II. GÖKTÜRK (KUTLUK) DEVLETİ (682-745)
Göktürkler 681 yılına kadar Çin esaretinde yaşadılar. Kutluk İlteriş Kağan'ın İkinci Göktürk Devletini kurmasıyla esaret hayatı sona erdi. Kutluk Kağan - Göktürkleri bir idare altında topladı. Devleti Türk töresine göre yeniden düzenleyip teşkilâtlandırdı.
Milli birlik duygusunu sağlamlaştırmak ve devleti ekonomik bakımdan güçlendirmek için Çin'e başarılı seferler yaptı.
Kutluk Devleti'nin en güçlü olduğu dönemler Bilge Kağan ve Kardeşi Kül Tigin dön^mleri olmuştur. Devletin kurulmasında önemli rol oynayan Tonyukuk ise onlara yardımcı olmuştur.
Tonyukuk'tan sonra Kültigin ve Bilge Kağan'ın ölümleri ile devlette çöküş belirtiteri ortaya çıktı. Taht ve ayaklanmalar y9nid9n başladı.
Basmıllar, Karluklar V9 Uygurlar birleşerek Göktürk hakimiyetine son verdiler.
Göktürk devrinde Orhun nehri kıyılarında dikilmiş olan ve Orhun Abideleri olarak bilinen kitabeler, Türkçe ilk yazılı kaynaklar olması bakımından büyük bir önem taşırlar. Bu kitabeler, 727'de büyük devlet adamı Tonyukuk, 732'de Kül-Tigin ve 735'te Bilge Kağan adına dikilmişlerdir. Devlet adamlarının miliete karşı görevieri, Türk kültür ve medeniyeti, toplum hayatı
[ EyİÎ hâkimdir
