İLKOKUL DERS KİTAPLARI
Geçen on yıl içinde anababalar ve eğitimciler, okul ders kitaplarının
içeriğine ve bunun cinsiyet rolü kalıpyargılarının oluşumu,
benlik kavramı, değerlerin kazanılması üzerindeki olası
etkilerine gitgide artan bir ilgi göstermişlerdir. Neredeyse sayısız
çalışma ders kitaplarının yetersizliklerini belgelemiştir.
Bunlar arasında beyaz, kentli, orta sınıf özelliklerinin rahat ve
güzel ortamlarda ve durumlarda betimlenmesi, yüksek düzeyde
ilgi uyandıracak malzemenin eksikliği, engellenme, kızgınlık ve
ahlaki ikilemler gibi gerçek yaşam sorunlarından kaçınma; her
iki cinsin de katı bir biçimde kalıpyargılaştırılmış yollarla anlatılması
sayılabilir (Key, 1977; Oliver, 1974; Graebner, 1972).
Saario ve arkadaşlarının (1973) belirttiği gibi;
Gerçek dünya ilkokul kitaplarında anlatılanlardan daha
değişik ve çeşitlidir. Oğlanlar ve kızlar, erkekler ve kadınlar
şişman ve zayıf, kısa ve uzun boyludurlar. Oğlanlar ve
erkekler bazen nazik, bazen hayalcidirler. Sanatçılar, doktorlar,
avukatlar ve üniversife profesörleri de bazen annedirler.
İlkokul metinleri, olanakları sınırlamaktan çok, geniş
bir modeller ve etkinlikler dizisi sergileyerek, bireysel
gelişimi ve özsaygıyı en üst düzeye çıkarmayı amaçlamalıdır
(s. 399).
İlkokul ders kitapları konusunda hoşnutsuzluklarını dile getirenler
yalnızca yetişkinler değildir; çocukların kendileri de
bunu yapmaktadırlar. Wiberg ve Trost (1970) tarafından gerçekleştirilen
aydınlatıcı bir çalışmada, birinci sınıf öğrencilerine
okumak istedikleri kitapları okul kütüphanesinden seçme fırsatı
verilmiştir. Sonra, seçtikleri ile sınıfta okudukları arasında
karşılaştırmalar yapılmıştır. Yukarda belirtilen konuların aksine,
çocukların seçtiği kitaplar halk öyküleri, mutlu ya da mutsuz
sonlarıyla gerçek yaşam serüvenleri ve yabancı ülkeler hakkındaki
öyküler üzerinde odaklaşmaktaydı. Her iki cinsten çocukların
sınıfta aynı ilkokul kitaplarını okumaları istenirken, kütüphanedeki
özgün seçimleri kesin cinsiyet farklılıkları yansıtmaktaydı.
Oğlanlar eril konulu serüven kitaplarını tercih ederken,
kızlar eril ya da dişil konulara bir tercih eğilimi göstermeksizin
hayvanlarla ilgili kitaplara hafif bir tercih eğilimi sergilemekteydiler.
Bu bulgular gerçekçi ve çocukların yaşamlarına uygun malzeme
içeren kitapların öğrenme sürecine daha yardımcı olabileceğini
düşündürmektedir. Örneğin, Asher ve Markell (1974),
uçaklar ve astronotlar gibi yüksek ilgi uyandıran malzeme içeren
öyküler sağlandığında beşinci sınıftaki erkek çocukların okuma
puanlarında iyileşmeler bildirmişlerdir.
Ders kitabı yazarları ve yayıncıları çocukların okul malzemelerinin
içeriğinden kaynaklanan sorunlara ve bunların toplumsal
gelişim ve kişilik gelişimi açısından doğurgularına çok daha
duyarlı hale gelmişlerdir. Geçen on yıl içinde küçümsenemeyecek
bir ilerleme sağlanmış olmasına karşın, belirtiler gelecek yıllarda
daha ileri adımların atılması gerektiği yönündedir.
