MONTREUX (MONTRÖ) BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ (20 TEMMUZ 1936)
Lozan Barış Antlaşmasına göre Türkiye’nin Boğazlar üzerinde pek bir hakkı yoktur. Boğazların denetimi, güvenliği Milletler Cemiyeti’nin kontrolündedir.
Ancak Milletler Cemiyeti, bu konuda yetersiz kalmış. İtalya’nın ve Almanya’nın yayılmacı faaliyetlerine engel olamamıştır.
Bu iki devletin yayılmacı tavrı Türkiye’yi Boğazlar üzerinden önemli bir tehditle karşı karşıya bırakmış. Bunun üzerine Türkiye Boğazların durumunun yeniden görüşülmesini istemiştir.
Türkiye 1936’da Lozan Barış Antlaşması’na taraf olan devletlere bir nota göndererek Boğazlar Sözleşmesi’nin değiştirilmesini istemiştir.
Türkiye’nin isteği, yayılmacı devletlerin tehdidi ve değişen dünya şartları üzerine, İsviçre’nin Montrö şehrinde Boğazlar Konferansı’nın toplanmasına karar verilmiştir. Yapılan konferans sonrasında "Montrö Boğazlar Sözleşmesi" imzalanmıştır. Katılan devletler; Türkiye, Fransa, İngiltere, Romanya, Yunanistan, SSCB, Bulgaristan, Yugoslavya ve İtalya(sonradan).
Bu sözleşmeye göre;
Boğazlar Komisyonu kaldırılarak bütün görev ve yetkileri Türkiye Cumhuriyeti’ne bırakılmıştır.
Türkiye, Boğazlar bölgesini silahlandırabilecek asker bulundurabilecektir.
Ticaret gemilerinin geçişi serbest olacak,
Yabancı savaş gemilerinin geçişine bazı sınırlandırmalar getirilecektir.
Türkiye savaşa girerse veya savaş tehlikesi ortaya çıkarsa Boğazları istediği gibi açıp kapatabilecektir.
Önemi:
Boğazlar Komisyonu kaldırılarak yetkileri Türkiye'ye devredildi.
Boğazlar kesin olarak Türkiye'nin kontrolüne girdi.
Türkiye’nin jeopolitik önemi artmıştır.
Diplomatik bir başarı sağlanmıştır.
Türkiye'nin Akdeniz'deki güvenliği artmıştır.
Boğazlar Sorunu, Misakı Millî'ye uygun bir şekilde çözüme kavuşturulmuştur.
