?ST?KLAL MAR?I’NIN KABULÜ
(12 Mart 1921)
1921 y?l?nda, ?anl? Bayra??m?z’?n ve Kahraman Türk Milleti’nin simgesi olacak milli bir mar? yaz?lmas? için Milli E?itim Bakanl??? taraf?ndan bir yar??ma aç?lm?? ve kazanana para ödülü verilece?i aç?klanm??t?r. Ülkenin her taraf?ndan pek çok ?air, duygu ve heyecanlar?n? anlatan m?sralarla bu kat?ld??? halde, Mehmet Âkif’in bu yar??maya kat?lmad??? görüldü. Nedeni soruldu?unda: ‘’Milli mar? para ile yaz?lmaz’’ cevab?n? verdi. Arkada?lar?n?n ?srarlar? üzerine ve kazan?rsa ödül verilmemesi ?art? ile yar??maya kat?ld? ve hepimizin yüre?inde yer eden ?stiklal Mar??’n? yazd?.
Türk Milleti’nin zaferini, yüceli?ini ve bayra??m?z?n kutsall???n? en güzel duygularla anlatan ?stiklal Mar??, yar??maya kat?lan 724 ?iir aras?ndan seçilerek zaman?n Milli E?itim Bakan? Hamdullah Suphi Tanr?över taraf?ndan Büyük Millet Meclisi’nde okundu. Bütün milletvekillerince büyük bir co?ku ve heyecan içerisinde, iki defa ayakta dinlenen ?stiklal Mar??, 21 Mart 1921 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi taraf?ndan Milli Mar? olarak kabul edildi. Ünlü bestecilerimizden Osman Zeki Üngör taraf?ndan bestelendi.
Mehmet Âkif, ?stiklal Mar??’n? Türk Milleti’nin eseri olarak kabul etti?i için Safahat’a koymam?? ve Kahraman Ordumuz’a hediye etmi?tir.
?ST?KLAL MAR?I AÇIKLAMASI ve ANLAMI
Korkma! Sönmez bu ?afaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O, benim milletimin y?ld?z?d?r, parlayacak
O, benimdir; o, benim milletimindir ancak!
Bu k?tada Mehmet Âkif Türk Milleti’ne sesleniyor. Ümit ve güven içeren sözlerinde:
Ey Milletimi Yurdumuzun dü?manlar taraf?ndan ku?at?lm?? olmas?na bakarak bayra??m?z için endi?e etme, korkma. Çünkü bu topraklar üzerindeki en son ocak sönmeden, en son Türk bu u?urda can?n? vermeden bayra??m?za kimse el uzatamaz.
Rengini ?ehitlerimizin kan?ndan alan ve ?afaklarda bir alev gibi dalgalanan bayra??m?z milletimin y?ld?z? ve ba??ms?zl?k sembolüdür. Gökteki y?ld?za el sürülemedi?i gibi, milletimizin y?ld?z? olan bayra??ma da dü?manlar dokunamaz. O Türk Milleti’nindir ve daima öyle kalacakt?r.
Çatma, kurban olay?m, çehreni nazl? hilal,
Kahraman ?rk?ma bir gül!.. Ne bu ?iddet, bu celal?
Sana olmaz, dökülen kanlar?m?z sonra helal.
Hakk?d?r, Hakk’a tapan milletimin istiklali.
Bu dörtlükte ?air bayra??m?za sesleniyor:
‘’U?runa can?m? vereyim, ne olur ka?lar?n? çatma ey hilal ka?l? güzel bayra??m. Neden bize darg?n ve azarlar gibi bak?yorsun? Seni, o nazl? nazl? dalgaland???n göklerimizden indirmelerine izin verece?imizi mi sand?n? Kahraman milletim hür ya?amak ve seni hür ya?atmak için çok kan döktü, ?u anda da dökmektedir. Sen bize ka? çatarak, u?runda yap?lan bu fedakarl?klar? hiçe sayarsan, dökülen kanlar?m?z sana helal olmaz. Do?ruluk ve adalet için çal??an, Allah’a inanarak ona kulluk eden. ?stiklal u?runa can?n? veren milletimin hakk? ba??ms?zl?kt?r, hürriyettir.’’
Ben ezelden beridir hür ya?ad?m, hür ya?ar?m.
Hangi ç?lg?n bana zincir vuracakm??? ?a?ar?m!
Kükremi? sel gibiyim, bendimi çi?ner, a?ar?m;
Y?rtar?m da?lar?, enginlere s??mam ta?ar?m.
Mehmet Âkif bu k?tada hürriyet kavram?n? i?liyor. ‘’Ben’’ kelimesi ile Türk Milleti’ni kastediyor ve:
‘’Ben, yarat?ld??? günden beri hür ya?am?? bir milletim, bundan sonra da hür olarak ya?ayaca??m. Beni esir edece?ini dü?ünenler ancak akl?n? kaç?rm?? olanlard?r. Onlar?n bu ç?lg?nca dü?üncelerine ?a?ar?m. Çünkü ben,?imdiye kadar hiç esir olmad?m. Hürriyeti elimden almak isteyen olursa kükremi? bir sel gibi co?ar, önüme ç?kan engelleri çi?ner geçerim. Bu u?urda da?lar? parçalar, uçsuz bucaks?z denizlere bire s??mam, yine ta?ar?m.’’
Garb’? afak?n? sarm??sa çelik z?rhl? duvar;
Benim iman dolu gö?süm gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nas?l böyle bir iman? bo?ar,
‘’Medeniyyet!’’ dedi?in tek di?i kalm?? canavar!
Bu k?tada Mehmet Âkif sömürgeci, sald?rgan bat?ya çatmakta, medeniyet ad? alt?ndaki sald?rgan tutumunu k?namaktad?r:
‘’Bat ordular?n?n en modern silahlarla, tank ve toplarla,t?pk? çelikten bir duvar gibi üzerimize yürümesi bizim için önemli de?ildir.Türk Milleti’nin öyle bir iman gücü, ?ehitlik inanc? vard?r ki, o imanl? gö?üslerin her biri bir kale gibidir. Bu imanl? gö?üsler kar??s?nda en modern silahlar etkisiz kal?r, hepsi yok olur, parçalan?r.
Onlar?n homurtular?, ulumalar? da seni korkutmas?n. Medeniyet maskesi takarak etrafa sald?ran, zay?flar? ezen ve sömüren bir canavar, bizim imanl? gö?sümüze en ufak bir korku veremez. Zaten ‘’Medeniyet’’ ad? alt?nda yap?lan bu vah?iliklerden sonra onun gerçek canavar yüzü ortaya ç?km??t?r. O canavar?n tek di?i kalm??t?r, bize asla zarar veremez.’’
Arkada?! Yurdumu alçaklara u?ratma sak?n;
Siper et gövdeni, dursun bu hayas?zca ak?n.
Do?acakt?r sana va’detti?i günler Hakk’?n...
Kim bilir, belki yar?n... belki yar?ndan da yak?n.
Bu k?tada Mehmet Âkif Türk Milleti’ne, onun kahraman askerlerine ümit ve kararl?l?k a??l?yor ve:
‘’Arkada?! Alçaklar?n yurduma girmesine kesinlikle izin verme! Yurduna sald?ran dü?mana gövdeni siper et! Onlarla ölünceye kadar sava?! Onlar?n utanmazca sald?r?lar?na kar?? dur! Cenab-? Hak mutlaka sana yard?m edecektir. Çünkü Allah, sabreden ve korkmadan, Hak yolunda sava?an mü’minlere zafer verece?ini Kuran-? Kerim’de va’d etmi?tir. Allah’?n bu yard?m? belki yar?n, belki yar?ndan da k?sa zamanda ortaya ç?kacakt?r ve dü?man peri?an edilecektir.’’
Bast???n yerleri ‘’toprak!’’ diyerek geçme, tan?!
Dü?ün alt?ndaki binlerce kefensiz yatan?.
Sen ?ehid o?lusun, incitme, yaz?kt?r atan?.
Verme, dünyalar? alsan da, bu cennet vatan?.
6.k?tada kutsal vatan ve vatan topra?? ele al?nmakta, Mehmet Âkif gençlere, üzerinde ya?ad?klar? topraklar?n de?erini ve özelli?ini iyi bilmeleri gerekti?ini anlatmaktad?r:
‘’Bast???n yerleri (toprak) deyip geçme! Geçmi?ini iyi ö?ren! Çünkü bu vatan topraklar?, u?runa ?ehit dü?enlerin kefensiz olarak gömüldükleri, her kar???nda bir ?ehit kan? olan kutsal topraklard?r. Sen ki; dini, vatan? u?runa can?n? vererek, Allah kat?nda makamlar?n en yücesi olan ?ehit’lik mertebesine ula?m?? bir baban?n o?lusun. Vatan?na gereken de?eri vermez, onu atalar?n?n korudu?u gibi korumazsan, atalar?n incinir, üzülür. Bu cennet vatan? her ne pahas?na olursa olsun korumal?, dünyalar? da alsan bu yurdun bir kar?? topra??n? bile vermemelisin.
Kim bu cennet vatan?n u?runa olmaz ki feda?
?üheda f??k?racak topra?? s?ksan, ?üheda!
Can?, canan?, bütün var?m? als?n da Huda,
Etmesin tek vatan?mdan beni dünyada cüda.
?stiklal Mar??’n?n 7.k?tas?nda Mehmet Âkif vatan sevgisini, vatan topra??n?n özelli?ini ve Türk Vatan?’n?n yüceli?ini, ?öyle anlatmaktad?r:
‘’Bu cennet vatan u?runa can?n? vermeyecek olan kim var? ??te herkes vatan? u?runa can?n? vermek için haz?r bekliyor. ?imdiye kadar bu u?urda o kadar çok yi?it can?n? verdi ki: bir kar?? toprakta bir ?ehit yatmaktad?r. Topra?? s?ksan, ?ehitlerin kan? f??k?racak kadar çok ?ehit verilmi?tir. Allah can?m?, can?m kadar sevdi?im ?eyleri, bütün var?m?, yo?umu als?n; yeter ki beni bu vatan?mdan ayr? ve uzak b?rakmas?n.’’
Ruhumun senden, ilahi ?udur ancak emeli:
De?mesin ma’bedimin gö?süne na-mahrem eli;
Bu ezanlar__ki ?ahadetleri dinin temeli__
Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli.
8.k?tada Mehmet Âkif, din ve vatan u?runa ?ehit olanlar?n ruhlar?na tercüman olmakta, onlar?n:
‘’Yüce Allah’?m! Ruhumun senden dile?i ?udur: U?runa can?m?z? verdi?imiz yurdumuza dü?manlar girmesin, camilerime yabanc?lar el sürmesin! Bu mabetlerde okunan ezanlardaki ?ahadetler ki:
‘’E?hedü enla ilahe illallah,
E?hedü enne Muhammeden resulullah’’
Kelimeleri Türk Milleti’nin müslümanl???n?n ve ba??ms?zl???n?n ilk ?art? ve temelidir. Hürriyet sembolü olan bu ezanlar yurdumun her kö?esinde okunsun. Milletim k?yamete kadar hür ya?as?n.’’
O zaman vecd ile bin secde eder, varsa ta??m;
Her cerihamda, ilahi, bo?an?p kanl? ya??m,
F??k?r?r ruh-i mücerred gibi terden na-??m!
O zaman yükselerek Ar?’a de?er, belki ba??m.
‘’O zaman (camilere dü?man aya??n?n basmad???, ezan seslerinin yurdun her kö?esinde duyuldu?u zaman) yeryüzünde bir mezar ta??m varsa, sevinç ve mutluluktan mezar ta??m bile ço?kunlukla secdeye kapanacakt?r.
Milletimin hür oldu?unu görmenin ve ?ehitlik makam?na ermenin k?vanc? ile sevinç göz ya?lar?m, sava?ta ald???m yaralardan bo?an?r. Cesedim, cisimsiz bir ruh gibi göklere ç?kar ve o kadar yükselir ki, belki gö?ün en yüksek kat? olan Ar?’a (Allah’?n yüce kat?na) ula??r.
Dalgalan sen de ?afaklar gibi ey ?anl? hilal!
Olsun art?k dökülen kanlar?m?n hepsi helal.
Edebiyyen sana yok, ?rk?ma yaok izmihlal.
Hakk?d?r, hür ya?am?? bayra??m?n hürriyet;
Hakk?d?r, Hakk’a tapan, Milletimin istiklal.
Büyük vatan ?airi Mehmet Âkif ?stiklal Mar??’n?n son k?tas?nda tekrar ?anl? bayra?am?za hitap etmekte ve:
‘’?anl? bayra??m! Sen de art?k ?afaklar gibi al renginle, göklerimde hür ve mesut olarak dalgalan. Sabah ?afa??n?n ard?ndan görülen ayd?nl?k gibi, Türk Milleti de bu s?k?nt?l? ve karanl?k günlerden sonra ayd?nl??a kavu?acakt?r. U?runa dökülen kanlar?m?z?n hepsi sana helal olsun.
Art?k Türk Milleti’nin yok olmas?, da??lmas? diye bir ?ey abediyyen söz konusu olamaz. Çünkü; daima hür ya?am?? olan, daima tek olan Allah’a inanan ve ona kulluk eden, daima vatan? u?runa çal??an ve çarp??an milletimin hürriyet ve istiklal her zaman hakk?d?r.’’
MEHMET ÂK?F ERSOY’UN HAYATI
1. Do?umu ve Ailesi
Mehmet Âkif Ersoy, 1873 y?l?n?n Aral?k ay?nda, ?stanbul’un Fatih ilçesinin Sar?güzel semtinde do?mu?tur.
Mehmet Âkif’in babas? Mehmet Tâhir Efendi (do?.1826/öl.1888) ve annesi Emine ?erife Han?m’d?r (do?.1836/öl.1926).
Âkif’in Nuriye ad?nda bir de k?z karde?i olmu?tur.
2. Ö?renimi
Mehmet Âkif, s?ras?yla; mahalle mektebi (yuva), ibtidâî (ilkokul), rü?diye (orta okul) ve mülkiye idâdîsi (lise), Baytar Mektebi’ne (Veterinerlik Fakültesi) devam etti. 1893’te Baytar Mektebi’nin ilk mezunu ve birincisi olarak diploma ald?. Akif; Arapça, Farsça ve Frans?zca’y?, edebiyatlar?n? takip edecek ve tercümeler yapacak kadar iyi ö?renmi?tir.
Mehmet Âkif, ayn? zamanda çe?itli sporlarla ilgilenmi?; güre?, gülle atma; ata binme ve yüzme sporlar?nda oldukça ba?ar?l? olmu?tur.
3. Memuriyeti ve Di?er Yapt??? ??ler
Ö?renimini tamamlad?ktan sonra, Ziraat Vekâleti Baytarl?k ?ubesinde göreve ba?lad?. ?lk dört sene Rumeli, Anadolu ve Arap bölgelerinde dola?arak baytarl?k yapt?. Yirmi y?ll?k bir memuriyetten sonra istifa etti.
Ö?retmenlik hayat?na 1906’da Halkal? Baytar Mektebi’ne “kitâbet-i resmiye” (resmî yaz??ma usûlü) dersi muallimli?i ile ba?lad?. 1908’den sonra ise Edebiyat Fakültesi ile Dârü’l-Hilâfe Medresesi’nde “Osmanl? Edebiyat?” müderrisli?inde bulundu.
Mütareke devrinde, “Darü’l-Hikmetü’l ?slâmiyye”de üye ve ba?kâtip (genel sekreter) olarak çal??t? (A?ustos 1918 – Nisan 1920) ve bu kurulu?un yay?n organ? olan “Cerîde-i ?lmiyye”yi idare etti. Birinci Millet Meclisi’nde Burdur milletvekili olarak görev ald?. M?s?r’da Kahire Üniversitesi’nde Türkçe Hocal??? yapt? (1929-1936).
Büyük Millet Meclisi’nin aç?l???n?n ertesi günü, 24 Nisan 1920’de Ankara’ya gitmi?, yapt??? çe?itli konu?malarla Millî Mücâdeleye destek vermi?tir. Ard?ndan Eski?ehir, Konya, Kastamonu, Burdur, Sand?kl?, Dinar, Afyon, Antalya ve çevrelerini dola?m??, halk? ciddi olarak bilgilendirmi?, böylece milli ?uurun artmas?n? ve mücadeleye kat?lmalar?n? sa?lam??t?r.
Mehmet Âkif’in Burdur’dan mebus seçilmesine, Mustafa Kemal Pa?a’n?n Âkif Bey’i istemesi sebep olmu?tur. Ankara’ya 24 Nisan’da gelmi? olan Âkif Bey’in seçilmesi, Pa?a’n?n 29 Nisan 1920 tarihli bir telgraf? ile Burdur’un ba?l? bulundu?u Konya vilâyetinin vali vekili ve kolordu kumandan? olan Albay Fahreddin (Altay) Bey’e bildirilmi?tir. Burada yap?lan seçim sonucunda en fazla oyu Âkif Bey alm??t?r.
Bu s?rada Sebîlü’r-re?ad’?n üç say?s? da Kastamonu’da yay?nlanm?? ve kendisinin çok önemli olan konu?malar?n?n bulundu?u bu dergi say?lar?, binlerce nüsha bast?r?larak Anadolu’ya ve cephelere da??t?lm??; camilerde, derneklerde ve askerî birliklerde okutulmu?tur. Mehmet Âkif’in bu konu?malar?, ?stiklal Sava??’m?z?n niçin, nas?l ve hangi amaçlarla yap?ld???n?, ilk defa ve içinde ya?ayarak anlatan en önemli ve çok k?ymetli, tarihî belgelerdir.
?stiklâl Sava?? kazan?ld?ktan sonra ?stanbul’a dönen Mehmet Âkif, 1923 ve 1924 y?llar?n?n k?? aylar?n? Kahire’de geçirdikten sonra, Türkiye’deki siyasî geli?meler yüzünden, 1925 y?l? sonundan itibaren temelli olarak M?s?r’a gitmi?, 17 Haziran 1936 tarihine kadar, on buçuk sene orada kalm??t?r.
5. Evlili?i
Yirmi be? ya??nda iken ?smet Han?m’la evlenen Mehmet Âkif’in üç k?z? (Cemile, Feride, Suad) ve iki o?lu (Emin, Tahir) olmu?tur.
6. Hastal???, Ölümü ve Mezar?
Âkif Bey, son üç y?l?nda Kahire Üniversitesi’nde Türkçe ö?retmenli?i yapm??t?r. Ancak M?s?r’da “siroz” hastal???na tutulmu? ve durumu a??rla??nca, 17 Haziran 1936’da ?stanbul’a dönmü?tür.
?stanbul’da tedavi olmu?sa da iyile?ememi? ve 27 Aral?k 1936 tarihinde saat 19.45’te Beyo?lu’ndaki M?s?r Apartman?’nda vefat etmi?tir.
Kabri, Edirnekap?s?’ndaki “?ehitlik”te “Mehmet Âkif Ersoy Meydan?”ndad?r.
