İZMİR İKTİSAT KONGRESİ
Osmanlı İmparatorluğu 1911’den 1922’ye kadar savaş halindeydi Bu nedenle ekonomik durum şöyleydi Savaşlar üretimi durdurmuş tüketim artmıştır,Modern tarım yapılmamaktadır,Ülkede fabrika sayısı yok denecek kadar azdır,Ulaşım yabancıların elindedir,Kapitülasyonlar ekonomik kalkınmayı engellemektedir.
Bir ülkenin kendi kendine yetebilmesi, ekonomik olarak bağımsız olması çok önemlidir.
***Lozan görüşmelerinin kesintiye uğradığı dönemde 17 Şubat 1923 de İzmir İktisat Kongresini toplamıştır.Yeni Türk devletinin ekonomide izleyeceği metotları belirlemek ve kalkınma hedeflerini tespit etmek için toplandı.
- Kemal “Siyasi zaferler ne kadar büyük olursa olsun, ekonomik zaferlerle taçlandırılmazlarsa, kazanılacak başarılar yaşayamaz, az zamanda söner” demiştir.
Gerçek kurtuluş, ekonomik bağımsızlığımızın da sağlanması ile gerçekleşir.Alınan kararlar:
-Kongreye tüccar, işçi, çiftçi, doktor gibi toplumun her kesiminden 1135 kişi katılmıştır.
-Ekonomik kalkınma toplumun her kesiminin katılımıyla gerçekleşebilirdi. Bu toplantıda her meslek kendisi ile ilgili sorunu ve isteğini dile getirmiştir.Bu toplantıda hiçbir ayrım yapılmadan, her meslekten kişiler geldiği için HALKÇILIK ilkesine uygundur.
-Hammaddesi yurt içinden sağlanan sanayi kolları kurulmalıdır
-Yerli malı kullanılması ve tasarruf teşvik edilmelidir
-Küçük imalathanelerden büyük fabrikalara geçilmelidir
-Sanayi teşvik edilmelidir
-Özel teşebbüse kredi sağlayacak bankalar kurulmalıdır
-Özel sektörün yapamadığı işleri devlet yapacaktır.(Devletçilik)
İzmir İktisat Kongresinde ayrıca ekonomik alanda yemin anlamına gelen Misak-i İktisadi’yi(Milli Ant) kabul edildi ve Milli Ekonomi İlkesi kabul edildi.Buna göre çalışmalar için etik ilkeler belirlenmiştir.Bu durum Osmanlıdaki Ahilik kurumunu hatırlatmaktadır.
Alınan kararlar doğrultusunda yapılan çalışmalardan bazıları şunlardır:
***1927 yılında özel sektör yatırımlarını desteklemek için TEŞVİK-İ SANAYİ KANUNU (Sanayiyi Özendirme Yasası) çıkarılmıştır.
*** Teşvik-İ Sanayi Kanunu (Sanayiyi Özendirme Yasası) beklenen gelişmeyi sağlayamadığı için 1933’ten itibaren ekonomide DEVLETÇİLİK ilkesi uygulanmaya başlanmıştır.
***1934’ten itibaren planlı ekonomiye geçilmiş,I. Beş Yıllık Kalkınma Planı uygulanmaya başlanmıştır.
1939-1944 arasında II.Dünya Savaşından dolayı II. Beş Yıllık Kalkınma Planı uygulanamamıştır.
***1935’te yer altı zenginliklerimizi araştırmak için Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü (MTA) kurulmuş,maden yatırımlarına destek vermek için Etibank kurulmuştur.
***Dokuma sanayisini geliştirmek için Sümerbank kurulmuştur.
***Özel sektör yatırımlarına kredi sağlamak ve ticareti geliştirmek için İş Bankası kurulmuştur.
1939Karabük Demir ve Çelik Fabrikası Kuruldu,1928Kırıkkale Mermi Fabrikası Üretime Geçti
1925Türkiye Tayyare Cemiyeti Kuruldu,1926Kayseri Uçak Fabrikası Kuruldu
1924Türkiye Taşkömürü Kurumu Kuruldu.
