DERS NOTU 7.3.1
ÖĞRENME ALANI: TÜRK TARİHİNE YOLCULUK
KONU: TÜRKLERİN YENİ YURDU ANADOLU
Tuğrul ve Çağrı Beyler Büyük Selçuklu Devletini kurdular. Daha devleti kurmadan önce göçebe yaşadıkları için yerleşme yeri arıyorlardı,bu amaçla çeşitli yerlere akınlar düzenlemişlerdi. Çağrı bey 1015 li yıllarda Anadolu’ya çeşitli akınlar yapmıştır. Bu akınların amacı bölgeyi tanımak, Bizans’ı yıpratmak ve ganimet elde etmekti. Anadolu Türklerin yerleşmesine uygun bir yer sayılırdı. Bu amaçla 1048 yılında Bizans ile Pasinler savaşını yaptık. Bu Anadolu için yaptığımız ilk savaştı.
1071 de Anadolu’nun kapılarını açmak için Bizans ile Malazgirt Savaşı yapıldı. Malazgirt Ovasında yapılan savaşı Hilal taktiği sayesinde ve Bizans Ordusunda yer alan Peçenek Türklerinin Selçuklu tarafına geçmesi sayesinde Alparslan kazandı. Esir alınan Bizans Hükümdarı ile anlaşma yapıldı.Fakat Bizans’ta Hükümdar değiştiği için bu anlaşma geçersiz oldu. Alparslan’da bunun üzerine komutanlarına Anadolu’ya yerleşmesi için izin verdi. Bu savaşla Anadolu’nun kapıları Türklere açılmış oldu.
1075 yılında Anadolu Selçuklu Devleti kurulmuştur. 1176 yılında Anadolu Selçuklu Devleti ile Bizans arasında Miryokefalon Savaşı yapılmış ve bu savaşla birlikte Anadolu’nun Türk yurdu olduğu kesinleşmiştir.
Kavram Bilgisi (K.B) Bundan sonraki notlarda K.B olarak ifade edilecektir.
Beylik: Küçük devlet. Başka büyük devletlere bağlı hakimiyet süren yapı.
Malazgirt Savaşından sonra Bizans’ın direncide kırıldığı için kısa sürede Anadolu fethedilerek çeşitli Türk Beylikleri ve Anadolu Selçuklu Devleti kurulmuştur . Malazgirt’ten sonra Anadolu’da başlayan döneme I. Beylikler Dönemi denir.
Peki bu beylikler kimdir ve özellikleri nelerdir?
ÇAKA BEYLİĞİ:Çaka Bey tarafından kurulan, İzmir’de kurulan, ilk denizci Türk Beyliğidir.
DANİŞMENTLİLER: Danişment Gazi Ahmet tarafından, Sivas çevresinde kurulmuştur. Anadolu’da ilk tıp eğitiminin verildiği Yağıbasan Medresesini yapmışlar.
(K.B) Medrese:Okul
SALTUKLULAR: Ebul Kasım Saltuk tarafından Erzurum civarında kurulmuştur. İlk kurulan beyliktir. Mama Hatun Külliyesini yapmışlar.
(K.B) Külliye: Merkezinde caminin bulunduğu etrafında bütün sosyal yaşam yapılarının bulunduğu (medrese, aşevi,hastane, kütüphane vb) yapılar bütünü.
MENGÜCEKLİLER: Mengücek Gazi tarafından Erzincan civarında kurulmuştur. Sivas Divriği Ulu Camii yapmışlardır.
ARTUKLULAR: Artuk Bey tarafından; Mardin, Diyarbakır, Halep, Harput civarında kurulmuştur. Malabadi Köprüsünü yapmışlardır.
UNUTMAYALIM: Bu Türk beylikleri Anadolu’da çeşitli yerleri alarak Doğudan gelen Türkmenleri yerleştirmiş, yıpranmış şehirleri imar ederek Bizans ve Haçlılardan gelen saldırıları önlemeye çalışarak Anadolu’nun Türkleşmesine yardımcı olmuştur
Anadolu’nu Anayurt Olma Aşamaları:
1015 Anadolu’ya İlk Türk Akınları
1048 Pasinler Savaşı B.Selçuklu x Bizans Anadolu için Bizansla yapılan ilk savaş
1071 Malazgirt Savaşı B.Selçuklu x Bizans Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı
1075 Anadolu Selçuklu Devleti kuruldu
1176 Miryokefalon Savaşı A.Selçuklu x Bizans Anadolu’nun Türk yurdu olduğu kesinleşti.
Anadolu Fethedildi => Anadolu’ya Türkler Yerleşti =>Anadolu’ya Türk İslam Eserleri Yapıldı = Anadolu Türk Yurdu Oldu.
ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ (1075-1308)
Selçuklu soyundan olan Süleymanşah’ın 1075’de İznik’i alması ile kurulmuştur. Anadolu Selçuklu Hükümdarı II. Kılıçarslan döneminde 1176 yılında Bizans’a Miryokefelon’da öyle bir ders verildi kibu savaştan sonra bir daha toparlanamadı ve bize saldıramadı. Bu savaşla sanki Anadolu’nun tapusunu aldık. Bu savaştan sonra Anadolu’ya Türkiye denmeye başlandı.
II. KILIÇARSLAN: Çocuklar benim yaptığım tek hata olarak Türk geleneklerine göre veraset sistemine dayanarak ülkemi 11 oğlum arasında paylaştırmam gösterilir. Sizce ben hatalımı davrandım acaba. Ülkenin 11 oğluma paylaştırılması neden kötüdür?
- Taht kavgalarından dolayı devlet zayıfladı, yıkılması kolaylaştı.
Anadolu Selçukluları ticarete büyük önem vermiştir. Hatta bu amaçla deniz ticareti için Sinop ve Alanya’yı almışlardır. Selçuklular Anadolu’da şehirlerin arasına büyük taştan yapılmış korunaklı yapılar yapmıştır. Bu Yapılarda, yiyecek içecek, dinlenme yerleri ve hayvanların barınma yerleri de bulunurdu. Anadolu Selçukluları ticareti canlı tutmak ve tüccarları ülkemize çekmek amacı ile sigorta sistemini geliştirmiş ve ülke sınırlarında kervanlara herhangi bir saldırı gelirse tüm masraflarını karşılama garantisi vermiştir. Kervansaraylarda tüccarlar ve hayvanları 3 gün ücretsiz kalabilirlerdi. Kervansaraylarda develer ile ulaşım yapıldığı için devenin hızına göre 40 km aralıkla Kervansaraylar yapılmıştır. Liman kentine ulaşım sağlanmıştır.
Hacı Bektaş Veli, Yunus Emre ve Mevlana gibi düşünürlerde ,düşünceleri ile Anadolu’yu gönül olarak fethetmişlerdir.
Selçuklular en parlak dönemini Alaaddin Keykubat zamanında yaşamıştır. Ancak bu seferde doğudan yaklaşan Moğol tehlikesi vardı. Moğol tehlikesine karşı doğudaki kaleleri güçlendirmiş asker yerleştirmiş, Eyyubi ve Harzamşahlarla ittifak kurmaya çalışmıştır. Ancak Alaaddin Keykubat ölünce yerine geçen II. Gıyaseddin Keyhüsrev ülkeyi iyi idare edemediği için isyan çıkmış, Moğollar saldırmıştır. 1243 yılında Moğollarla yapılan Kösedağ Savaşı’nı Selçuklular kaybedince Anadolu’ya Moğollar hakim olmuştur.
KÖSEDAĞ Savaşından sonra Anadolu’da siyasi birlik bozulmuş ve Anadolu’da II. Beylikler Dönemi başlamıştır.
HAÇLI SEFERLERİ (1096-1270)
1096’dan 1270 yılına kadar Hristiyan Avrupa’nın Türklere ve Müslümanlara yaptığı seferlere Haçlı Seferleri denir. Malazgirt savaşından sonra Türklerin Anadolu’yu almaya başlaması ile Bizans Avrupa’dan yardım istemiştir.
PAPA: Doğudaki kardeşlerimize acilen yardım etmemiz gerekiyor. Sizleri uyarıyorum: ben değil Tanrı sizden rica ediyor. Zenginler ve fakirler acele edin ve bu insanları kardeşlerimizin topraklarından atın. Hıristiyanlara acele yardım ulaştırın eğer oraya gidenler düşmana karşı savaşta hayatını kaybederse onların bütün günahları affolacaktır.
Papa Hıristiyanlarca kutsal sayılan şehirlerin Müslümanlardan alınması gerektiğini de belirtmiştir.
(K.B) PAPA: Hrıstiyanlarda Katolik Kilisesinin başında olan, Hz İsa’nın vekili olarak kabul edilen ve Ortaçağda sözlerine tartışmasız uyulan kişiye Papa denirdi.
HAÇLI SEFERLERİNİN SEBEPLERİ
• Fakir Avrupa’nın Doğu’nun zenginliklerine ulaşma isteği.
• Şövalyelerin ünlerini artırma isteği.
• Papa’nın kışkırtması ve Hristiyanlarca kutsal sayılan yerlerin alınmak istenmesi.
• Derebeylerin topraklarını genişletmek istemesi.
(K.B) DEREBEYLİK (Feodalite) : Ortaçağ’da Avrupa’da görülen, toprak gücüne dayalı yönetim biçimi. Başta bulunan kişiye senyör, feodal ya da derebey denirdi.
HAÇLI SEFERLERİ
600 bin kişilik I. Haçlı Ordusu İstanbul üzerinden Anadolu’ya geçmişti. I. Kılıçarslan bunları karşılamış ve durdurmaya çalışmıştır. Haçlılara karşı büyük direniş gösterse de İznik’i kaybetmiş ve başkenti Konya’ya taşımak zorunda kalmıştır. Haçlılar büyük kayıplar verse de Anadolu’dan geçerek Urfa Antakya ve Kudüs’ü aldılar. Haçlı seferleri içinde en önemlisi I. Haçlı Seferdir. Asıl amaçları olan Kudüs’ü alabilmişlerdir. Haçlılar aldıkları yerlerde büyük katliamlar yapmıştır.
Urfa’nın Müslümanlar tarafından alınması ile II. Haçlı seferi, Selahaddin Eyyubi’nin Kudüs’ü alması üzerine de III. Haçlı Seferini yapmışlardır. IV. Sefer yine Kudüs’ü geri almak için düzenlense de İstanbul’da bitmiştir. Bizans hanedanını İstanbul’dan kovarak Latin krallığı kurmuşlardır.
HAÇLI SEFERLERİNİN SONUÇLARI
• Haçlı Seferlerinin başarısı olması başta Papa olmak üzere din adamlarına olan güveni azalttı.
• Sefere katılan derebeylerinin ölerek geri dönememeleri Avrupa’da Derebeylik rejimini zayıflattı.
• Doğu ile Batı arasındaki ticaret hızlandı. Akdeniz limanları önem kazandı.
• Ticaret sayesinde doğu kültürü ile batı kültürü birbirinden etkilendi.
• Avrupalılar Müslümanlardan barutu öğrendi.
• Barutun kullanımı ile Derebeylerin şatoları yıkılmaya başlandı.
• Avrupalılar Müslümanlardan Kağıt ve Matbaayı öğrendi.
• Avrupalılar Müslümanlardan Pusulayı öğrendi.
Mustafa TONBUL
Sosyal Bilgiler Öğretmeni
