TANZİMAT FERMANI
Tanzimat. Osmanlı İmparatorluğumda 1839 yılında Gülhane Parkında “Gülhane Hatt-ı Hümayunu”nun okunmasıyla başlayan modernleşme ve yenileşme döneminin adıdır. Tanzimat reformlarının ana gerekçesi, Avrupa’nın askerî, teknik ve ekonomik alanlardaki gelişimi karşısında çaresiz kalan Osmanlı Devleti’ni yeni düzenlemelerle ayağa kaldırmaktır. Bunun yanında Balkanlar’da Sırp ve Yunan ayaklanmalarına yol açan hoşnutsuzlukların giderilmesi. Osmanlı toplumunda adalet ve eşitlik anlayışının onarılması, “Osmanlı vatandaşlığfnın ön plana çıkarılması da hedeflenmiştir. Osmanlıcılık fikri bu bakımdan Tanzimat’ın yönlendirici düşüncesi olarak kabul edilebilir. Tanzimat Fermanında, devletin bir gerileme döneminde olduğu vurgulanmış, yapılacak yenilikler ve çıkarılacak yasalarla bu durumun düzeltileceği müjdelenmiştır Fermanda din ve mezhep aynmı gözetmeksizin tüm Osmanlı ahalisinin can ve mal güvenliğinin güvence altına alınması gereği belirtilmiş, haksız ve dengesiz vergilerin zararlarından söz edilerek herkesten mali gücüne göre vergi alınacağı, malına devletçe el konulamayacağı, özel mülkiyete sınır getirilmeyeceği, yeni ceza kanunlarının düzenleneceği, memur maaşlarının adalete uygun olarak ödeneceği bildirilmiştir.
Fermanla, Osmanlı hukuk tarihinde ilk kez “vatandaşlık” kavramı ve vatandaşlıktan doğan haklar tanımlanmış, bu hakların korunması için yapılması gereken işler sayılmıştır. Buna karşılık Ferman, getirdiği yenilikleri Osmanlı Devleti’nin eski töre ve kanunlarına dayandırmaya özen göstermiştir.
Tanzimat Fermam’nın tarihçilerce değerlendirilişi;
Kaynak: Tarih 9.sınıf Meb ders kitabı 2008
