GENELGE (2011/5*./...)
1739 sayılı Millî Eğitim Temeî Kanunu'nun 11. maddesinde: "Güçlü ve istikrarlı, hür ve demokratik bir toplum düzeninin gerçekleşmesi ve devamı için yurttaşların sahip olmaları gereken demokrasi bilincinin, yurt yönetimine ait bilgi, anlayış ve davranışlarla sorumluluk duygusunun ve manevi değerlere saygının, her türlü eğitim çalışmalarında öğrencilere kazandırılıp geliştirilmesine çalışılır." denilmektedir.
Türk millî eğitiminin genel amaçları arasında bütün fertlerin; Türk milletinin millî, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini yaşayan, koruyan, geliştiren bireyler olarak yetiştirilmesi hususu yer almaktadır. Eğitim sistemi içinde öğrencilerimizin; dengeli, sağlıklı, gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere sahip, temel ve insani değerleri kazanmış, topluma duyarlı, iyi insan, iyi vatandaş olarak yetişmelerini sağlama görevini yerine getirme; onlara, huzur ve barış içinde, hoşgörü ve adalet anlayışıyla bir arada yaşama kültürünü destekleyici bilgi, beceri, değer ve tutumları kazandırma amacına yönelik çalışmalar sürdürülmektedir.
Bireyin ön plana çıktığı ve daha fazla önem kazandığı günümüzde geliştirilen öğretim programlan, bireyin varlığını bir bütün olarak maddi ve manevi ikilemlerine düşmeksizin esnek düşünme becerisini geliştiren, farklılıklara birlikte var olma imkânı sunan bir zihinsel yapıya imkân verecek şekilde tasarlanarak demokratik düşünüş ve davranış tarzı vurgulanmıştır. Demokrasi eğitimi, derslere kaynaklık edecek nitelikte bütüncül bir yaklaşımla öğretim programlarında insan haklan ve vatandaşlık eğitimi alanı ara disiplini olarak ele alınmıştır.
Okul öncesi dönemden başlayarak örgün eğitimin tüm kademelerinde; demokrasi, insan haklan, uzlaşı anlayışının esas alındığı demokratik bir okul kültürünün oluşturulması hedeflenmiştir. Bu bağlamda öğretim programlarının öğrenme ve öğretme süreçlerine yansıması olan ders kitapları; barış, hoşgörü, demokrasi ve insan hakları gibi temel değerleri esas alarak hazırlanmaktadır. Tüm öğretim programları ve ders kitaplarında dil, din, cinsiyet ve etnik köken açısından farklı millet ve toplulukları küçük düşüren, aşağılayan, açık veya örtük ifadelerle dışlayan bilgi, resim, fotoğraf ya da sembol kullanılmamasına büyük önem ve hassasiyet gösterilmektedir.
İnsanın sırf insan olması nedeniyle sahip olduğu hak ve hürriyetlerini kullanmasına imkân tanıyan ve insanlığın bugüne kadar ortaya koyabildiği en iyi yönetim sistemi olan demokrasinin ve bileşenlerinin okullarımızda yaşama geçirilmesi geleceğin yetişkinleri olan öğrencilerimiz için vaz geçilmez bir öneme sahiptir. Birbirine saygılı, erdemli çalışma ve eylemde bulunma, eleştirel ve yapıcı düşünme, farklılıkları zenginlik olarak görme, birlikte üretebilme, kendisinin ve başkalarının yaptıklarını sorgulayabilme, kendisinin ve başkalarının hak mücadelesinde kararlı duruş sergileme ve öz güven sahibi olma gibi yeterlikleri edinmiş bireylerin 2023 Vizyonu'nun gerçekleşmesinde kritik bir önemi vardır,
Demokrasi ancak onu anlamış ve benimsemiş bireylerce yaşatılabilir ve geliştirilebilir. Bu bireylerin yetiştirilmesi görevi ise öncelikle aileye, eğitim kurumlarına ve çevreye düşmektedir. Bireyin demokrasiyi özümsemesi, demokratik yurttaş olabilmesi için ailede, okul yaşamında ve çevrede istenilen düzeyde demokratik davranış örnekleriyle karşılaşması gerekmektedir. Ülkelerin ekonomik, kültürel ve sosyal hayatının güçlenmesi ancak tüm bireylerinin toplumsal hayata etkin katılımı ile mümkündür. Bu açıdan kız çocukların ve kadınların siyasal, sosyal ve ekonomik hayata katılımının önündeki engellerin kaldırılması, var olan potansiyelin kullanılabilmesi için "Demokrasi Eğitimi ve Demokratik Okul Kültürünün" yaşatılmasına ihtiyaç vardır. Demokratik okul kültürünün temel şartlarından birisi de cinsiyete dayalı ayrımcılığın ortadan kaldırılmasıdır.
Okullar, öğrencilere demokrasi ve insan haklan ile ilgili kavramları ezberletmek yerine, demokrasinin ve insan haklarının yaşama geçirilmesine, bu kavramları yaşayarak öğrenmelerine imkân sağlamalıdır. Bu amaçla, öğrencilerin hak, adalet, özgürlük gibi kavramların okulda ve sınıfta da var
Sayı : B.08.0.TTK.0.06.01.00.010.06 Konu : İlk Ders
olduğunu, bunlara öııem verildiğini görmeleri gerekir. Sınıfların ve okulun yönetimi konusunda öğrencilere sorumluluk verilmeli, kendilerini ilgilendiren konularda alınacak kararlara katılımı sağlanmalıdır. Öğrencilerle özellikle model olma yoluyla şiddetten uzak; sevgiye, saygıya, anlayış ve hoşgörüye dayanan çift yönlü bir iletişim oıtamı oluşturulmalıdır.
Öğrenen merkezli bir anlayışta, öğrencilerimizin hak ve sorumluluklarının artışına paralel olarak öğretmenlerimizin de sorumluklarında artışlar olmuştur. Öğretmen, sınıf yönetimi, karar alma süreçleri, iş bölümlerinin paylaşımı eylemlerini gerçekleştirmede demokratik düşiinebilmeli, mevcut öğretim programlarındaki etkinlik temelli anlayışın, öğrencilere sadece etkinlik hazırlatmakla ilgili olmadığı, bunların yanında birlikte iş yapabilme, anlaşma, uzlaşma, hak ve sorumluklarını gerçekleştirme, yapılan iş ve eylemleri sorgulama yetilerini geliştirmeye de fırsat vermesi gerektiğini her zaman ön planda tutmalıdır.
Yöneticilerimizin ve öğretmenlerimizin, öğretim programlarının uygulayıcıları olmalarının yanı sıra demokratik bir okul kültürü oluşturarak öğrencilerimizin demokrasi ve onun değerlerini içselleştirmeleriııde öncü rol ve görevleri de bulunmaktadır. Bu bağlamda, her bireyin güvenli ve huzurlu bir okulda yaşamaya hakkı olduğu gerçeği dikkate alınarak okuldaki herkes, güven veren sağlıklı bir öğrenme ve kişisel gelişim ortamı oluşturmaya katkıda bulunmalıdır. Demokratik bir okulda yaşanabilecek sorunlar, okuldaki tüm bireyler ile iş birliği içinde yapıcı bir anlayışta çözümlenmelidir.
2011-2012 Eğitim Öğretim Yılının ilk haftasında Bakanlığımıza bağlı tüm resmî ve özel örgün eğitim kurumlarının bütün sınıf ve şubelerinde "Demokrasi Eğitimi ve Demokratik Okul Kültürü" konularında öğrencilerin seviyesi, ilgi ve istekleri dikkate alınarak etkinlikler yapılacaktır. Etkinlikler okul idaresi ve rehber öğretmenlerin iş birliğinde sınıf ve alan öğretmenleri tarafından gerçekleştirilecektir. Bu etkinlikleri istekli okullarımız öğretim yılı boyunca uygulayabileceklerdir.
Okulların açıldığı ilk haftadan itibaren "Demokrasi Eğitimi ve Demokratik Okul Kültürü" ile ilgili faaliyetlerin ekte sunulan etkinlik örneklerinden de yararlanılarak bir plan dâhilinde yapılması, bu hususta öğretmenlerimiz, eğitim yönetici ve deneticilerimizin gerekli hassasiyeti gösterilmeleri hususunda
