmaktadır. Kuraklık, canlı yaşamını olumsuz etkiler. Tarım alanları su sorununun varlığı nedeniyle olumsuz etkilenirken büyük yerleşim yerlerinde sağlık sorunları yaşanabilir.
• Ormanların büyük kısmı kıyı bölgelerimizde yer alır. Dikkatsiz ve bilinçsiz davranışlar sonucu ortaya çıkan orman yangınları insan kaynaklı afetlerdendir. Oluşan yangınlar sonucu ormanlar yok olurken can kayıpları da yaşanabilir. • Heyelanlar can kaybına ve maddi zararlara yol açmaktadır. Arazilerin eğimli olması, sağanak yağışlar ve bitki örtüsünün tahrip edilmesi heyelanlara neden olur. Ayrıca köprü, yol, tünel yapımı nedeniyle yamaç dengesinin bozulması da heyelan oluşmasını hızlandırır. Bu risk altındaki yerlerdeki dik yamaçları yerleşim yeri olarak açmak heyelanın verdiği zararı artırır.
• Ülkemizde sıklıkla yaşanan doğal afetlerden biri de çığdır. Kar yağışının yoğun olarak yaşandığı bölgelerdeki dağ eteklerine evler, tesisler vb. kurmak bu doğal afetin zararlarını arttıran faktörlerdir.
• Ülkemizde en çok görülen doğal afet depremdir. Bu doğal afetin verdiği zararları arttıran insan faaliyetleri şöyle sıralanabilir:
• Plansız kentleşme, kaçak yapılaşma ve gecekondulaşma.
• Yerleşim yerlerinin fay hatları üzerine kurulması.
• Binalarda depreme dayanıklı malzeme kullanılmaması.
• Bina inşa edilecek alanların zeminlerinde etüt çalışması yapılmaması.
• İnşa edilen binalarda dayanıklılık kontrollerinin yapılmaması. İnsanların afet öncesinde yeterli hazırlıkları yapmaması
Kaynak: Tevfik FAKIOĞLU
