BÜYÜK HUN (ASYA HUN) DEVLETİ (MÖ. 220 – MS. 216)
Bilinen ilk Türk devletidir. Bilinen ilk hükümdarı Teoman (Bahadır)dır. Ötüken merkez olmak üzere kurulmuştur. En parlak dönemi Mete Han (Duman) dönemidir. Mete Han babası ile yaptığı taht mücadelesini kazanarak tahta geçer. Ülkeyi askeri ve idari yönden teşkilatlandırarak güçlenir.
Yüe-çi, Wu-Sun, Tingling gibi yabancı kavimleri ortadan kaldırıp Türk boylarını da bir bayrak altında toplayarak Orta Asya Türk birliğini sağlayan ilk devlettir. Çinliler üzerine seferler yaparak Çin’in kuzeyini ele geçirdiler Çini vergiye bağladılar. Çin ile mücadelenin asıl sebebi İpek Yolunun denetiminin Türklerin eline geçmesidir. Mete Han onluk sisteme göre teşkilatlandırılmış oldukça disiplinli ve güçlü bir ordu kurdu. Yalnızca atlı birliklerden oluşan bu ordu teşkilatı, diğer birçok devlet tarafından da örnek alınmıştır.
Mete Han’ın ölümünden sonra ülke eski gücünü koruyamaz Çin entrikaları sonucu ikiye bölünür. Kuzey Hunlar Siyenpiler , Güney Hunları Çinliler ortadan kaldırdı.
