I. Bir özelliği, uygun bir araçla karşılaştırarak
sonucu sayı ve sembollerle ifade etmek.
II. Bir gözlem sonucunu uygun bir ölçütle
karşılaştırıp, bu sonuca ilişkin bir karara ya da
yargıya ulaşmak
Yukarıda tanımlanan iki kavram, aşağıdakilerin hangisinde birlikte verilmiştir? (KPSS 2001)
I H
A) Değerlendirme Geçerlilik
B) Ölçme Değerlendirme
C) Güvenirlik Öİçme
D) Öİçme Olçek
LJU Değişken Değerlendirme
Ölçme bir nesnenin ya da nesnelerin bir özelliğe sahip olup olmadığını, sahipse sahip olma derecelerini sayı ve sembollerle ifade etmektir. (77. Tekin, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, s.15) Ölçme bir özelliği araç kullanarak sayı ve sembollerle betimleme işlemidir. Değerlendirme yargılama işlemidir ve iki şeyin karşılaştırılmasına dayanır. (H. Tekin, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, s.23). Yani değerlendirme ölçme sonuçların bir kıstas(ölçüt) ile karşılaştırıp bir yargıya varma işlemidir. Birinci tanım bir betimleme işlemi yani ölçme, ikinci tanım ise bir yargılama yani değeriendirmedir.
(Cevap B)
Sfi o
££ UJ Q
"£ UJ
m
Aşağıdakilerden hangisi, ölçmenin yapıldığı gruba bağlı değerlendirme için bir ölçüt dedildir? (KPSS 2001)
A) Ortalamanm bir standarî sapma üzerinde
puan alma
B) Ölçülecek olan kapsamın en az %60'ını bilme
C) Sınıfta ortalama başarı düzeyi gösteren
öğrenciden daha başarılı olma
D) Sınıfta en yüksek başarı gösteren ilk beş
öğrencinin arasına girme
E) Sınıftaki öğrencilerin %50'sinden daha başarılı
olma
Değerlendirme kesin olarak bir ölçme sonucu ve ölçüt gerektirir. Ölçüt kesin olarak belirlenmiş ve standarttır ya da gruba bağlı olarak çıkartılmış bir puandır. (H. Tekin, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, s.24). Yani değerlendirme iki şekilde yapılır. Eğer kullanılan ölçüt kesin ve mutlaksa mutlak değerlendirme; eğer ölçüt gruba bağlı değişiyorsa (ortalama, standart kayma vb.) bağıl değerlendirmedir. Yukarıdaki soruda sadece B seçeneğinde mutlak bir ölçüt vardır. Başarılı olabilmek için öğrenci sınav kapsamının en az %60'ını biliyorsa başarılı olur yani 10 soru varsa 6 tanesini yapmak başarılı olabilmek için yeterlidir. Diğer seçeneklerde bireyin değerlendirilmesi grubun performansına bağlıdır.
(Cevap B)
nilgiNotuf
KPSS'de ölçmenin temel kavramları yoklamaya yönelik sorular şimdiye kadar hep gelmiştir. Özellikle ölçme değerlendirme arasındaki farkın iyi anlaşılması gerekir.
3. Aşağıdaki testlerden hangisinin temel amacı
dersteki öğrenme eksiklerini belirleyerek
bunların giderilmesine olanak sağlamaktır?
(KPSS2001)
A) Bireyi tanıma testleri
B) Seçme testleri
C) Yerleştirme testleri
D) Ünite testleri
E) Yıl sonu testleri
46-
-ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME.
Değerlendirmeler yapılış amacına göre diagnostik (tanılayıcı), formatif (biçimlendirici, düzenleyici), summatif (düzey belirleyici) olarak üçe ayrılır. Formatif değerlendirmeler eğitim süreci devam ederken öğrenme eksiklerini ve yanlışlarını belirleyip bunları gidermeye yönelik tasarlanan değerlendirmelerdir. Bireyi tanıma testleri, seçme testleri, yerleştirme testleri dönem başında yapılır ve diagnostik değerlendirmelerdir. Yıl sonu testleri summatif yani düzey belirleyici değerlendirmedir. Fakat ünite testleri eğitim devam ederken yapılır ve bu testlerin asıl amacı eksik ve yanlış öğrenmelerin tespit edilmesi, eksik öğrenmelerin giderilmesi ve yanlış öğrenmelerin düzeltilmesidir.
(Cevap D)
Mutlak değerlendirme bireyin değerlendirmesinde sadece aldığı notun kullanıldığı ve birey için verilecek kararda grubun performansının önemli olmadığı değerlendirmedir. Bağıl değerlendirme ise bireyin değerlendirilmesinin grubun performansına bağlı olduğu değerlendirmedir. I. ve III. maddelerde grup performansı değerlendirmeye katılmıştır. I. maddede öğrencilerin birbirlerine göre başarıları belirlenmiştir. III. maddede not verilirken sınıf ortalaması dikkate alınmıştır. I ve III bağıl değerlendirmedir. II de ise öğrenci eksikleri belirlenmiş ve grup normları değerlendirmeye katılmamıştır. II. madde mutlak değerlendirmedir.
(Cevap A)
2 O
4. Bir öğretmen, değerlendirmede şu amaçlara .j» 5.
aı
hizmet etmeyi düşünmektedir.
I. Öğrencilerin birbirine göre başarı düzeylerini
belirleyerek ileri ve geri öğrenciler için ek önlemler
alma
II. Ders süresince öğrencilerin öğrenme
eksikliklerini belirleyerek bunları, tamamlayıcı
etkinliklerle giderme
III. Dönem sonunda öğrencilerin bu dersten
alacakları notu belirlerken sınıf ortalamasını
dikkate alma
Bu öğretmen, I, II, III numaralı amaçları için hangi tipte birer değerlendirme yapmalıdır? (KPSS 2002)
1. Amaç II. Amaç III. Amac
A) Bağıl Mutlak Bağıl
B) Mutlak Mutlak Bağıl
C) Bağıl Bağıl Mutlak
D) Mutlak Bağıl Bağıl
E) Bağıl Mutlak Mutlak
Bir öğrencinin aşağıdaki özelliklerinden hangisi üzerinde yapılacak ölçme işlemi dolaylı ölçmeye örnektir? (KPSS 2002)
A) Boyunun uzuniuğu
B) Akademik başarısı
C) Sahip olduğu CD sayıst
D) Kardeşsayısı
E) Arkadaş sayısı
Bazı özellikler doğrudan ölçülemezler. Doğrudan ölçülemeyen özellikler onunla ilgili olduğu bilinen ya da ilgili olduğu sanılan başka bir özellik gözlenerek, dolaylı olarak ölçülürler. (77. Tekin, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, s.29) C, D ve E seçeneklerinde sayma işlemi vardır. Sayma temel ölçme işlemidir ve doğrudan ölçmedir. Uzunluk da doğrudan aynı cinsten bir araçla(metre) ölçülür. Akademik başarı ise onunla ilgili olduğu düşünülen testlerle ölçülür. Elimizde başarıyı direkt ölçebilecek bir araç yoktur. Öğrencinin başarı testinde verdiği cevaplarla onun akademik başarısının ilgili olduğunu kabul ederek ölçeriz.
(Cevap B)
-EĞİTİM BİLİMLERİ-
47
6. Aşağıdakilerden hangisi bir ölçme işlemidir? (KPSS 2002)
A) Bir sınavda başarılı sayılabilmek için gerekli
olan en küçük puanın belirlenmesi
B) Bir yazılı yoklamadaki cevaplar için puanlama
anahtarının hazırlanması
C) Yazılı yoklamada bir öğrencinin verdiği
cevapların doğruluk derecesinin bir puanla
belirtilmesi
D) Sınıfın bir sınavdaki başarı ortalamasınm
bulunması
E) Öğrencinin bir dersten başarılı sayılıp
sayılmayacağına karar verilmesi
Seçme amacına yönelik yapılan ölçmeler bir kurs, okul ya da programda başarılı olabilecek öğrencilerin seçilmesine yöneliktir. A, B, C ve E seçeneklerinde formatif yani şekillendirici bir test daha uygundur. Çünkü bu seçeneklerde verilen özellikler bizim işimize daha çok devam eden eğitimin yanlış ve eksik öğrenmelere göre tekrar yapılandırılmasında yarar sağlar. Fakat D seçeneğinde matematik başarı düzeyi en iyi olan beş kişinin seçilmesi söz konusudur.
(Cevap D)
Ölçme işlemi bir betimleme işlemidir. Yani gözlem sonuçlarını bir sayı veya sembol değeri ile betimlemektir. A seçeneğinde bir gözlem yoktur belirlenen puan ise başarılı sayılabilmek için gerekli olan ölçüttür. Puanlama anahtarı hazırlama test planı için gereklidir fakat bu işlemde de gözlenen bir özellik ya da sayı ve sembol ile ifade mevcut değildir. D seçeneğinde başarı ortalamasının bulunması ise sadece ölçme sonucu yapılabilecek bir işlemdir ancak test sonuçları üstünde yapılan bu gibi işlemler de ölçme değildir sadece istatistiktir. E seçeneğinde bir karar vardır bu işlemde ölçme sonucunda yapılır ve değerlendirmedir. C seçeneğinde ise yapılan bir gözlem (yazılı yoklama) sonucu öğrencinin özelliğini bir sayı veya sembol ile ifade (not) vardır.
(Cevap C)
Aşağıdakilerden hangisi "ölçme" işlemine örnek olamaz? (KPSS 2003)
A) Öğrencileri kısadan uzuna doğru dizerek
onların boy sıralarını belirleme
B) Öğrencilerin projelerini 1 ile 10 arasında
derecelendirme
C) Hangi puanı alanların derste başarılı
sayılacağını gösteren bir sınır belirleme
D) Öğrencilerin yazılarındaki yazım yanlışlarını
sayma
E) Bir sınavda, verilen cevaplara bakarak
öğrencilerin kaç puan alacaklarını belirleme
7. Aşağıdakilerden hangisi seçme amacına yönelik bir testin kullanılmasmı gerektirir? (KPSS 2002)
A) Bir programda hedeflerin ne kadarına
ulaşıldığmın belirlenmesi
B) Öğrencilerin bir konudaki güçlü ve zayıf
yönlerinin ortaya çıkarılması
C) Sıklıkla karşılaşılan yanlış öğrenmelerin
belirlenmesi
D) Matematik başarıları en ileri düzeyde olan beş
kişinin belirlenmesi
E) Bir ünite işlendikten sonra, hedeflere ulaşılma
derecesinin belirlenmesi
Ölçme, özellikleri sayısal veya sembolik olarak belirtme işlemidir. A seçeneğinde boy uzunlukları gözlenmiş ve sıralama ölçeği ile uzundan kısaya belirtilmiştir. B seçeneğinde öğrenci projeleri 1-10 arası puanlarla betimlenmiş; D seçeneği ise temel ölçme işlemi olan saymadır. E seçeneğinde de öğrencilerin sınav sonucu cevaplarının puanlanması vardır. C seçeneği ise başarılı sayılmak için gerekli bir puan(sınır) belirlemedir. Bu değer değerlendirme işlemi için gerekli olan ölçüttür ve bu işlem bir ölçme işlemi değildir.
(Cevap C)
4&-
-ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME.
fJiIgiNohıf
Ölçme; varlıkların özelliklerini sayı ve semboller ile ifade etme işidir. Sayı veya sembol söylendiğinde ölçme biter, değerlendirme başlar.
Örnek: Ayşe sınavdan 70 puan aldı. Bu bir ölçme işlemidir ve ölçme işlemi burada bitmiştir. Bundan sonra puanı yorumlamak, anlam vermek, sonuca varmak, karar vermek değerlendirme işlemidir.
70 puan iyi bir puan ancak sınıfın ortalaması yüksek olduğu için geçemez.
70 puanla sınıfı geçti.
Sınıfın en başarılı ilk üç öğrencisi arasına girdi.
10. Aşağıdakilerden hangisi "mutlak değerlendirme" yebirömektir?(KPSS2003)
A) Bir şirkete sınavda en yüksek başanyı
gösteren beş kişi almak
B) Ortalamanın bir standart sapma üstünde puan
alanları başarılı kabul etmek
C) Yüksek lisans programında en başarılı beş
kişiyi doktora programına almak
D) Sınıftaki başarı sıralamasında en geride kalan
15 kişiyi yetiştirme kursuna almak
E) Sınavda 70 ya da üstünde puan alanları
başarılı kabul etmek
9. I. İş deneyimi beş yılın üstünde olanlar işe alınmıştır.
II. Mehmet'in ağırlığı 80 kg olarak bulunmuştur.
III. Zeynep, % 80 başarı ile sınıfı geçmiştir.
IV. Elif KPSS'den 12 puan almıştır.
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangilerinde "değerlendirme" işlemi yapılmıştır? (KPSS 2003)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve IV E) III ve IV
Mutlak değerlendirmede bireyin
değerlendirmesinde grubun performansı önemli değildir. Bireyin performansı önceden belirlenen mutlak bir ölçütle karşılaştırılıp değerlendirilir. A, B, C ve D seçeneklerinde bireyin başarılı ya da başarısız sayılması için gerekli olan ölçüt kesin belli değildir, grubun performansına bağlı olarak sonradan belli olacak bir ölçüttür. E seçeneğinde ise ölçüt mutlaktır. 70 ya da üzeri puan almak mutlak bir ölçüttür. Birey 71 aldığında başarılı sayılacağını bilir. Ancak diğer seçeneklerde başarılı olabilmek için ilk beşe girmesi, ortalamanın üstünde not alması gibi gruba bağlı birölçütvardır.
(Cevap E)
Bu soru ölçme ve değerlendirme arastndaki farkı ayırt etmeye yönelik bir sorudur. Ölçme varlığa ait özellikleri sayı sembollerle ifade etme bilimidir. Ölçmede varlığın özelliği bir puanla sayı ile gösterilir.
Değerlendirme bu ölçme sonucunun yorumlanması, anlam çıkarılması karar verilmesi, yargıya varılmasıdır. II ve IV cümlelerde sadece puan belirtilmiştir. Sadece ölçme işlemi vardır. I ve III cümlelerde ise bir yargı ve karar ifadesi vardır. İşe alınmış olmak, sınıfını geçmiş olmak bir karar ve yargıyı belirtir.
(Cevap C)
H.Eğitimde genellikle aşağıdaki amaçlarla ölçme ve değerlendirme faaliyetleri yapılmaktadır.
I. Öğrenme eksikliklerini belirleme
II. Öğrenme düzeyini saptama
III. Öğrencileri tanıma
Burada belirtilen ölçme ve değerlendirme
faaliyetlerinin yapılış zamanları hangi
seçenekte doğru olarak verilmiştir? (KPSS
2003)
Donemin Unitelerin Dönemin
(Dersin) Başı (Konuların) Sonu (Dersin) Sonu
A) III : ı : II
B) ı III II
C) II I III
D) I II III
E) III II I
-EGITIM BİLIMLERJ-
49
Eğitim sürecinin başında yapılacak olan ölçme ve değerlendirmeler öğrencilerin tanıma ve eğitim sürecini planlamaya yöneliktir. Dönem başında öğrencilerin giriş özellikleri belirlenir, düzeyleri saptanır ve eğitim süreci ve hedefler bu giriş özelliklerine göre yeniden planlanabilir.
Eğitim süreci devam ederken yapılan ölçme ve değerlendirmeler öğretim sürecini şekillendirmeye yönelik çalışmalardır. Dönem ortasında yani ünitelerin sonunda yapılan değerlendirmeler eksik ve yanlış öğrenmeleri belirleyip yanlış öğrenmeleri düzeltmek ve eksik öğrenmeleri gidermek için yapılır. Dönem sonunda ise öğrenme düzeyleri belirlenir. Bu amaçla yapılan değerlendirmeler ise öğretim yöntemlerinin ve uygulanan eğitim programının etkililiğinin değerlendirilmesi amaçlıdır.
(Cevap A)
12. Aşağıdakilerden hangisi bir "ölçme" işlemi değildir? (KPSS 2003)
A) Spor derslerinde öğrencileri boy uzunluğuna
göre sıralamak
B) Öğrenci ödevlerini 1 ve 20 arasında
puanlamak
C) Öğrencilerin başarılı sayılabilmesi için bir sınır
belirlemek
D) Öğrenci ödevlerindeki yazım yanlışlarını
belirlemek
E) Öğrencinin sözlü sınavda verdiği cevaplara
bakarak puan vermek
Ölçme: Varlığa ait özellikleri sıfatları sayı veya sembollerle gösterme işidir. A, B, D ve E seçeneklerinde bir ölçme işlemi, eylemi vardır. C seçeneğinde ise sadece bir ölçüt (sınır) belirtilmektedir. Ölçme eylemi yer almamaktadır.
(Cevap C)
eo "C5
tr
ÜJ Q
"SE
UJ
13. Aşağıdakilerden hangisi eğitim sürecinde portfolyoların kullanım amaçlarından biri degildir? (KPSS 2003)
A) Öğrencinin gelişim sürecini dâha sağlıklı
olarak izlemek
B) Öğrenciyi yetenekleri ve ilgi alanları açısından
tanımak
C) Öğrencinin eksik öğrenmelerini belirlemek
D) Öğrencinin öğretim programları dışındaki
faaliyetlerini de kapsayan çok yönlü gelişimi
hakkında bilgi vermek
E) Öğrencinin gelecekteki eğitim kurumundaki
öğretmenlerine kendisi hakkında bilgi sunmak
öğrenciyi tüm
alternatif bir
öğrencinin tüm
neleri başarıp
zayıf yönierini
tanımasını
tespit etmek
(Cevap C)
Portfolyo, kişisel gelişim dosyası yönleriyle tanımayı amaçlayan değerlendirme sistemidir. Kısacası özeliiklerini, ilgi ve yeteneklerini, neleri başaramadığını, güçlü ve tanıyıp öğrencinin kendisini sağlamaktır. Eksik öğrenmeleri, portfolyonun amaçlarından değildir.
14. I. Elmas sınıfını "pekiyi" ile geçti.
II. Burç, sınavdan 10 üzerinden 8 aldı.
III. Sınavda en yüksek puanı Erdem aldı.
IV. Demet 160'ın üzerinde puan aldığı için sınavı
kazandı.
ifadeleri "ölçme" ve "değerlendirme" kavramlarını örneklendirme bakımından, aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak gruplanmıştır? (KPSS 2004)
Olçme Degerlendirme
A) I, II! II, IV
B) l.ll III, IV
C) II, III ı, ıv
D) II, IV I, III
LJJ II ı, ııı, ıv
50-
-ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME.
Ölçme ve değerlendirme arasındaki farkı, ayırt etmeyi yoklayan bir sorudur. Bu tip soru her yıl KPSS sorulmuştur.
II ve III. cümleler ölçme ifade eder. Çünkü puanların yorumlanması, yargı, karar ve sonuç bildirme yok. Erdem en yüksek puanı aldı. Bu puanla Erdem kaldı mı, geçti mi, iyi bir puan mı kötü mü belli değil, yani değerlendirme yapılmamış. Sadece puanın yüksek olduğu belirtilmiştir.
I ve IV. cümlelerde ise yargı ve karar var. Dolayısıyla değerlendirme içerir. Pekiyi ile geçti
ifadesi ve Demet sınavı kazandı ifadesi bir
değerlendirmedir.
(Cevap C)
15. Bir öğrencinin başarısını değerlendirmede aşağıdakilerden hangisinin ölçüt alınması, bağıl değerlendirmeye örnek oluşturamaz? (KPSS 2004)
A) Programın hedefleriyle tutarlı öğrenmelerinin
B) Standartlaştırılmış birtestin normlarının
C) Yetenek düzeylerine dayalı beklentilerin
D) Öntest ve sontest puanları arasındaki farkın
E) Sınav puanlarının dağılımının
Bağıl değerlendirmede kullanılan ölçüt grup dağıiımları gibi değişir ölçütlerdir. Mutlak değerlendirmede ise ölçüt değerlendirme ölçüsünde belirlidir ve mutlak değerlendirmede öğrenci başarılı sayılabilmesi için ne kadar başarılı olması gerektiğini bilir. A seçeneğinde değerlendirme için kullanılan ölçüt program hedefleridir. Program hedefleri programın başında bellidir. Mesela Türkçe dersi için dönem başında 10 temel hedef belirlenmiş olsun. Dönem sonunda yapılacak değerlendirmede bu 10 hedeften 8'ini (3'ünü ya da 10'unu bu değer fark etmez önemli olan ölçütün belirli olmasıdır.) gerçekleştiren başarılı sayılacaktır demek mutlak bir değerlendirmedir. Çünkü program hedefleri belli olduğu için öğrencinin başarılı olabilmesi için gerçekleştireceği görevler bellidir.
(Cevap A)
16. Öğrencilerin aktif olduğu öğretme - öğrenme yöntemlerinde öğretmen öğrenciyi değerlendirirken sınav sonuçlarıyla birlikte öğrencilerin sınıf içi davranışlarını gözlem, araştırma ve inceleme yapabilmelerini, sahip oldukları ve sergiledikleri fikir zenginliklerini, sorumluluk alma düzeylerini ekiple çalışabilmelerini edindikleri bilgi ve bulguları paylaşabilme vb. özelliklerinde dikkate alınarak başarıları hakkında karar verilir.
Aşağıdakilerden hangisi öğretmenin bu bilgileri elde etmesine daha kapsamlı katkı sağlar? (KPSS 2004)
A) Yazılı kağıt kalem testleri
B) Performans testleri
C) Gözlem formları
D) Günlükler
E) Portfolyoiar
Portfolyo öğrencinin okula başladığı ilk günden itibaren bütün etkinliklerinin ödev ve projelerin, çalışmaların, gezi ve incelemelerinin yazdığı şiir ve romanların, kazandığı ödül ve yarışmaların örneklerinin bulunduğu kişiye özel bir dosyadır. Amaç öğrencinin kendisini daha iyi tanımasına yardım etmektir.
(Cevap E)
17. Sınıfın aritmetik ortalamasına göre değerlendirme yapan bir öğretmen hangi tür değerlendirme kullanmaktadır? (KPSS 2005)
A) Mutlak değerlendirme
B) Bağıl değerlendirme
C) Tanılayıcı
D) İzleme değerlendirme
E) Düzey belirleyici değerlendirme
Değerlendirmeye temel olan ölçüt bağılsa yani ölçme sonuçlarından çıkarılıyorsa böyle değerlendirmelere bağıl değerlendirme denir. Sınıfın aritmetik ortalaması bağıl bir ölçüttür yani ölçme sonuçlarından çıkarılır. Bağıi değerlendirmelerde bireyin değerlendirilmesinde diğer grup elemanlannın da performansları söz konusudur.
(Cevap B)
-EĞİTİM BİLİMLERİ-
51
PROGRAM GELIŞTIRME | Eğitim Süreci ve Eğitim Program
1.TEMELKAVRAMLAR
1.EĞİTİMKAVRAMI
Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak, istendik davranış değişikliği meydana getirme sürecidir.
"Kendi yaşantısı yoluyla" ifadesiyle yaparak-yaşayarak öğrenme vurgulanmaktadır. Örneğin öğrencinin sınıfta soru sorması yani öğrenme sürecinin içinde aktif olmasidır. Eğitim, kasıtiı kültürieme sürecidir, Tanımda geçen kasıt kelimesiyle anlatılmak istenen, bireyde istenilen davranışı ortaya çıkarmak, istenmeyen davranışı ise ortadan kaldırmaktır (amaçlı, planlı ve programlı olarak). Eğitimde "istendik davranış" değişmesi denilince, öğrencilerin eğitimin gene! ve özel amaç/hedeflerine, toplumun beklentilerine ve bireyin gereksinim ve yeteneklerine uygun davranış ve tutumlara sahip olması vurgulanmaktadır. İstendik özellikier ile bireye kazandırılmak istenen hedefler kastedilmektedir. Eğitim bir davranış değiştirme sürecidir. Eğitimin tanımında görülen önemli kavramlardan birisi de davranış değişikliği kavramıdır. Eğitim yaşam boyu bir süreçtir.
Eğitim Sürecinin Özellikleri
Süreç olarak eğitim çok boyutlu ve karmaşıktır. Bu sürecin genel özellikierini şöyle sıralayabiliriz:
a. Kapsamiıdır.
b. Çok boyutludur.
c. Süreklidir.
d. Dinamiktir.
e. Bilimsel araştırma ve bulgulardan kaynaklanır.
f. İnsana özgü ve yaşantılaria gerçekleşir.
g. Amaca yönelik ve bütünleyicidir.
h. Mekan yönünden sınırlandırıiamaz. i. Kalkınma ile doğrudan ilgilidir.
j. Eğitim kültürle iç içedir.
Eğitim, formal ve informal eğitim olmak üzere ikiye ayrılmaktadır;
1. Formal eğitim: Amaç, iike ve kuralları önceden
belirlenerek plânlanmış, programlanmış biçimde
düzenli olarak yapılan eğitimdir. Okullarda yapılan
eğitimdir.
2. İnformal eğitim : Belli bir amaç ve plâna bağlı
oimadan, hayatın kendi içinde oluşan eğitim
sürecidir. Yaşam içerisinde bireyîn farkında olmadan
çevresiyle etkileşimi sonucunda meydana gelen
öğrenmelerdir. İnformal eğitim, okuida planlı ve
programlı olarak verilen eğitim etkinlikleri dışında
kazanılır ve yaşam boyu devam eder. Bireyin ailesi,
arkadaş grubu, ailesi, kitie iletişim araçları vb.
kazanılan eğitimdir. İnformal eğitim sürecinde iki
önemli öğrenme yolu: göziem ve takiit'îir.
Formal Eğitim, örgün ve yaygın eğitim olmak üzere ikiye ayrılır;
1. Örgün eğitim; Belii bir yaş grubundaki bireylere,
Milli Eğitimin amaçlarına göre hazırlanmış eğitim
programlarıyla, okul çatısı altında düzenli olarak
yapılan eğitîmdir. Okulöncesi, ilköğretim vb.
2. Yaygın eğitim: Örgün eğitim imkânlanndan hiç
yararlanmamış durumda olanlara, gittikleri
okullardan erken ayrılaniara ya da örgün eğitim
kurumiarında okumakta olanlara ve meslek
dallarında daha yeterli duruma gelmek isteyenlere
uygulanan eğitim türüdür. Türk eğitim sisteminde;
okulöncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim,
yükseköğretim (örgün eğitim) dışında kalan planlı ve
programlı eğitim etkinliklerine de yaygın eğitim
denir. Hizmetiçi eğitim faaliyetleri, Halk Eğitim
Merkezlerinde açılan kurslar, Çırakiık Eğitim
Merkezleri vb.
52-
-PROGRAM GEÜŞTİRME-
ÖRGÜN EĞİTİM
YAYGIN EĞİTİM
Uzun süreli Kısa süreli
Belirli yaş grupları Oğrencilerin yaşlarına göre gruplandırılmaması (heterojen)
Zorunlu (ilköğretim) İhtiyaç duyuldukça yapılması
Çeşitli dersler ve konular Belli konularla sınırlandırılması
Diploma verilmesi Sertifika, belge verilmesi
2. ÖĞRETİM
Eğitim sürecinin okullarda amaçlı, planlı ve programlı olarak yürütülen kısmına öğretim denir. Öğrencilerin belirli davranışları kazanabilmesi için düzenlenen planlı etkinlikler sürecidir. Öğretim, hedefe ve öğrenciye yönelik olmalıdır. Öğretim ile NASIL? sorusuna yanıt aranır. Öğretim; amaçlı, plânlı, programlı, destekli ve genellikle bir belge ile sonuçlanan eğitim etkinliklerini ifade eder.
EĞİTİM VE ÖGRETİM ARASINDAKİ FARKULIKLAR
Eğitim Öğretim
Zaman ve mekan boyutu açısından kapsamlı, sürekli ve çok boyutludur. Zaman ve mekan yönünden kapsamı dar, sürelidir.
Eğitim yaşam boyu bir süreçtir. Her zaman ve her yerde oluşur. Belirli yaş grubuyla sınırlıdır.
Her türlü bilgi ve deneyimi kapsar.
Öğretimi kapsar. Önceden belirlenmiş etkinlikleri kapsar.
Eğitim genel anlamda temel amaçtır. Genel anlamda eğitimin aracıdır.
Amaçlı, planlı ve programlı olabileceği gibi rastlantısal, gelişigüzeide olabilir. Amaçlı, planlı ve programlıdır. Öğrenme yaşantılarının eğitsel olması esastır.
Kitle iletişim araçları, anne-baba, arkadaş vb. öğrenme Öğrenci-öğretmen ilişkisi
Çizelge 1
Öğretim Sisteminin Öğeleri:
LÖğrenci
2. Öğretmen
3. Hedefler
4. Öğrenme-Öğretme Süreçleri
5. İçerik
Okulun en önemli ve temel üç öğesi şunlardır:
LÖğrenci
2. Program
3. Öğretmen
Eğitim ve öğretim arasındaki farklar çizeige 1'de verilmektedir.
3. ÖĞRENME
Öğrenme, yaşantı ürünü ve nispeten kalıcı izli davranış değişiklikleridir. Bireyin herhangi bir şeyle etkileşimi sonucunda, davranışlarındaki belli düzeylerdeki değişmelerdir.
Öğrenmenin olabilmesi için;
a) Bireyin davranışında değişiklik olması,
b) Yaşantı sonucunda meydana gelmesi,
Şiddetli bir ışık veya ses karşısında gösterilen tepkiler (refleks) ile uyku, büyüme, olgunlaşma, ilaç, yorgunluk vb. sonucunda oluşmuş davranış değişiklikleri öğrenme ürünü değildir.
c) Belli bir süre kalıcı olması (geçici değil!),
Uyuşturucu kullanma, yardım etme gibi olumiu-olumsuz öğrenmeler olabilir,
4. ÖĞRETME
Herhangi bir "öğrenmeyi kılavuzlama ya da sağlama faaliyeti" olarak tanımlanabilir. Yani öğretme, bireyin davranışlarında değişiklik meydana getirebilmek ya da öğrenmeyi gerçekleştirmek için yapılan etkinliklerin tümüdür.
5.ÖĞRENİM
Bir öğretim kurumunda belli bir süre içindeki öğrenmelerin tümüdür. İlköğrenim, ortaöğrenim vb.
-EGITIM BILIMLERI-
53
2. EGITIM PROGRAMI TURLERI VE ÖZELLİKLERİ
Program, yapılması gereken bir işin böiümlerini, her bölümün yapılış sırasını, zamanmı ve nasıl yapılacağını gösteren bir tasarıdır. M. Ö. 1. yy.da Julius Ceaser ve askerleri, Roma'da yarış arabalarının üzerinde yarıştığı oval biçimindeki koşu pistini, Latince "Curricullum" olarak adlandırmıştır. Ve bu kavram, koşu pisti olarak biiinen soyut bir kavramdan, bugünkü eğitim programı aniamında kullanılan somut bir kavrama geçişi sağlamıştır. Eğİtim programı (curricullum) izlenen yol anlamında eğitimde kullanılmaya başlanmıştır.
Eğitim alanında; eğitim programı, öğretim programı, ders programı, örtük program
kavramları kullanılrnaktadır. Bir eğitim kurumunun
veya sosyal çevrenin, bireylerin yaşantılarını
düzenlemek ve zenginleştirmek için yürüttüğü tüm
etkinlikler eğitim programına dahildir. Bu anlamda,
yönetmeükler, öğretim programları, sosyal kol
çalışmaları, özel günlerin kutlanması, rehberlik 'lâ
hizmetleri, sağlık çalışmaları, geziler, yetiştirme g
kursları, kültürei, sanat vb. çalışmalar eğitim B
programına girer. !fj
Eğitim programı (Uzak hedef, ülkenin eğitim g
politikaları) E
>o
1. Milli eğitimin ve okulun amaçlarını g
gerçekleştirmeye yönelik okul içinde ve okul dışında sg
yapılan tüm eğitim etkinliklerini kapsayan program "g
türüdür. *"
2. Eğitilecek bireylere, öğrenme yaşantıları
kazandırmaplânı.
3. Öğrencilerin karşılaştıkiarı öğrenme durumlarının
ve geçirdikleri yaşantıların tümü.
4. Öğrenene, okulda ve okul dışında plânlanmış
etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları
düzeneği.
Öğretim programı (Genel hedef, öğretim kademeleri. okullar)
1. Eğitim programı içinde yer alan ve öğretme
öğrenme süreçleri ile ilgili tüm etkinlikleri kapsayan
program.
2. Okulda veya okul dışında bireye kazandırılması
plânlanan derslerin öğretimiyle ilgili îüm etkinlikleri
kapsayan yaşantılar düzeneği.
Ders programı (Özel hedef)
1. Öğretim programı içinde yer alan, bir dersin amaç, îçerik, öğretme öğrenme süreçieri ve değerlendirme bölümlerini ve bu dersle ilgili olan eğitim faaliyetlerini sistematik bir şekilde gösteren programdır.
Örtük program
Eğitimle ilgili ders ve ders dışı tüm etkinlikleri kapsayan program türüdür. Örtük programlar aracıiığıyla özellikle ders dışı etkinlikler düzenlenerek bireyierin farklı becerileri ve yetenekleri ortaya çıkarılabilmektedir. Örtük program faaliyetleri olarak; okullarda yapılan halk oyunları etkinlikleri, sportif ve diğer sosyal etkinlikler, çevre gezileri gösterilebilir.
Eğitim programının başlıca faydaları şunlardır:
1. Eğitim faaliyetlerine yön verir.
2. Aynı eğitim basamağındaki okuilarda eğitimin
aynı amaçlar çerçevesinde ve aynı yönde
gerçekleşmesini sağlar.
3. Eğitimde verimi artırır.
4. Mesleğe yeni başlayan öğretmeniere rehberiik
eder.
İyi Bir Eğiîim Programmm Özeliikleri (Önem Sırasına Göre)
1. Eğitim programı, işlevsel olmalıdır. İşievsel olması demek, programda yer alan amaçların, konuların ve etkinliklerin hayatta geçerli olması, yani işe yaramasıdır. İyi bir programının, topiumun ve kişilerin ihtiyaçlarına cevap vermesi, bireyin yeteneklerini ortaya çıkarması ve geliştirmesi gibi niteliklere sahip olması gerekir.
Bu özelliğe sahip bir programda önemli bir başka husus da öğrencilerin seçtiği meslekte başarılı olmaiarını sağlayacak bilgi, beceri ve tutumları ihtiva etmiş olmasıdır.
Bunların yanında, işlevsel bir programın, öğretmenlerin amaçlar yönünden nelere dikkat etmeleri gerektiğini, içeriğin eîkili bir şekilde kazandırılması için hangi yöntem. teknik, araç gereç ve kaynaklardan yararlanabileceklerini, bunları, nerede ve nasıl uygulayabileceklerini ve değerlendirmenin nasıl yapılacağını da göstermesi gerekir.
54-
-PROGRAM GELİŞTİRME-
II I Z
Işlevsel o
S2
"Q
UJ
o
2. Esnek olmalıdır. Esneklik kavramını öğretme
öğrenme etkinliklerine konu olan ünite ve konuların
ana hatlarının verildiği, ayrıntıya inilmediği bir
program şeklinde düşünebiliriz. Böyiece öğretmene
bilim ve tekniğin getirdiği yenilikleri, öğrencilerin ilgi
ve ihtiyaçlarını, okulun bulunduğu yerin özelliklerini
göz önüne alarak ayrıntıları belirleme ve uygulama
imkanı sağlanmış olur. Ünitelerin yer değiştirmesi,
birleştirilmesi, sürelerinde değişiklik yapılması, kaza-
nılması güç hedefleri uzun vadeye yayabilmektir.
3. Toplumun değer, görüş ve isteklerine uygun
olmalıdır. Eğitim kurumları toplumu meydana
getiren bireylere, millî değerleri ve idealleri
kazandırmakla görevlidir. Eğitim programları eğitim
felsefesine uygun ve toplumun isteklerini
gerçekleştirici nitelikte olmalıdır.
4. Uygulanabilir ve uygulayıcılara yardımcı
olmalıdır. Programın hazırlanması kadar
uygulanması da önemlidir. Bu bakımdan programı
uygulayan öğretmen ve yöneticilere programı
başarıyla uygulayabilmelerine yönelik rehberlik
yapılmalıdır.
İşlevsellik ve uygulanabilirlik arasındaki fark:
Yapılan her uyguiama işlevsel olmaz. olması için bir işe yaramasi gerekir.
5. Bilimsel olmalıdır. Eğitim programları hem
bilimsel ilkelere uygun olmalı hem de bilimsel bilgiyi
kullanmayı öğretmelidir.
6. Bir amaca yönelik olmalıdır. Eğitim programları,
belli amaçları gerçekleştirmek üzere
oiuşturuimalıdır.
7. Ekonomiye uygunluk özelliği göstermelidir.
Program Geliştirme: Gerek okul içinde gerekse okul dışında milli eğitimin ve okulun hedeflerini gerçekleştirmek üzere düzenlenen içerik ve faaliyetlerin, uygun yöntem, teknik ve araç-gereçlerle geliştirilmesine yönelik koordineli çabaların tümüdür. Program geliştirme süreci uygulamalı (operasyonel), kubaşık (ekip) ve sürekli bir çaiışmadır. Program geliştirme aynı zamanda hedef, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme arasındaki dinamik ilişkiler bütünüdür.
3. HEDEF (AMAÇ) KAVRAMI
Öğrencilerde bulunması istenilen ve eğitim yoluyla kazandırılabiiecek niteliklere, hedefler denir. NİÇİN öğreteceğiz? sorusuna yanıt aranır. Hedefler 2'ye ayrılır:
1. YATAY HEDEFLER (Bloom'un taksonomik
sıralaması: Bilişsel, duyuşsal ve devinsel)
2. DİKEY HEDEFLER (Uzak, genel ve özel
hedefler)
Taksonomi: İsîendik davranışların, hedeflerin basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta, birbirinin önkoşulu olacak şekilde aşamalı sıralanmasına denir.
DIKEYHEDEFLER
UZAK
(Milli Eğitimin hedefieri) EĞİTİM PROGRAMI GENEL
Oğretim kademesi + oku! hedefleri ÖĞRETİMPROGRAMI OZEL
Detsin, üniteninya da konunun hedefleri DERS PROGRAMI
» ÇIKMIŞ SORU (2004 KPSS)
Eğitim programının değerlendirme boyutu, aynı
zamanda geri bildirim mekanizmasıdır.
Bu, program geliştirmenin hangi özelliğini
vurgulamaktadır?
A) Objektiftir.
B) Fırsat eşitliğini temel alır.
C) Süreklidir.
D) Durağandır.
E) Çok yönlüdür.
Program geliştirme eğitim programlarının hazırlanması, denenmesi ve değerlendirilip yeniden gözden geçirilerek yeniden uygulanması sürecidir. Yani program geliştirme bir süreçtir. Devam eden sürekli bir süreçtir,
Program geliştirmenin değerlendirme öğesinde hazırlanan programın etkililiği saptanır. Programın eksiklikleri belirlenir. Tüm bu çalışmalar programın ilerisi için yapılacak iyileştirmeler içindir.
(Cevap C)
-EGITIM BILIMLERİ-
55
Dikey Hedefler üçe ayrılır;
1. Uzak Hedef: Bir ülkenin politik felsefesini
yansıtan, ulaşılması kısa sürede mümkün olmayan
ülkenin yetiştirmek istediği bireyde görmek istediği
en temel toplumsal davranışlardır. (1739 Sayılı Milli
Eğitim Temel Kanunu)
Örnek hedefler;
Eğitimin her tür ve kademesinde fırsat ve imkan eşitliğinin sağlanması,
Eğitim sisteminin nitel verimliliğini yükseltmek,
Eğitimin her kademesinde Avrupa Birliği göstergelerini yakalamak,
Araştırıcı, sorgulayıcı, bilimsel düşünebilen bireyler yetiştirmek.
2. Genel Hedef; Öğretim kademeleri ve okulların
hedefleridir. (1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu)
Örnek hedefler;
Ui O
*E ÜJ
Okulöncesi eğitimde okullaşma oranının gelişmiş 5
ülkeler seviyesine çıkarılması, i|
•o
Ui
Birleştirilmiş sınıf uygulamasını asgariye indirmek.
3. Özel Hedef: Bir bilgi, disiplin, konu alanı ya da jg derste öğrencilere kazandırılmak istenen özellikler S ve davranışlardır.
Örnek hedefler;
Türkçe Dersi için bir örnek hedef ifadesi; Cümleyi öğelerine ayırabilme.
Üçgenin çevresini hesaplayabilme
56-
-PROGRAM GELİŞTİRME-
ÇOZUMLU KAVRAMA TESTİ
1. Aşağıdaki program türlerinden hangisi en kapsamlı ve en geniş program türüdür?
lilli Eğitim Programı
II. Öğretim Programı
III. Okul Programı
IV. Eğitim Programı
V. Ders Programı
A) I B) II C) III
D) IV E)V
Uzak hedef: Bir ülkenin politik felsefesini yansıtan, ulaşılması kısa sürede mümkün olmayan ülkenin yetiştirmek istediği ve bireyde görmek istediği en temel toplumsal davranışlardır. (1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu)
Örnek hedefler;
Eğitimin her kademesinde Avrupa Birliği göstergelerini yakalamak,
Araştırıcı, sorgulayıcı, bilimset düşünebilen bireyler yetiştirmek.
(Cevap D)
En geniş, kapsamlı program türü eğitim programıdır. Daha sonra öğretim ve ders programı gelmektedir. Milli Eğitim Programı ve Okul Programı diye bir program türü mevcut değildir.
(Cevap D)
3. Aşağıdakilerin hangisi iyi bir eğitim programının özelliklerinden degildir?
A) Eğitim programı, işlevsel olmalıdır.
B) Esnek oimalıdır.
C) Toplumun değer, görüş ve isteklerine uygun
olmalıdır.
D) Uygulanabilir ve uygulayıcılara yardımcı
olmalıdır.
E) Bilimsel olmayabilir, ama güncel olmalıdır.
2. a) Eğitim sisteminin nitel verimliliğinin yükseltilmesi,
b) Eğitimin her tür ve kademesinde fırsat ve imkân eşitliğinin sağlanması.
Yukarıda belirtilen hedef ifadeleri aşağıdakilerden hangisinin hedef düzeyine örnektir?
A) Genel hedef
B) Yakınhedef
C) Olası hedef
D) Uzakhedef
E) Özelhedef
Eğitim programının özellikleri önem sırasına göre:
1. Eğitim programı, işlevsel olmaiıdır.
2. Esnek olmalıdır.
3. Toplumun değer, görüş ve isteklerine uygun
olmalıdır.
4. Uygulanabilir ve uygulayıcılara yardımcı
olmalıdır.
5. Bilimsel ve güncel olmalıdır. Eğitim programları
hem bilimsel ilkelere uygun olmalı hem de bilimsei
bilgiyi kullanmayı öğretmelidir. Aynı zamanda
güncel olmalıdır.
6. Bir amaca yönelik olmalıdır.
7. Ekonomiye uygunluk özelliği göstermelidir.
(Cevap E)
-EGITIM BILIMLERI-
57
4. Eğitim programının değerlendirme boyutu, aynı zamanda geri bildirim mekanizmasıdır.
Yukarıda belirtilen açıklamaya dayanarak eğitim programının değerlendirme ve geliştirme süreci hakkında öncelikle hangisi söylenebilir?
A) Objektiftir.
B) Fırsat eşitliğini temel alır.
C) Süreklidir.
D) Durağandır.
E) Çok yöntüdür.
Aşağıdakilerden hangisi öğrenmenin oluştuğunu gösteren doğru bir ifade değildir?
A) Davranışta gözlenebilir bir değişme olması
B) Davranışta değişmenin nispeten sürekli
olması
C) Davranıştaki değişmenin yaşantı kazanma
sonucunda oluşması
D) Davranıştaki değişmenin sadece büyüme
sonucunda oluşması
E) Davranıştaki değişmenin yorgunluk, hastalık,
ilaç alma vb. etkenlerle geçici bir biçimde
meydana gelmemesi
Program geliştirme eğitim programlarının hazırlanması, denenmesi ve değerlendirilip yeniden gözden geçirilerek yeniden uyguianması sürecidir. Yani program geliştirme devam eden bir süreçtir.
Program geliştirmenin değerlendirme öğesinde programın etkiliği belirlenir ve bu sonuçlar, programın eksiklikleri hakkında bilgi verir. Tüm bu çalışmalar programın ilerisi için yapılacak iyileştirmeler içindir.
(Cevap C)
5. İlköğretim kademesinde, 'Türkçe'yi etkili bir şekilde kullanabilme" hedefi aşağıdaki hedef türlerinden hangisine örnek verilebilir?
A) Uzakhedefler
B) Ders hedefleri
C) Özel hedefler
D) Genel hedefler
E) Olası hedefler
Genel hedef; Öğretim kademeleri ve okulların hedefleridir. (1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu)
Örnek hedefler;
Okulöncesi eğitimde okullaşma oranının gelişmiş ülkeler seviyesine çıkarılması,
Birleştirilmiş sınıf uygulamasını asgariye indirmek.
(Cevap D)
fcr
Öğrenmenin olabilmesi için;
a) Bireyin davranışında değişiklik olması,
b) Yaşantı sonucunda meydana gelmesi,
Şiddetli bir ışık veya ses karşısında gösterilen tepkiler (refleks) ile uyku, büyüme, olgunlaşma, ilaç, yorgunluk vb. sonucunda oluşmuş davranış değişiklikleri öğrenme ürünü değildir.
c) Belli bir süre kalıcı olması (geçici değil!).
Davranıştaki değişme sadece büyüme ile gerçekleşmez, diğer sosyal ve çevresel faktörler ile de oluşur.
(Cevap D)
Aşağıdakilerden hangisi örgün eğitim kademesinde yer almaz?
A) Okul öncesi
B) İlköğretim
C) Ortaöğretim
D) Uzaktan öğretim
E) Yükseköğretim
Türk Eğitim Sisteminde örgün eğitim kademeleri; okulöncesi, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim şeklindedir. Uzaktan öğretim, bir öğretim yöntemidir.
(Cevap D)
58-
-PROGRAM GEÜŞTİRME-
8. Okullarda yapılan ders dışı etkinlikler içinde yer alan halk oyunları, sportif ve diğer sosyal etkinlikler, çevre gezileri vb. faaliyetler aşağıdaki programların hangisinde yer alır?
A) Örtükprogram
B) Haftalık program
C) Eğitim programı
D) Rehberlik programı
E) Öğretim programı
10. Aşağıdakilerden hangisi program geliştirme sürecinde hedefleri belirlemede ve önem derecesini ortaya koymada yararlanılan bir eğitim disiplinidir?
A) Eğitim Teknolojisi
B) Eğitim Felsefesi
C) Eğitim Sosyolojisi
D) Eğitim Yönetimi
E) Eğitim Psikolojisi
Örtük program; eğitimle ilgili ders ve ders dışı tüm etkinlikleri kapsayan program türüdür. Örtük programlar aracılığıyla özeflikle ders dışı etkinlikler düzenlenerek bireylerin farklı becerileri ve yetenekleri ortaya çıkarılabilmektedir. Örtük program faaliyetleri olarak; okullarda yapılan halk oyunları etkinlikleri, sportif ve diğer sosyal etkinlikler, çevre gezileri gösterilebilir.
(Cevap A)
Eğitim felsefesinden; program geliştirme sürecinde özellikle uzak hedefleri belirlemede ve bunların önem derecesini ortaya koymada yararlanılır.
(Cevap B)
o m
11. "Eğitim programı içinde ağırlık taşıyan, bilgi kategorilerinden oluşan, bilgi ve becerinin eğitim programının amaçları doğrultusunda ve plâniı bir biçimde kazandırılmasına dönük program" aşağıdakilerden hangisidir?
A) Örtük Program
B) Ders Programı
C) Öğretim Programı
D) Çalışma programı
E) Konu Programı
9. Aşağıdakilerden hangisi eğitim programının yatay hedeflerinden biri degildir?
A) Bilişsel hedefler
B) Duyuşsal hedefler
C) Genel hedefler
D) Psikomotor hedefler
E) Devinsel hedefler
Bloom'un taksonomisine göre yatay hedefler; bilişsel, duyuşsal ve devinsel (psikomotor) olmak üzere 3'e ayrılır.
(Cevap C)
Öğretim programı, okul ya da okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları düzeneğidir. (Ö. Demirel, Eğitimde Program Geliştirme, s.6) Öğretim programı, eğitim programı içinde yer alan ve öğrenme-öğretme süreçleri ile ilgili tüm etkinlikleri kapsar. Öğretim programı çeşitli smıflarda ve derslerde işlenecek konularla ilgili tüm öğretim faaliyetlerini içine alır. Öğretim programı eğitim programının kapsamında yer alır ve öğrencilerde hedeflenen davranışları kazandırmak için yapılacak tüm etkinlikleri içerir. Eğitim programı öğrencilere "ne öğretelim?" sorusunun yanıtı iken öğretim programı "nasıl öğretelim?" sorusunun yanıtıdır.
(Cevap C)
-EGITİM BİLİMLERİ-
59
12. Bireyin herhangi bir şeyle etkileşimi sonucunda davranışlarında oluşan kahcı izli davranış değişiklikleridir. Bu tanım aşağıdaki kavramlardan hangisinindir?
A) Öğrenme
B) Eğitme
C) Öğretim
D) Öğretme
E) Öğrenim
Öğrenme, bireyin çevresiyle etkileşimi sonucunda davranışlarında oluşan kalıcı değişmelerdir. Bir davranış değişikliğinin öğrenme olarak nitelendirilebilmesi için;
1-Gözlenebilir bir değişme olması
2-Davranış değişikliğinin sürekli (kalıcı) olması
3-Değişikliğin yaşantı sonucu (çevreyie etkileşim sonucu) olması
4-Davranış değişikliğinin ilaç, yorgunluk, alkol vb..: etkisiyle geçici olmaması
5-Değişmenin sadece büyüme sonucunda oluşmaması gerekmektedir.
UJ
Bunun yanı sıra eğitim ise sistemli davranış .ü
değiştirme süreçleridir. -M
(CevapA) >■
13. Öğrencilere öğrendikleri konunun önemîni ve nerede kullanabileceklerini açıklama eğitim durumlarının hangi öğesi ile ilgilidir?
A) Hedeften haberdar etme
B) Güdüleme
C) Pekiştireç
D) Dönüt
E) ipucu
f&M&S&s
Eğitim durumlarını giriş, gelişme ve sonuç etkinlikleri olarak ayırmak mümkündür. Giriş etkinlikleri öğrencilerin öğretilecek konuya hazırlanmasıdır ve hedeften haberdar etme ve güdülemeyi içine alır. Öncelikli olarak öğrenci o dersin sonunda göstermesi gereken davranışları
bilmelidir (hedeften haberdar etme). Öğrencinin öğretme-öğrenme sürecine etkin katılımı için bu sürece güdülenmiş olması gerekmektedir. Öğrenci öğrenme sürecinde gerçekleşeceğini düşündüğü öğrenmelere karşı ilgi duymalıdır. Öğrenilecek konunun önemini açıklama ve edinecekleri bilgi ve beceriieri kullanacakları yerleri açıklama güdüleme etkinlikleri içindedir. Öğretmenin bu konu çok önemli, sınavda soracağım vb.yi kullanması öğrencilerin ilgisini ve dikkatini konuya yönlendirmelerini ve güdülenmelerini sağlayacaktır.
(Cevap B)
14. Program geliştirme süreci açısından ölçme ve değerlendirmenin en önemli işlevi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Programın, hedeflerin istenen düzeyde
kazanılmasını sağlamada yeterliğini
belirlemektir
B) içerik seçiminde yapılan hataları ortaya
çıkarmak
C) Öğrenci ilgi ve ihtiyacına uygun olmayan
yöntem ve stratejileri beliriemek
D) Program hedeflerini gerçekleştiren öğrencileri
beliriemek
E) Program geliştirme sürecinin planlanmasına
yardım etmek
Eğitim ortamında yapılan ölçme ve değerlendirmeler öğretim süreci başında öğrencilerin mevcut durumlarını belirlemek, öğretim etkinlikleri devam ederken öğrenme eksiklerini belirlemek, öğretimin sonunda da öğrencilerin hedeflenen davranışların ne kadarını kazandığını tespit etmek için yapılır. Program geliştirme süreci açısından ise ölçme değerlendirme öğrencinin sınanması değil programın sınanmasıdır. Hazırlanan program için seçilen hedeflerin doğruluğu, bu hedefleri gerçekleştirmek için belirlenen konu alanının tutarlılığı ve hedefleri gerçekleştirmek için izlenen yol, kısacası programın bütünü ölçme değerlendirme ile sınanır. Programın yeterliliği o programın hedeflediği davranışları kazandırma oranıdır. Bu açıdan eğitim ortamında yapılan değerlendirmeler aynı zamanda yürütülen programın işlerliğinin de denetlenmesini sağlar.
(Cevap A)
60-
-PROGRAM GELİŞTİRME-
15. "Öğrencilerin istenen hedeflere ulaşmaları için planlanan okul içi ve okul dışı tüm öğretme-öğrenme etkinliklerini kapsayan programdır."
Yukarıda tanımı yapılan terim aşağıdakilerden hangisidir?
A) Eğitim programı
B) Öğretim programı
C) Ders programı
D) Örtük program
E) Yıllık program
Eğitim programı; Öğrenene, okulda ve okul
dışında etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme
yaşantıları düzeneği olarak tanımlanabilir. (Ö.
Demirel, Eğitimde Program Geliştirme, s.6)
Burada karıştırılabilecek seçenekler öğretim
programı ve örtük programdır. Öğretim programı
sadece bir dersin öğretimi ile ilgili etkinlikleri (okul
içi ve okul dışı) kapsayan programdır. Örtük
program ise okul dışı etkinlikleri kapsamına alır.
Ders programı bir ders sürecinde öğrencilere z
hedeflenen davranışların nasıl kazandırılacağını £
gösteren etkinlikleri kapsamaktadır. ■%
(CevapA)
Eğitim bireylerde istendik davranış değişikliği meydana getirme sürecidir. İstendik olma özelliği eğitimin bir amaç için, öğrenen bireylere belli davranışlar kazandırılmak istenmesidir. Eğitim bir etkileşim sürecidir ve bireyin belli davranışları kazanması bu etkileşim sonucu bireyin yaşantısı ile olur. Eğitim bir süreçtir ve yaşam boyu devam eder. Eğitimin esası bireyde belli davranış değişikliğidir. Türk milli eğitim sistemine göre ilköğretim ne kadar zorunlu olsa da eğitim kavramının tanımının içinde zorunluluk yani zorlama yoktur.
(Cevap D)
17. Sekiz yaşındaki kız çocuğunu ilkokula göndermeyen veli, eğitim sistemimizin aşağıdaki hangi ilkesine aykın davranmıştır?
A) Karma eğitim
B) Süreklilik
C) Eğitim hakkı
D) Laiklik
E) Demokrasi eğitimi
Türk milli eğitim sisteminin karma eğitim ilkesi kız ve erkek çocukların birlikte eğitim görmesini; süreklilik ilkesi verilen eğitim hizmetlerinin hayat boyu bir devamlılık göstermesi gerektiği; laiklik ise eğitim sürecinin dini ilkelere göre yapılmamasını ve dini eğitimin bireylerin isteği doğrultusunda yapılması gerektiği; demokrasi eğitimi ilkesi ise yetiştirilen bireylerin eşitükçi ve demokratik ilkeleri benimsemiş olmasıdır. Soruda bahsedilen veli çocuğunu okula göndermeyerek eğitim hakkını elinden alıyor demektir.
Eğitim hakkı (Madde 7): Temel eğitim görmek her Türk vatandaşının hakkıdır. Temel eğitim kurumlarından sonraki eğitim kurumlarından vatandaşlar ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde yararlanırlar.
16. Aşağıdakilerden hangisi, eğitim kavramının 5
tanımı içinde bulunmaz? ^
A) İstendik 18>
B) Bireylerin kendi yaşantısı yolu ile
C) Süreç
D) Zorunlu
E) Davranış değişikliği
(Cevap C)
Aşağıdakilerden hangisi örtük programların eğitimdekî işlevlerinden biri değildir?
A) Öğrencilerin gizilgüçlerini ortaya çıkarmak
B) Yaratıcılığı geliştirmek
C) Sosyai beceri kazandırmak
D) Öğrencilerin her alandaki gelişimlerini
desteklemek
E) Ders programlarının kapsamını genişletmek
Örtük program ders dışı faaliyetleri kapsamaktadır. Bu faaliyetler öğretim programlarında olmayan sosyal, sportif ve kültürel etkinlikleri içermektedir. Örtük programlar öğrencilerin yaratıcılıklarını geliştirmek, çevresiyle etkili iletişim kurmalarını sağlamak yani öğrencinin her gelişim alanında desteklenmesi amacıyla hazırianmalıdır.
(Cevap E)
-EGİTİM BİLİMLERİ-
61
19. "Bir eğitim kurumunun, çocuklar, gençler ve yetişkinler için sağladığı, millî eğitimin ve kurumun amaçlarının gerçekleşmesine dönük tüm faaliyetleri kapsar." ifadesi aşağıdakilerden hangisinin tanımıdır?
A) Öğretim Programı
B) Ders Programı
C) Eğitim Programı
D) Eğitim Plânlaması
E) Genel Eğitim Programı
Eğitim progrannı öğrenene (çocuk, genç, yetişkin) belli bir hedef doğrultusunda (milli eğitim amaçları) bu hedeflere ulaşmak için sağlanan etkinlikleri içeren programlardır. Öğretim programı eğitim programı içinde yer alır ve öğretme faaliyetleri ile ilgili etkinlikleri kapsar. Ders programı da öğretim programı içinde yer alır ve dersle jlgili öğretim faaliyetlerinin sistemli bir biçimde düzenlendiği birplandır.
Eğitim programı, belirlenen hedefler doğrultusunda planlanan tüm eğitim etkinliklerini kapsamaktadır. Öğretim programı ise bir eğitim basamağında çeşitli sınıf ve derslerde ele alınacak konularla ilgili tüm öğretim etkinlikierini kapsamaktadır. Ders programı da bir dersin öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsamaktadır. (Ö. Demirel, Eğitimde Program Geliştirme, s.7)
(Cevap C)
Eğitim bireylere belli bir amaç doğrultusunda istendik davranışlar kazandırma sürecidir. Öğretim bireyin davranışlarında kendi yaşantıları yoluyla değişiklik yapma işidir. Eğitim bir süreçtir öğretim ise bu süreç içerisinde yer alan bir araçtır. Eğitim öğretimi kapsamaktadır. Her ikisinin de ortak yönü amaçlı olması, planlı olması ve nesnesinin insan olmasıdır.
(Cevap E)
20. Aşağıdaki seçeneklerde eğitim ve öğretim kavramlarıyla ilgili verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Eğitim öğretime oranla daha geniştir.
C) Öğretim amaçlı, plânlı ve programlıdır.
B) Eğitim temel amaçtır, öğretim ise bir araçtır.
D) Eğitim yaşam boyu bir süreçtir.
E) Öğretim eğitimi kapsar.
62-
-PROGRAM GEÜŞTİRME-
CEVAPLI KONU KAVRAMA TESTİ
1. Öğrenme kavramı ve süreci ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
A) Öğrenme sürecine ne kadar çok duyu organı
katılırsa, öğrenme o kadar çok kalıcı olur.
B) Başkaiarının yardımı ile edinilen yaşantıların
kalıcılığı yüksektir.
C) Öğrenilenlerin çoğu gözlerin yardımı ile olur.
D) En iyi öğrenme biçimi kişinin kendisinin
yaparak öğrenmesidir.
E) Öğrenme, bireyin herhangi bir şeyle etkileşimi
sonucunda davranışlarında oluşan kalıcı ve
izli değişikliklerdir.
4. Okulun bir görevi de, bireye içinde yaşadığı toplumun değerierini, kurallarını, geleneklerini ve göreneklerini öğretmektir.
Sözü edilen bu işlev okulun aşağıdaki hangi işlevini tanımlamaktadır?
A) Toplumsal değişmeyi hızlandırma
B) Akılcı düşünmeyi sağlama
C) Bireyin toplumsallaşmasını sağlama
D) Sağlıklı bireylerin gelişimine katkıda bulunma
E) Demokrasiye olan ınancı güçlendirme
o >~
C/3
2. Aşağıdakilerden hangisi iyi bir eğitim ;;.; programının özellikleri arasında sayılamaz? 8
A) Eğitim programı işlevsel olmalıdır. ^
B) Esnek olmalıdır. ^
C) Toplumun görüş ve isteklerine uygun
olmalıdır.
D) Uygulayıcılara yardımcı olmalıdır.
E) Hedefler; Içerik, eğitim durumları ve
değerlendirmeye uygun olarak belirlenmelidir.
5. Aşağıdakilerden hangisi eğitim tanımı içerisinde yer alan boyutlardan biri değildir?
A) Kendi yaşantısı yoluyla
B) istendik
C) Kasıtlı
D) Davranış değiştirme süreci
E) Fiziki gelişme
3. Bir disiplin ya da çalışma alanı için hazırlanan ve öğrenciye kazandırılması istenen özellikler aşağıdakilerden hangisidir?
A) Genelhedef
B) Hedef davranış
C) Özelhedef
D) Uzakhedef
E) Yatayhedef
6. Eğitim programınm hedefleri doğrultusunda
öğrenciye kazandırılması istenen yeterliklerin
(bilgi-beceri-tutum-davranış) çeşitli dersler
aracılığıyla planlı bir biçimde düzenlendiği
kılavuz kitap veya doküman ifadesi aşağıdaki
program türlerinden hangisini
tanımlamaktadır?
A) Eğitim programı
B) Öğretim programı
C) Ders programı
D) Örtük program
E) Ünite programı
-EGITİM BİLIMLERI-
63
7. I. Öğrenme
II. Eğitim
III. Öğretim
Yukarıda belirtilen kavramların kapsamı genişten dara doğru uygun sırası aşağıdakilerden hangisidir?
A) l-lll-ll
B) l-ll-lll
C) ll-lll-l
D) ll-l-lll
E) lll-ll-l
10. Türk Eğitim Sistemini düzenleyen 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nda eğitimin temel amaçları ve ilkeleri "iyi insan ve iyi vatandaş yetiştirmek, bireyleri meslek sahibi yapmak ve çağdaş medeniyet düzeyine ulaşmış bir toplum oluşturmak" şeklinde ifade edilmektedir.
Program hedefleri açısından
değerlendirildiğinde bu hedefler
aşağıdakilerden hangisiyle örtüşmektedir?
A) Uzak hedefler
B) Ders hedefleri
C) Özelhedefler
D) Gerçek hedefler
E) Olası hedefler
8.
Onceden hazırlanmış bir program o
çerçevesinde amaçlı ve planlı olarak öğretim £
yoluyla gerçekleştirilen sürecin tanımı .1
aşağıdakilerden hangisidir? "S
ü
A) Eğitim g
B) Öğrenme |
C) Olgunlaşma "^
D) İnformal eğitim :5
E) Formai Eğitim
11. Genel olarak hedef, ulaşılmak istenen nokta olarak ifade edilir. Eğitimde ise hedef, eğitim sürecine giren bireyin davranışlarında dolayısıyla kişiliğinde meydana gelmesi istenilen farklılaşmaları belirler. Eğitilecek kişinin kazanması gerekli davranış ölçütlerini ortaya koyar.
Yukarıdaki açıklamalara dayanarak aşağıdaki sorulardan hangisine cevap aranmaktadır?
A) Niçin B) Nerede C) Nasıl
D) Kim E) Ne
9.
Eğitim sisteminde nitelikli insan gücü yetiştirmede en öneınli rolü üstlenen öğretim kademesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) ilköğretim
B) Temel eğitim
C) Okul öncesi
D) Ortaöğretim
E) İlköğretim ikinci kademe
12. Tarih dersinde öğretmenin Anadolu Uygarlıkları konusu ile ilgili olarak öğrencileri Anadolu Medeniyetleri Müzesi'ne götürmesi faaliyeti aşağıdakilerden hangi program türü içerisinde yer alır?
A) Günlük plan
B) Ders planı
C) Örtükprogram
D) Eğitim programı
E) Ders programı
64-
-PROGRAM GEÜŞTİRME.
13. Aşağıdakilerden hangisi iyi bir eğitim programının diğerlerine göre en önemli özelliğidir?
A) İşlevsellik
B) Esneklik
C) Uygulanabilirlik
D) Ekonomiklik
E) Toplum felsefesine uygunluk
14. Aşağıdakilerden hangisi örgün eğitim sistemine hiç girmemiş, herhangi bir eğitim kademesinde bulunan veya bu kademelerden birinden ayrılmış olan bireylere itgi ve ihtiyaç duydukları alanda örgün eğitim yanında veya dışında düzenlenen eğitim faaliyetlerinin tümünü kapsar?
A) Örgün eğitim
B) Yaygın eğitim
C) Sürekli eğitim
D) Mesleki eğitim
E) Açıkeğitim
! CEVAP ANAHTARI
1.B 2.E 3.C 4.C
5. E 6. B 7. B 8. E
9. D 10. A ...11.:.A 12. C
13. A 14. B
-EĞİTİM BİLİMLERİ-
65
ÇIKMIŞ SORULAR ve ÇÖZÜMLERİ
1. Eğitim, bireyin davranışında yaşantıları yoluyla isten
