doğru ve yeterli olup olmadığının bildirilmesidir. Eğer öğrenen yaptığı öğrenmenin (verdiği cevabın) doğruluğu konusunda bir bilgi edinemezse, motivasyonu düşer, öğrenmeyi düzeltebilme olasılığı azalır. Öğretmen bu yüzden sınıfta sınav yaptıysa, sonuçları hemen (ertesi derse) okumalı, okuyamazsa (okuyamamışsa) öğrencilere doğru cevapların ne/nasıl olduğunu derse geçmeden tartışmalıdır ki, öğrenci yazdıklarını pekiştirsin; öğrenme tamamlansın.
5. Programlı Öğretim
Yukarıda ele alınan üç öğrenme stratejisini kendi bünyesinde bütünleştiren bir eğitim yaklaşımı vardır. Skinner tarafından geliştirilen bu yönteme programlı öğretim denir. Günümüzde bilgisayarın yaygınlaşmasıyla birlikte, farklı bir düzlemde yeniden ortaya çıkan bu yöntem 19601ı ve 70'li yıllarda popülerlik kazanmıştır. Bu yöntemde öğrenci kendi hızına göre, istediği kadar zaman ayırarak, konuyu olabildiğince küçük kısımlara böler ve kendisi (etkin bir biçimde) cevaplar ve cevabının doğruluğu ile ilgili geribildirimi aynı anda (diğer sayfaya geçinceye kadar) edinir. Bilgisayarlardaki etkin öğrenmenin temelinde bu yaklaşım vardır.
1. "Organizmanın yaşamını sürdürebilmesi büyük ölçüde çevresindeki değişmelere uyum sağlayabilme yeteneğine bağlıdır."
Aşağıdaki seçeneklerde verilen kavramlardan hangisi organizmanın yaşamını sürdürmek için gösterdiği uyum faaliyetlerinden değildir?
A) Hemostatik denge
B) Refleks
C) Öğrenme
D) Çevreyle etkileşim
E) Güdülenme
İnsan bazı gereksinimlerini otomatik olarak karşılar; nefes alıp verme, vücut sıcaklığını terleme yoluyla ayarlama vb. Bu otomatik uyum süreci Hemostatik denge (mekanizma) olarak adlandırılır. Bu mekanizma organizmanın hayatta kalması için gereklidir. Refleksler de hayatımızın devamı için önemlidir. Organizma için tehlikeli durumlarda verilen ani tepkiler reflekstir. Ya da yeni doğan bebek emme refleksi sayesinde karnını doyurup hayatta kalır. İnsanı hayatta tutan diğer olaylar ise çevreyle etkileşimi ve bunun sonucu olan öğrenmedir. Güdülenme ise sadece öğrenme için organizmayı harekete geçirir.
(Cevap E)
2. "Ders çalışma iyi bir uyku ve güzel bir kahvaltının ardından sabahları yapılmalıdır." diyen bir uzman öğrenmeyi etkileyen etkenlerden hangisine dikkat çekmektedir?
A) Güdülenme
B) Fiziksel özellikler
C) Genel uyarılmışlık hali
D) Geçmiş yaşantılar
E) Zekadüzeyi
-EGİTİM BİLIMLERİ-
19
Öğrenmenin gerçekleşebilmesi için organizmanın uyanık ve dikkatli olması gerekir. Kişi dikkatli ve uyanık değilse ya da çok aşırı kaygılı ise (aşırı uyarılmışlık) öğrenme olumsuz etkilenir. Burada bahsedilen de organizmanın yeterli genel uyarılmışlık halinde olmasıdır.
(Cevap C)
4. Öğrenme kuramları aşağıdakilerden hangisini açıklamaktadır?
A) Sınıfta en etkili öğretme ortamlarının nasıl
düzenleneceğini
B) Öğrenmenin hangi koşullar altında oluşacağını
ya da oluşmayacağını
C) Öğrenme güçlüklerinin nedenlerini
D) Sınıflarda tam öğrenmenin nasıl olacağını
E) Hepsi
ÇÖZÜM:
Öğretme ortamlarının düzenlenmesi ve sınıfta tam öğrenme öğretme ilke ve yöntemleriyle ilgilidir. Öğrenme güçlüklerinin nedenleri ise gelişim ile ilgilidir. Öğrenme kuramları ise öğrenmenin nasıl olduğunu hangi ortamlarda oluşacağını ya da oluşmayacağını açıklar.
(Cevap B)
3. Aşağıdakilerden hangisi öğrenilmiş bir davranış degildir?
A) Kan şekeri düşen birinin tatlı yemesi
B) Önündeki aracın fren lambalarının yandığını
gören sürücünün frene basması
C) Öğrencinin kalemi doğru formda tutabilmesi
D) Çocuğun sorulduğunda telefon numarasını
söylemesi
E) Bebeğin ağzına verilen her şeyi emmeye
çalışması
m
"o
tr
UJ Q
'öc.
Öğrenilmemiş, bir türe özgü ve bir türün bütün fertlerinde aynı olan, doğuştan gelen, niçin yapıldığı organizma tarafından bilinmeyen davranışlar aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanır?
A) Refleks
B) İçgüdü
C) Motivasyon
D) Fizyolojik güdü
E) Sosyal güdü
Öğrenme yaşantı sonucu davranışta meydana gelen kalıcı değişikliklerdir. Yani öğrenilmiş davranışın yaşantı sonucu (doğuştan getirilmemiş), kalıcı (alkol ve hastalıkların yol açtığı geçici davranışlar değil) olması gerekir. Yani doğuştan getirdiğimiz refleksler öğrenme ürünü davranışlar değildir. Bebeğin doğumla birlikte getirdiği emme refleksi öğrenilmiş bir davranış değildir. A seçeneğinde kan şekeri düşen birinin tatlı yemesi onun tatlının kan şekerini yükselttiğini bildiğini gösterir. B seçeneğinde ise sürücü öndeki arabanın arkasında yanan ışıkların fren yapıldığında yandığını bilip frene basması vardır. C ve D seçenekleri de yaşantı sonucu oluşan kalıcı davranışlardır.
(Cevap E)
Soruda içgüdü'nün açıklaması yapılmıştır
(Cevap B)
Bir öğretmen çok uğraşmasına rağmen birinci sınıftaki Ayşe'ye düz kısa çizgi çizmeyi öğreternemektedir.
nedeni
Ayşe'nin öğrenememesinin
aşağıdakilerden hangisi olamaz?
B) Zeka
D) Fizyolojik durum
A) Olgunlaşma C) Ön öğrenmeler E)Yaş
Öğrenmeyi etkileyen faktörler yukarıdaki sorunun seçeneklerinde sıralanmıştır. Bu etkenlere baktığımızda Ayşe'nin öğrenememe sebebi yeterli olgunluğa ulaşamaması, zeka olarak bir yetersizlik, ön öğrenmelerdeki yani zorunlu öğrenmelerdeki bir eksiklik ya da fizyolojik olarak bir rahatsızlık olabilir. Fakat yaş etkenine baktığımızda yani yaşın ilerledikçe öğrenme seviyesinin ve hızının düşmesi Ayşe için söz konusu olamaz çünkü yaşı bu öğrenme görevini gerçekleştirmek için uygundur.
(Cevap E)
20-
-OĞRENME PSİKOLOJİSL
8. Davranış organizmanın her türlü etkinliğidir.
Buna göre;
I. İçgüdüsel davranış
II. Refleks davranış
III. Alkol ve ilaçların etkisiyle oluşan davranış
IV. Yazı yazma davranışı
İfadelerinden hangisi doğuştan varolan davranışlara örnek olarak gösterilebilir?
A) I- II B) Yalnız III
C) Yalnız IV D) III ve IV
E) Yalnız I
ÇÖZÜM:
I ve II. doğuştan varolan, III. geçici davranış, IV. sonradan kazanılan davranıştır.
(Cevap A)
o
7. Öğrenme yaşantı ürünü kalıcı izli davranış değiş olarak tanımlanır.
Yukarıdaki açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisi öğrenmenin gerçekleşmesi için gerekli özelliklerden birisi değildir?
A) Davranışta gözlenebilir değişme olması
B) Davranıştaki değişmenin nisbeten sürekli olması
C) Davranıştaki değişmenin yaşantı sonucu
oluşması
D) Öğrenmenin yaşantı ürünü olması
E) Öğrenmenin sadece büyüme sonucu oluşması
A-B-C-D seçenekleri öğrenmenin gerçekleşmesi için gerekli özelliklerdir. Öğrenmenin sadece büyüme sonucu oluşmaması gerekir. Doğru cevap E seçeneğidir.
(Cevap E)
S 9. Aşağıdakilerden hangisi öğrenme ürünü bir davranış degildir?
A) Çocuğun eline aldığı her şeyi ağzına götürmesı
B) Köpeğin bahçeye giren yabancı bir kişiye
havlaması
C) Köpeğin havladığını gören kişinin kaçmaya
başlaması
D) Sahibinin geldiğini gören kedinin sahibinin
ayakları arasında dolaşması
E) Annesinin mama getirdiğini gören bebeğin
gülmesi
Çocukların ilk aylarda nesneleri tanımak için ağzına götürmeleri reflekstir. Bu davranışlar öğrenme ürünü değildir. Köpeğin yabancı kişiyi ayırt etmesi, köpek havladığında tehlikeli olabileceği, kedinin sahibini tanıması ve bebeğin annesinin mama getirmesini ayırt etmesi yaşantı sonucu kazanılmış davranışlardır ve öğrenme ürünüdür.
(Cevap A)
10. Öğrenilmemiş davranışlarla ilgili olarak;
I. Annelik
II. İpek böceğinin koza yapması
III. Örümceğin ağ örmesi
IV. Kırlangıçların yuva yapması
V. Arının bal yapması
İfadelerinden hangisi içgüdüye örnektir?
A) Yalnız I B) Yalnız II
D) I- II
C) ll-lll- IV- V
E) I- IV
21
-EGITIM BILIMLERI-
12. "Sağlam kafa sağlam vücutta,- bulunur" sözü öğrenmeyi etkileyen etkenlerden hangisi ile açıklanabilir?
A) Güdülenme
B) Fizyolojik özellikler
C) Genel uyarılmışlık hali
D) Ön öğrenmeler
E) Zekadüzeyi
Öğrenmeyi etkileyen etkenler göz önünde bulundurulduğunda fizyolojik engellerin öğrenmeyi güçleştirdiği, bedensel olarak sağlıklı bireylerin sağlıklı olmayanlara göre daha hızlı ve kolay öğrendikleri görülür.
(Cevap B)
II-III-IV-V içgüdüdür. I içgüdüsel davranıştır.
(Cevap C)
tx
UJ
Q
H.Nasrettin Hoca bir gün ata binmeye heveslenmiş. Ancak atın üstüne çıkmayı bir türlü başaramamış. Bunun üzerine, "Hey gidi gençlik hey!" diyerek içini çekmiş. Şöyle bir çevresine bakınıp kimsenin olmadığını görünce de kendi kendine, "Hoca, Hoca! Senin gençliğini de biliriz." demiş.
Bu fıkrada Nasrettin Hoca'nın ata binememesini, önce, genç olmamasına bağladığı halde, sonradan gençliğinde de ata binemediğini itiraf etmesi aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Sosyal etkinin yokluğu
B) Fiziksel yetersizlik
C) Algısal bozukluk
D) Dikkat ve güdü eksikliği
E) Öğrenme güçlüğü
13. Tolga matematik dersini Ayşe'den daha çok sevmektedir. Evde boş zamanlarında yardımcı kitaptaki problemleri çözmektedir. Matematik sınavlarından da her zaman Ayşe'den yüksek not almaktadır."
Tolga ve Ayşe arasındaki öğrenme düzeylerindeki farklılık aşağıdaki etkenlerden hangisi ile yakından ilgilidir?
A) Genel uyarılmışlık hali
B) Güdülenme
C) Zekadüzeyi
D) Olgunlaşma
E) Cinsiyet
Nasrettin Hoca'nın gençliğinde de ata binemediğini itiraf etmesi, çevresinde bakıp kimsenin olmadığı gördükten sonradır. "Sosyal etkinin yokluğu" Nasrettin Hoca'nın gençliğinde de ata binemediğini itirafının nedenidir.
(Cevap A)
Organizmayı bilme ve öğrenmeye iten güç güdüdür. Tolga dersi Ayşe'den daha çok sevdiği için daha çok güdülenmiştir. Bu iki öğrenci arasındaki öğrenme farkının en büyük nedeni Tolga'nın daha iyi güdülenmesidir.
(Cevap B)
22-
-OGRENME PSİKOLOJİSİ-
14. Bir psikolog küçük bir çocuğa, çocuğun su içme ihtiyacı olup olmadığına dikkat etmeden, bir bardak su gösterip "su" demeyi öğretmeyi denemiş ama başarılı olamamıştır. Daha sonra aynı çocuk su içmek istediğinde psikolog ona bir bardak suyu gösterip birkaç kez "su" demiş ve bunu çocuğun her susamasında tekrarlayarak çocuğa "su" dedirtmeyi başarmıştır.
Psikologun çocuğa "su" demeyi öğretme denemesi, öğrenmede aşağıdakilerden en çok hangisinin önemini ortaya koymaktadır?
A) Alıştırma
B) Bıktırma
C) Deneme - yanılma
D) Motivasyon
E) Transfer
ÇÖZÜM:
Çocuğun su ihtiyacı hissettiğinde "su" demeyi öğrenmesi, öğrenme üzerinde ihtiyacın ortaya çıkardığı motivasyondan dolayıdır. Susuzluk çocuğun motivasyonunu arttırmıştır.
(CevapD)
15. Önceden bazı faaliyetlerin öğrenilmiş olmasının, — sonradan başka faaliyetlerin öğrenilmesini £j kolaylaştırmasına "olumlu transfer" denir.
Aşağıdakilerden hangisinde, olumlu transferin en az olması beklenir?
Önceden öğrenilmiş olan
A) Basketbol oynama
B) İngilizce öğrenmek
C) Bisiklet kullanma
Sonradan öğrenilecek olan
Voleybol oynama
Fransızca öğrenmek Motosiklet kullanma
D) Müziksetiniçalıştırma Bağlama çalma
E) Matematik Muhasebe
Müzik setini çalıştırabilen bir insanın bu bilgisi, onun bağlama çalmasını kolaylaştırmaz. Bu durumda olumlu transfer en azdır.
(Cevap D)
-EĞİTİM BİÜMLERİ-
23
CEVAPLI KONU KAVRAMA TESTİ
1. "Etkili bir öğrenmenin sağlanabilmesi için öğrenme malzemesinin imkan sağladığı ölçüde parçadan bütüne gidilerek öğrenilmesi gerekmektedir" anlayışına sahip olan bir öğretmen, öğrenme malzemesini parçalara ayırırken aşağıda verilen ifadelerden hangisini dikkate almaz?
A) Parçalar arasında anlamsal bir ilişkinin olmasını
B) Parçaları birleştirme eyleminde zamansal
yakınlığın olmasını
C) Her konunun parçalara ayrılamayacağı ilkesini
D) Parçaları birleştirirken zamansal yakınlık ve
anlamsa! bütünlük kriterlerinin önemsiz olduğu
anlayışını
E) En iyi konu ağırlıklı öğrenmenin parçadan
bütüne doğru olduğu anlayışını
2. Bir coğrafya dersinde öğretmenin "çocuklar, bu anlatacağım konu sizin ÖSS sınavında başarı sağlamanız için çok önemlidir" ifadesi ile derse başlaması, bu öğretmenin öğrencilerin öğrenme üzerinde etkili olan hangi özelliğini dikkate aldığını ifade etmektedir?
A) Bireysel farklılıklar
B) Güdülenme
C) Ön öğrenmeler ve geçmiş yaşantılar
D) Fizyolojik durum
E) Kaygı düzeyi
cr
Ui
Q
'vc
UJ
Bir ana okulu öğretmeni çocuklara "kırmızı" sıfatını öğretirken daha önceden öğretmiş olduğu "beyaz" sıfatından yararlanmakta, kısacası bu öğretmen çağrışımlar yoluyla öğretim faaliyetinde bulunmaktadır.
Bu ana okulu öğretmeninin uyguladığı bu yöntem öğrenmeyi etkileyen faktörlerden birisi olan öğrenme malzemesinin hangi özelliği ile örtüşmektedir?
A) Kavramsal çağrışım
B) Anlamsal çağrışım
C) Telaffuz edilebilirlik
D) Konunun yapısı
E) Öğrencinin öğrenme düzeyi
Aşağıdakilerden hangisi öğrenmeyle ilgili olarak yanlış bir ifadedir?
A) Öğrenme sonucunda bir davranış değişikliği
meydana gelir.
B) Bir davranışın öğrenme olabilmesi için o
davranışın mutlaka yaşantı ürünü olması
gerekmektedir.
C) Öğrenme ürünü olan davranış kendiliğinden
ortaya çıkacağı gibi bireyin isteğine bağlı olarak
da ortaya çıkabilir.
D) İnsanlarda zihinsel gelişim aynı yaşlarda ve aynı
yapıda meydana geldiği için belli bir yaşa kadar
insanların öğrenmeleri aynı düzeyde
gerçekleşmektedir.
E) Bireylerin her öğrenmesi mutlaka istendik yönde
olmayabilir. Bireyier toplum tarafından genel
kabul görmeyen davranış ve sözleri de
öğrenebilirler.
3. Karnı acıkan ve susayan bir bireyin ne yiyeceğine ve ne içeceğine karar vermesi aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanabilir?
A) İçgüdü
B) Davranım
C) Öğrenme
D) Edim
E) Refleks
6. "Bir bireyin kendisinden istenilen bir davranış değişikliğini gösterebilmesi için gerekli biyolojik donanıma sahip olması" ifadesi aşağıda verilen kavramlardan hangisinin karşılığıdır?
A) Ön öğrenmeler ve geçmiş yaşantılar
B) Türeözgü hazıroluş
C) Fizyolojik durum
D) Olgunlaşma
E) Hazırbulunuşluk
24-
-OGRENME PSIKOLOJISL
7. "Papağana konuşmayı öğretebiliriz ama serçeye konuşmayı öğretemeyiz"
Yukarıdaki örnek öğrenmeye etki eden hangi faktörle açıklanabilir?
A) Olgunlaşma
B) Genel uyarılmışlık hali
C) Eski yaşantılar
D) Motivasyon (Güdü)
E) Türe özgü hazır oluş
10. Çocukları okula gönderme yaşı ile ilgili tartışmalar öğrenmeyle ilgili hangi kavramı sorgulamaktadır?
A) Türeözgühazıroluş
B) Olgunlaşma
C) Önceki bilgiler (aktarma)
D) Güdülenme
E) Dikkat
8. Atış talimi için birbirine denk iki grup ele alınmış ve atış talimi yapan iki gruptan birine atış sonrası isabet dereceleri hakkında bilgi verilmiş, diğer gruba ise bilgi verilmemiştir. Atış sonrası hedefe isabetle ilgili biigi verilen grubun bilgi verilmeyen gruba göre daha kısa sürede hedefe ulaştıkları görülmüştür.
Yukarıdaki örnek olayda hedefe isabetle ilgili bilgi verilen grubun başarısı öğrenmeye etki eden hangi faktörle açıklanır?
A) Transfer
B) Ketvurma
C) Motivasyon
D) Geri bildirim
E) Genel güdülenmişlik hali
11. Sınıfta öğretmenin anlattıklarının ne işe yarayacağını anlayamayan bir öğrenci dersi öğrenememektedir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir?
A) Öğrenci yeterli olgunluğa ulaşmamıştır.
B) Öğrenci yeterince uyarılmamıştır.
C) Öğrenci gerekli aktarmaları yapamıyordur.
D) Öğrenci güdülenmemiştir.
E) Öğrenci dikkatsizdir.
12. Aşağıdaki verilen davranışlardan hangisi refleks değildir?
A) Ağzı sulanmak
B) Gözünü kırpmak
C) Soğuktan titremek
D) Birine gülmek
E) Dize vurulduğunda ayağmı kaldırmak
9. Derste yüksek not alan bir öğrencinin durumunu açıklayan ifade aşağıdakilerden hangisidir?
A) Başarı güdüsü doyurulmuştur, artık çalışmaya
gerek duymaz.
B) Başarı güdüsü doyurulmuştur, ama güdüler
yeniden ortaya çıkar.
C) Başarı güdüsü doyurulmuştur, artık saygınlık
güdüsü harekete geçer.
D) Başarı güdüsü doyurulmamıştır, yeniden
çalışmaya başlar.
E) Başarı güdüsü doyurulmamıştır, ama başka
güdüler harekete geçer.
13. Tekrar ya da yaşantı sonucunda organizmanın davranışlarında meydana gelen oldukça kalıcı değişikliklere ne denir?
A) İçgüdü
B) Refleks
C) İçgüdüsel davranış
D) Öğrenme
E) Karşıhk
-EGITIM BILİMLERİ-
25
14. Doğuştan getirilen, belli bir uyarıcıya karşı organizmanın belli ve basit bir davranış gösterme eğiiimine refleks denir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi refleks degildir?
A) Diz kapağımıza vurulunca dizimizin yukarı
kalkması
B) Şiddetli bir patlama ile irkilme
C) Limonu görünce ağzımızın sulanması
D) Göz bebeğinin ışıkta küçülmesi veya büyümesi
E) Bir arkadaşımıza bir şeyler anlatmak için göz
kırpmak
17. I. Sınıfını geçerse bisikletle ödüllendirileceğini bilen çocuk öğrenmek için daha çok çaba harcar.
II. Futbolcu olmak isteyen bir çocuk bu alana daha
fazla zaman ayırır ve daha iyi öğrenir.
III. KPSS'yi kazanmak isteyen bir öğretmen adayı
ders çalışmak ve dershaneye gitmek gibi
davranışlarda bulunur.
Yukarıdaki örnekler öğrenmeye etki eden hangi faktörle açıklanır?
A) Olgunlaşma
B) Genel uyarılmışlık hali ve kaygı
C) Motivasyon
D) Geçmiş yaşantılar
E) Dikkat
o
tc
LU
Q
15. I. Quiz çalışması sonucu cevapların hemen "ğ
verilmesi ||
II. Deneme sınavları sonrası öğrencinin doğru ve s
yanlışları konusunda bilgilendirilmesi ;E
İU
Yukarıdaki ifadeler öğrenmeye etki eden hangi z;
faktörle açıklanır? :ğ
lii
A) Öğrencinin aktif katılımı
B) Geri bildirim
C) Geçmiş yaşantılar
D) Genel uyarılmışlık hali
E) Öğrenilen konunun yapısı
18. Aşağıdakilerden hangisinde gözlemsel öğrenme süreci doğru olarak sıralanmıştır?
A) Dikkat-Akılda Tutma-Davranışı Tekrarlama-
Pekiştirme, Güdüleme
B) Davranışı Tekrarlama-Pekiştirme, Güdüleme-
Akılda Tutma-Dikkat
C) Akılda Tutma-Dikkat-Pekiştirme, Güdüleme-
Davranışı Tekrarlama
D) Pekiştirme, Güdüleme-Dikkat-Akılda Tutma-
Davranışı Tekrarlama
E) Dikkat-Pekiştirme, Güdüleme-Davranışı
Tekrarlama-Akılda Tutma
16. Aşağıdaki verilen davranışlardan öğrenilmiş davranıştır?
A) Ağzı sulanmak
B) Futbolda zamanında topa vurmak
C) Sezgilerine göre davranmak
D) Annenin çocuklarını koruması
E) Ayağı kayınca düşmek
hangisi
19. Bir dersanede KPSS hazırlık öğrencileri üzerinde rehberlik servisi tarafından yapılan bir araştırmada öğrencilerin gelecekle ilgili kaygıları araştırılmış ve öğrencilerin % 60'ının normal, % 20'sinin yüksek, % 20'sinin düşük kaygı seviyelerinde olduğu tesbit edilmiştir.
Yukarıdaki örnek olayda öğrencilerin yaşadıkları kaygı seviyeleri öğrenmeye etki eden hangi faktörle açıklanır?
A) Türeözgühazıroluş
B) Geçmiş yaşantılar
C) Motivasyon
D) Genel uyarılmışlık hali
E) Dikkat
26-
-ÖĞRENME PSİKOLOJİSL
20.1. Şiddetli bir patlama ile irkilme
II. Karetta deniz kaplumbağalarının her yıl aynı
zamanda sahile yumurtalarını bırakması
III. Bir bebeğin doğar doğmaz ağlaması
IV. Yemekten sonra dişlerimizi fırçalamamız
V. Acıkma, susama, ışık, ses vb.
Yukarıdaki örnekler sırasıyla hangi kavrama karşılık gelir?
A) Refleks - Öğrenme - İçgüdü - İçgüdüsel davranış
- Uyarıcı
B) Refleks - İçgüdü - Refleks - Öğrenme - Uyarıcı
C) Uyarıcı - Öğrenme - Refleks - İçgüdüsel
davranış - içgüdü
D) İçgüdü - İçgüdüsel davranış - Refleks - Öğrenme
- Uyarıcı
E) Refleks - İçgüdüsel davranış - Öğrenme -
Uyarıcı - İçgüdü
21.1. Bisiklet kullanmayı bilen birinin motosiklet kullanmayı hiç bilmeyene göre daha kolay öğrenmesi
II. İki parmak daktilo kullanmasını bilen birinin, hiç bilmeyene göre 10 parmak daktilo kullanmasını daha geç öğrenmesi
Yukarıdaki örnekler öğrenmeye etki eden faktörlerden hangisine örnek olarak verilebilir?
A) Ketvurma
B) Transfer
C) Dönüt
D) Olgunlaşma
E) Genel uyarılmışlık hali
23. Bireyin çürük bir dişi için dişçiye gitmesi, dişinin ağrıdığını fark etmesiyle mümkündür.
Yukarıdaki açıklama aşağıdakilerden hangisine örnekolur?
A) Uyarıcının şiddetine
B) Uyarıcının önemine
C) Algı yanılmasına
D) Duyu organlarının sağlıklı olmasına
E) Motivasyona
24. Aşağıdakilerden hangisinde negatif transfer söz konusu değildir?
A) On parmakla daktilo yazmayı biimenin,
bilgisayar klavyesini kullanmayı zorlaştırması
B) Şiir ezberleyen birinin, fizik çalıştıktan sonra şiiri
unutması
C) Solak birinin, sağ elle yazı yazmayı zor
öğrenmesi
D) Direksiyonu solda olan bir arabayı süren kişinin,
sağda olan arabayı sürerken zorlanması
E) Notasız saz çalmayı öğrenen birinin, nota ile saz
çalmayı daha zor öğrenmesi
22. Eskiden marangoz olan, fakat sağlık nedeni ile bu mesleği bırakmak zorunda kalan bir kişinin, yelkenli maketi yapmaya başlaması ve bu beceriyi, marangoz olduğu için daha kolay öğrenmesinde hangi faktörün önemi vardır?
A) Motivasyon
B) Operant şartlanma
C) Pozitif transfer
D) Negatif transfer
E) Programlı öğrenme
25. Öğrenmenin tanımı ile ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Doğuştan getirilen ve belli bir uyarıcıya karşı
gösterilen tepkisel davranışlara öğrenme
denilmektedir.
B) Organizmanın gözle görülebilen ya da
görülemeyen, açık ya da örtük her türlü
davranışına öğrenme denilmektedir.
C) Doğuştan getirilen ve bir türün bütün üyelerinde
aynı şekilde var olan davranışlara öğrenme
denilmektedir.
D) Bireyin kendi yaşantıları yoluyla davranışlarında
meydana gelen oldukça kalıcı izli davranış
değişikliklerine öğrenme denilmektedir.
E) Doğuştan getirilen ve belli bir uyarıcısı olan her
türlü davranışa öğrenme denilmektedir.
-EGİTIM BILIMLERI-
27
26. Öğrenme, deneyimler ve eğitim yoluyla davranışlarda meydana gelen değişikliklerdir. Ancak organizmada görülen tüm davranış değişikliklerini öğrenme olaraktanımlayamayız.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi öğrenme sonucu davranışta meydana gelen bir değişikliktir?
A) Ördek yavrularının yüzmesi
B) Bebeğin emeklemeye başlaması
C) Çocuğun annesinin sesini ayırt etmesi
D) Bireyin soğuk suya girdiğinde ürpermesi
E) Aç bir kedinin ciğer gördüğünde yalanmaya
başlaması
30. Sürekli olarak uyarıldığı halde elektrik düğmeleri ile oynamayı sürdüren çocuk, bir kez çarpıldığında bu tür aletlerden uzak durmayı öğrenir.
Çocuktaki bu davranış değişikliğini sağlayan unsur aşağıdakilerden hangisidir?
A) Güdü
B) Refleks
C) Ödül
D) Ceza
E) Olumsuz pekiştirme
27. Aşağıdakilerden hangisi yaşantı ya da tekrar sonucu meydana gelen davranış değişikliğidir?
A) İçdürtü
B) Refleks
C) İçgüdü
D) Alışkanlık
E) Koşulsuz tepki
en
o
tr
UJ
o
'öc
LU _l
&
CQ
Ü
'tz
28. Bir kez yapılan ve ödüllendirilen bir davranış, bir :a çok kez yapılıp da ödüllendirilmeyen davranışlara göre daha kolay benimsenir.
Burada öğrenmeyi sağlayan hangi etken vurgulanmaktadır?
A) Güdülenme
B) Transfer
C) Pekiştirme
D) Tekrar
E) Kaygı
29. Aşağıdakilerden hangisi birincil pekiştireçtir?
A) Sosyalonay
B) Yiyecek
C) Başarı
D) Statü
E) Para
CEVAP ANAHTARI
1.D 2. B 3.C 4. B
5. D 6. B 7 tZ 8. D
9. B 10. B 11.D 12. D
13. D 14. E 15. B 16. B
17. C 18. A 19. D 20. B
21. B 22. C 23. A 24. B
25. D 26. C 27. D 28. C
29. B 30. D
2&-
-OĞRENME PSİKOLOJİSİ-
ÇIKMIŞ SORULAR ve ÇÖZÜMLERİ
Bir öğrenci, matematik dersindeki öğrenme eksiklerini tamamlayarak başarı düzeyini yükseltiyor. Bu öğrenci fizik dersindeki çabalarında bir değişiklik yapmadığı halde, onun bu dersteki başarısında da yükselme oluyor.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisine örnektir? (2001 KPSS)
A) Zihinde canlandırma
B) Bilişsel öğrenme
C) Negatif transfer
D) Olumlu aktarma
E) Genelleme
Bilgi etkili bir şekilde kodlanamadığı taktirde kolayca geri getirilemez. Hatırlamanın temel ilkesi etkili kodlamadır. (N. Senemoğlu, Gelişim, Öğrenme ve Öğretim, s.325) Bilgiyi kodlamak için çeşitli stratejiler kullanılır. Anlamlandırma, tekrar, örgütleme gibi. İnsan için en kalıcı öğrenme yani kolay kodlanabilen bilgiler basit olanlardır. Karmaşık bilgi içeriği zor öğrenilir zor hatırlanır. Fakat kişi için anlamlı, güniük hayatta kullanabileceği ilgi çekici bilgiler daha kolay öğrenilir.
(Cevap C)
Ön öğrenmeler sonraki öğrenmeleri olumlu ya da olumsuz yönde etkiler. Ön öğrenmelerin sonraki öğrenmeleri desteklemesine ve kolaylaştırmasına olumlu aktarma denir. Mesela gitar çalmayı bilen bir kişi saz çalmayı bümeyene göre daha kolay ve çabuk öğrenir. Buna olumlu aktarma denir. Sorudaki örnekte de öğrencinin matematikteki eksik öğrenmeleri tamamlaması matematik ve fizik ilişkili olduğu için fizik dersindeki başarısını yükseltmiştir.
(Cevap D)
o >-
S 3.
Bir anne, iki yaşındaki oğluna ezbere 100'e kadar saymayı öğretmeye çalışmakta, fakat bunu başaramamaktadır.
Bu başarısızlığın temel nedeni aşağıdakilerden hangisiyle ilgilidir? (2001 KPSS)
A) Fiziksel yoksunluk
B) Kullanılan öğretme yönteminin yetersizliği
C) Genef uyarılmışlık hali
D) Zekâdüzeyi
E) Öğrenmeyehazırolmadüzeyi
2. Aşağıdakilerden hangisi, öğrenilen malzemenin hatırda tutulmasını zorlaştırır? (2001 KPSS)
A) Anlamlı olması
B) Sık kullanilması
C) Karmaşık olması
D) İlgi çekici olması
E) Birden çok duyuya hitap etmesi
Olgunlaşma, çevrenin çok büyük bir etkisi olmaksızın organizmanın belli bir sıra ve düzen izleyerek yeni görevlere hazır hale gelmesidir. Öğrenmeye hazır olma düzeyi öğrenmenin en temel gereğidir. Her gelişim döneminin kendine has özellikleri vardır. Birey asla bu özelliklerinin üzerinde bir öğrenme gerçekleştiremez. 2 yaşında bir çocuk sayma becerisi için gerekli zihinsel yeterliğe (hazır bulunuşluğa) sahip olmadığı için 100'e kadar sayamaz.
(Cevap E)
-EGITIM BILIMLERI-
29
4. "Uzanarak ya da çok rahat bir kanepede ders çalışmayınız. Işığı iyi alan bir masada, sandalyeye oturarak çaiışınız."
Lise öğrencilerine yönelik böyle bir önerinin temel dayanağı aşağıdakilerden hangisidir? (2001 KPSS)
A) Öğrenmede kullanılan bilişsel yaklaşımların
bireyden bireye farklılık göstermesi
B) Öğrenme hızının dersin özelliklerine göre
değişmemesi
C) Öğrenme için öncelikle belirli bir genel
uyarılmışlık durumunun gerekli olması
D) Ders çalışmanın planlı çaba gerektiren ciddi bir
iş olması
E) Öğrencinin evde kendi kendine çalışabiteceği bir
yere ihtiyacının olması
Öğrenmeyi etkileyen etkenler;
Olgunlaşma: Organizmanın davranışı öğrenebilmesi için zihinsel ve bedensel olarak belli bir olgunluğa ulaşması gerekir.
Yaş: Genç yetişkinlikte en iyi öğrenme gerçekleşir ve yaşiandıkça insanlarda öğrenme hızı ve kapasitesi düşer.
Zeka: Zeka öğrenmeyle doğru orantılıdır. Zeka düzeyi arttıkça öğrenme hızı ve kapasitesi de artar.
Fizyolojik durum: Fiziksel yoksunluklar öğrenmeyi olumsuz etkiler.
Güdülenme: Güdü bireyi harekete geçiren güçtür. İçsel ve dışsai olabilir. Kişinin bir konuya karşı duyduğu merak ve öğrenme arzusu içsel güdülenme; bir ödül, güzel not alma isteği de dışsal güdülenmedir ve bunlar bireyi öğrenme için harekete geçirir.
Genel uyarılmışlık hali: Öğrenmenin gerçekleşmesi için organizmanın belli bir uyanıklıkta olması gerekir. Kişi dikkatli ve uyanık değilse ya da çok aşırı kaygılı ise (aşırı uyarılmışlık) öğrenme olumsuz etkilenir. Örnekte belirtilen öğrencinin uzanarak loş ışıkta ders çalışması uyarılmışlık düzeyini düşürür.
(Cevap C)
o tc ıu o
"E tu
Aşağıdakilerden hangisi, öğrenme yoluyla kazanılan bir davranış degildir? (2001 KPSS)
A) Çocuğun topu yere düşürmeden ayağında
zıplatması
B) Postacının sokak isimlerini hatırlaması
C) Elektrik tamircisinin televizyondaki arızanın
nedenini kısa sürede bulması
D) Çocuğun yüzüne rüzgâr gelince gözlerini
kırpması
pışıp
E) Aşçının kokusunu aldığı yemeğin
pişmediğini bilmesi
Bir davranışın öğrenilmiş olarak kabul edilebilmesi için bu davranışın yaşantı yoluyla sonradan kazanılması ve kalıcı olması gerekir. Doğuştan getirdiğimiz refleksi davranışlar öğrenme ürünü değildir. Çocuğun emmesi, diz kapağına vurulduğunda ayağın hareket etmesi, gözümüzü kırpmamız vb. gibi refleks davranışiar öğrenme sonucu oluşmaz. Ayrıca organizmanın hemostatik denge içerisinde gerçekleştirdiği faaliyetler de (nefes alma, vücut ısısının terlenerek ayarlanması) öğrenme ürünü değildir. Bunların haricinde organizmanın ilaç, hastalık vb. etkisiyle gösterdiği geçici davranış değişiklikleri de öğrenme ürünü değildir. Öğrenme çevreyle etkileşim sonucunda oluşmuş kalıcı davranış değişiklikleridir.
(Cevap D)
Lise 2. sınıfta okuyan bir öğrenci matematik öğretmenine, dersine çalışmayı son güne bırakmasına rağmen sınavda yüksek bir puan aldığını söylemiş; öğretmeni de ona, bu başarısıyla övünmemesi gerektiğini belirtmiştir.
Öğretmenin bu sözü, onun aşağıdaki görüşlerden hangisini benimsediğini gösterir? (2001 KPSS)
A) Kalıcı bir öğrenme için düzenli çalışmak gerekir.
B) Sınavlarda son günde hazırlanan öğrenci, ancak
çok zeki ise yüksek puan alabilir.
C) Son günde beklenmeyen bir durum olursa
öğrenci sınavdan düşük puan alabilir.
D) Öğrencinin bir daha asla bu başarıyı
gösteremeyeceği
E) Her ders için farklı bir çalışma süresi yeterli
olabilir.
30-
-ÖĞRENME PSİKOLOJİSL
ÇOZUM:
Anlamlı ve kalıcı öğrenme için düzenli çalışmak gerekir. Sınavlara son akşamda çalışan öğrenci bu bilgileri sadece kısa süreli belleğine koyar ve onları hemen yarınki sınâvda kullanır ve daha sonra tekrar etmezse bu bilgiler unutulur. Ancak daha kalıcı öğrenmeler için öğrendiklerini kendisi için anlamlı bir formda uzun süreli belleğine kodlamalıdır. Bu öğrencinin öğrendikleri geçicidir.
(Cevap A)
8. Aşağıdakilerden hangisi öğrenme sonucu oluşan bir davranış degildir? (2002 KPSS)
A) Bireyin yemekten sonra dişlerini fırçalaması
B) Şoförün kırmızı ışığı görünce frene basması
C) Bireyin 2x5 in 10 ettiğini söylemesi
D) Şiddetli bir gürültü olduğunda bebeğin gözlerini
kırpması
E) Postacının girdiği sokağın ismini levhaya
bakmadan söylemesi
Şiddetli seste bebeğin gözlerini kırpması ani, refleksi bir davranıştır. Refleks doğumdan itibaren getirdiğimiz davranıştır. Sonradan yaşantı yoluyla kazanılan bir davranış değildir.
(Cevap D)
7. Bir davranışın "öğrenilmiş davranış" olarak nitelenebilmesi için,
I. alkol ve ilaç gibi bir etkene bağlı olarak ortaya
çıkma.
II. bireyde, belirli bir yaşantıdan sonra görülme,
III. nispeten kalıcı olma,
IV. bedensel bir değişikliğe bağlı olmadan ortaya
çıkma
özelliklerinden hangilerine sahip olması gerekir? (2002 KPSS)
B) Yalnız II E) I ve IV
C) I, II ve
A) Yalnız III D) 11,111 ve IV
I. Alkol ilaç gibi bir etkene bağlı olarak ortaya
çıkan davranışlar geçici davranışlardır ve
öğrenme sonucu oluşmazlar. Yani alkolün ve
ilacın etkisi varken söz konusu olan, bunların
etkisi geçince yapılamayan davranışlardır.
II. Yaşantıdan sonra görülme,
III. Nispeten kalıcı, olma,
IV. Bedensel bir değişikliğe bağlı olmadan ortaya
çıkma (sadece büyüme ve olgunlaşmaya bağlı
olarak ortaya çıkan - bedensel değişiklik
davranışlaröğrenme ürünü sayılmazlar)
Öğrenilmiş davranışlardır. (II, III ve IV)
9.
Aşağıdakilerden hangisi öğrenme sürecinde rol oynayan dış etkenlerden biridir? (2002 KPSS)
A) Psikolojik özellikler
B) İlgi-tutum
C) Öğrenme güdüsü
D) Zekâdüzeyi
E) Ders kitabı
Kişinin psikolojik özellikleri, öğrenmeye karşı ilgi ve tutumları, güdülenme ve zeka düzeyi öğrenmeyi etkileyen içsel etkenlerdir. Bu etkenler bireyin kendisiyle ilgili etkenlerdir. Ders kitabı ise dışsal bir uyarıcıdır. Bireyin dışında olan bir etkendir. Ders kitaplarının öğrenmeyi kolaylaştıracak şekilde düzenlenmesi, basit ya da karmaşık olarak hazırlanması dış etkenlerdendir.
(Cevap E)
(Cevap D)
-EGITIM BILIMLERI-
31
10. Bir uzman velilere "Çocuklarınızın ödevlerini bir masa başında çaiışarak yapmalarını sağlayınız. Bir koltuğa uzanarak, yatarak ödev yapmalarına izin vermeyiniz. İyi aydınlatılmış bir masada çalışmalarını sağlayınız." şeklinde uyarılarda bulunmaktadır.
Uzmanın bu tür uyarılarda bulunmasmın temel nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir? (2002 KPSS)
A) Yatarak ödev yapmanın genel uyarılmışlık
düzeyini düşürebileceğini düşünmesi
B) Hareketsizliğin fiziksel gelişimi olumsuz
etkileyebileceğini düşünmesi
C) Öğrencilerin hepsinde aynı çalışma alışkanlığını
geliştirmek istemesi
D) Okul ve evdeki çalışma biçimlerinin birbirine
benzemesi gerektiğine inanması
E) İyi ışık almayan bir masada çalışmanın görme
güçlüğüne yol açabileceğini düşünmesi
Öğrenme, potansiyel olarak davranıştaki değişmeye; Performans îse bu potansiyelin davranışa dönüştürülmesine işaret eder. (N. Senemoğlu, Gelişim, Öğrenme ve Öğretim, s.90) Biz öğrenmeyi sadece gözleyebildiğimiz davranışiardan anlayabiliriz. Performans yani kişinin gözlenen davranışları öğrenmenin kanıtıdır. Ancak tüm öğrenme ürünleri hemen performansa dönüştürülmeyebilir. Yani birey öğrendiğini hemen değil daha sonra karşılaştığı bir durumda da kulianabilir.
(Cevap C)
Genel uyarılmışlık hali öğrencinin dikkatli ve uyanık olmasıdır. Bireyin dikkatli ve uyanık olmayışı ve aşırı uyarılmışlık öğrenmeyi olumsuz etkiler. Örneğin sınava hazırlanan öğrencilerin hiçbir kaygı duymaması ya da aşırı kaygılı olması çalışma üzerinde olumsuz etki yapar. Bir koltuğa uzanmak ya da loş ortamlar insanın uyarılmışlık halini olumsuz etkiler.
(Cevap A) 'g
11.0yun sırasında roiünü unutan bir aktörünü eleştiren yönetmenin, aktörün kendisini "Rolümü çok iyi öğrenmiştim." diyerek savunması üzerine ona, "Ben rolünü öğrenip öğrenmediğine, sahnede yaptıklarına bakarak karar veririm." yanıtını vermiştir.
Yönetmenin aktöre verdiği yanıt, aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaktadır? (2003 KPSS)
A) Hatırlanamayan bir şey hiç öğrenilmemiştir.
B) Davranışta meydana gelen her değişme
öğrenme sonucu değildir.
C) Öğrenme, yalnızca gözlenen davranışlardan
anlaşılabilen içsel bir süreçtir.
D) Öğrenme, yaşantılar sonucu ortaya çıkar.
E) Öğrenilen bazı bilgiler unutulabilir.
12. Bir banka reklamı için köpekler ve rakunlardan yararlanmaya karar verilmiştir. Bu hayvanlara, bozuk paraları kumbaraya atmaları öğretilmeye çalışılmıştır. Köpekler kısa sürede bu beceriyi kazanmışlar, rakunlar ise bozuk paraları ağızlarıyla kumbaraya atmak yerine ön ayakları arasında tutmuşlardır. Pek çok deneme yapılmasına karşın, hiçbir rakuna bu beceri öğretilememiştir.
Köpekler ile rakunlar arasında gözlenen bu fark, aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? (2003 KPSS)
A) Olgunlaşma
B) Türeözgü hazıroluş
C) Genel uyarılmışlık hali
D) Önceki öğrenilenlerin aktarımı
E) Güdülenme
Asla bir kediye okuma yazma öğretemezsiniz ya da köpeğe konuşma öğretemezsiniz. Her canlı doğumuyla türüne özgü bazı donanımlarla dünyaya gelir. Mesela papağanların dil yapısı insan dilinin yapısına çok benzediği için bazı kelimeleri tekrar edebilirler. Çünkü doğuştan getirdikleri özellikler buna olanak verir. Aynı şekilde köpeklerin öğrenebilmesine karşın rakunların kumbaraya para atma davranışını öğrenememesi türe özgü getirdikleri potansiyelle yani hazır oluşlarıyla ilgilidir.
(Cevap B)
32-
-OGRENME PSİKOLOJİSL
13. İlköğretim birinci sınıfa başlayan bir öğrenci, öğretim yılının ilk aylarında iyi bir başarı göstermiş, ilerleyen aylarda ise başarısı düşmüştür.
Aşağıdakilerden hangisi bu çocuğun başarısındaki değişmenin bir nedeni olamaz? (2003 KPSS)
A) Okul öncesi eğitimde edinmiş olduğu bilgilerin
başlangıçtaki öğrenmesine katkı sağlamış
olması
B) Öğrenme isteğinin ilk aylarda daha güçlü olması
C) Olgunlaşma düzeyinin ancak ilk aylarda ele
alınan konular için yeterli olması
D) Öğrenme yaklaşımının ancak ilk aylarda ele
alınan konular için uygun olması
E) Öğrenme yeteneğinin giderek azalması
Öğrenmeyi etkileyen etkenler açısından düşünürsek bu birey geçici değişkenlerden etkilenmiştir. Bireyin öğrenme yeteneği yani zeka kapasitesi (bir kaza vb. olmazsa) değişmez, ilk aylarda nasılsa daha sonra da aynı kalır. Fakat öğrencinin güdülenmesi, ön bilgilerinin yeterliği değişebilir.
(Cevap E)
14. Aşağıdaki durumların hangisinde bireyi harekete geçiren gücün dışsal güdülenmeye dayandığı kesindir? (2004 KPSS)
A) Bir öğrencinin kütüphanede dersin okuma
listesindeki kitabı araması B Bir çocuğun, okuduğu kitapları arkadaşına
vermesi
C) Bir çocuğun, annesi ödül vaat ettiği için her
akşam bulaşıkları yıkaması
D) Bir öğrencinin tüm sınavlardan en yüksek puanı
almak için çalışması
E) Bir çocuğun sabahları erken kalkıp okula
gitmeden önce egzersiz yapması
o
(Q
"o
Ui
15. Eski öğrendiği telefon numarasını hatırda tutan birisi telefon değiştiğinde yeni numarayı öğrenmekte zorluk çekmekte ve numarayı unutmaktadır.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisine örnektir? (2004 KPSS)
A) Geriye ket vurma
B) İleriye ket vurma
C) Geriyi destekleme
D) İleriyi destekleme
E) Olumsuz pekiştirme
Bireyin daha önce öğrenmiş olduğu bilgi ve becerilerin yeni bilgi ve becerileri etkilemesine transfer denir. Transfer olumlu olabileceği gibi olumsuz da olabilir (Doç. Dr. Dönmezer I, Eğitim Psikolojisi, s.175). Olumsuz transfer ileriye ya da geriye olabilir. Bireyin yeni öğrendikleri daha önceki becerilerini ve öğrendiklerini hatırlamasında zorluklara yol açıyorsa geriye ket vurma, öğrenmeleri ilerideki yeni öğrenmeleri güçleştiriyorsa ileriye ket vurma denir. Kamyon kullanan bir kişinin daha önce kullandığı hatde otomobil kullanmakta güçlük çekmesi geriye ket vurmaya; F klavye bilgisayar kullanan birisinin Q klavye bilgisayar kuilanamaması ileriye ket vurmaya örnek verilebilir. Soruda verilen örnekte bireyin eski öğrendiği numara yeni numarasını öğrenmesini güçleştirmekte yani ileriye ket vurrnaktadır.
(Cevap B)
İçsel güdülenmede birey yaptığı davranıştan zevk
alır. Dıştan güdülenmede ise bireyi harekete
geçiren güç dıştandır. Yani birey iyi not almak için
ya da ödül almak için davranışı sergiler.
Yukarıdaki seçeneklere baktığımızda akşam
bulaşıklarını sadece annesinin vaat ettiği ödülü
almak için yıkayan çocuk dıştan güdülenmiştir.
Çocuğun bu davranıştan zevk aldığına dair hiçbir
ip ucu yoktur. (Cevap C)
16. Aşağıdakilerden hangisi öğrenilmiş bir davranış degildir? (2005 KPSS)
A) Çocuğun sınavda karşılaştığı bir matematik
problemini çözmesi
B) Çocuğun ezberlediği şiiri yıl sonu
müsameresinde okuması
C) Ahmet'in boş vakitlerinde kitap okuması
D) Veli'nin arkadaşlarının yanında sigara içmesi
E) Ayşe'nin rahatsızlanıp ateşi çıktığında
huzursuzluk ve mızmızlık davranışları
sergilemesi
-EGITIM BILIMLERİ-
33
Öğrenme; davranışlarda meydana gelen kalıcı izli değişikliklerdir. Hastalık, alkol, uyuşturucu madde kullanımı vb. sonucunda meydana gelen geçici davranış değişiklikleri öğrenilmiş davranış olarak nitelendirilemez. Seçeneklere baktığımızda E seçeneğindeki Ayşe'nin gösterdiği davranışlar hastalık sonucudur, geçicidir ve öğrenilmiş bir davranış değildir.
(Cevap E)
18. Bir alanda öğrenilmiş bilgi ve becerilerin bir başka alandaki öğrenmeyi kolaylaştırmasına ne denir? (2005 KPSS)
A) Genelleme
B) Bilişsel öğrenme
C) Negatif transfer
D) Zihinde canlandırma
E) Olumlu aktarma
Bir alandaki daha önceden öğrenilen bir bilgi ya da becerinin başka bir alandaki öğrenmeleri kolaylaştırmasına olumlu aktarma denir. Örneğin bisiklet kullanmasını bilen bir kişinin motosiklet kullanmayı kolay öğrenmesi olumlu bir aktarmadır ya da bağlama çalmasını bilen bir kişinin gitar çalmayı kolay öğrenmesi gibi.
(Cevap E)
GC UJ
Q
"E
UJ
tn
1 'fcr
17. Babasından sürekli dayak yiyen bir çocuğun şiddet yanlısı olması hangi tür öğrenmedir? (2005KPSS)
A) Gözleyerek
B) Modelden
C) Gizil
D) Klasik koşullanma
E) Edimsel koşullanma
19. Öğrenme güdüsü düşük öğrencilerde görülen ortak özelliklerden biri hangisidir? (2005 KPSS)
A) Başarıya ulaşma konusunda yeterli tatmin
düzeyindedir
B) Başarısızlığın sebebini dış çevreye yükler
C) Başaramadığı konuları araştırır
D) Başarısızlık süreçlerini iyi değerlendirir
E) Ortak iş yapma konusunda iyidir
Bandura'ya göre modelden öğrenilebilecek davranışlardan biri de modelin değer ve inançlarıdır. Aynı zamanda gözlemci modelin duygularını açıklama biçimini de öğrenebilir. Çocuklar için ebeveynleri en önemli modellerdir. Çocuk anne ve babasını model alır. Saldırgan bir model olan babanın çocuğunun da şiddet yanlısı olması modelden öğrenilen bir davranıştır.
(Cevap B)
Öğrenme güdüsü yüksek olan öğrenciler yaşadıkları başarısızlık süreçlerini iyi değerlendirir ve nerede hata yaptığını araştırır. Öğrenme güdüsü düşük olanlar ise başarısızlığına bahaneler bularak sebepleri dış koşullara yüklerler.
(Cevap B)
34-
-ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME.
ÖLÇME ve DEĞERLENDIRME | Ölçme Kavramı ve Özellikleri
ÖLÇME
Ölçme, belli bir nesnenin ya da nesnelerin belli özelliğe sahip olup olmadığının, sahipse oluş derecesinin gözlenip, gözlem sonuçlarının sembollerle ve özellikle sayı sembolleriyle ifade edilmesidir. (H. Tekin, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, s. 15} Bir başka tanımda, daha genel anlamıyla ölçme bir varlığın belli bir özelliğe sahip olup olmadığını sahip olma derecesini sayı veya sembollerle göstermek işlemine ölçme denir. Ölçme işleminin temelinde fark vardır.
Yukarıdaki tanımlardan da anlaşıldığı gibi ölçme bir betimleme işlemidir, varlığın (eşya, insan, hayvan) sahip olduğu özelliği tespit etmektir. Aslında özet olarak ölçme, varlıkların sahip oldukları nitelikleri niceleştirme bilimidir. Bu da niteliklere daha netlik ve kesinlik kazandırır. Ne kadar, ne düzeyde sorusuna yanıt aramaktır.
Ölçme; bir niteliğin gözlenip, bu gözlem sonuçlarının sembollerle özellikle sayı sembolleriyle ifade edilmesidir.
Örneğin:
Eiif'in boyu 1,30cm'dir
Ömer'in ateşi 389C'yi buldu.
Ayşe kimyadan 80 aldı.
Tokat Büyük Oteli dört yıldızlıdır.
Züleyha felsefeden artı (+) aldı.
Ölçme İşleminin Yapılabilmesi İçin;
1. Çevrede ölçülecek bir değişkenin olması,
2. Değişkenin gözlenmesi,
3. Gözlenen özelliğin sayı ve sembollerle ifade
edilmesi gerekir.
Soru: Ölçme insanoğlunun yaşamında ne zaman ve niçin başlamıştır?
Cevap: Ölçmenin başlangıcı aslında insanlık tarihi kadar eskidir. Çünkü ilk insanlar da yaptıkları av aletlerinde ve mağara evlerinde temel ölçme mantığını kullanmışlardır. İnsanoğlunun yaşamında ölçme tüm diğer bilimler gibi bir ihtiyaçtan doğmuştur. Şöyle bir düşünelim; ölçme en çok hangi ihtiyacımızı karşılar? Belirsizlik insanların canını sıkar, belirsizliklere tahammülümüz yoktur. Mesela siz bir anne-baba olarak çocuğumuzun durumunu öğrenmek için okula gidiyorsunuz. Size verilen cevap şu; çocuğunuzun durumu şöyle böyle, idare eder fena değil gibi. Çocuğunuzun derslerinin durumunu öğrenmiş olur musunuz? Hayır. Kafanızda oluşan belirsizlikler canınızı sıkar mı? Evet. Fakat öğretmen not defterini açıp çocuğunuzun 60 aldığını söylerse kafamız net olur ve rahatlarız. Bir başka durumda diyelim ki; bir dershanede öğrencisiniz, öğretmenler konuları anlatıyor, geçip gidiyor, hiçbir sınav, test ve not yok. Neyi, ne kadar, ne derecede öğrendiğinizi bilemiyorsunuz. Bu belirsizlik canımızı sıkar, bunalırız. Dolayısıyla sonuç olarak ölçme insanların yaşamındaki belirsizliği gidermek amacıyla çıkmıştır. Tanımında da belirttiğimiz gibi ölçme varlıkların özelliklerini, sıfatlarını sayı veya sembollerle ifade ederek netlik ve kesinlik kazandırma işlemidir.
ÖLÇMENİN TEMEL KAVRAMLARI
Ölçme: Varlıkların özelliklerini (sıfatlarını) sayı ve sembollerle ifade etme bilimi.
Ölçüm: Ölçme işlemi, eylemidir.
Ölçek: Ölçme işleminde kullanılan araçtır.
Ölçüt: Ölçme sonucunu karşılaştırmaya yarayan kritere denir. Bağıl ve mutlak olmak üzere iki tür ölçüt kullanılmaktadır.
-EĞİTİM BİLİMLERl
35
Mutlak Ölçüt: Mutlak kelime anlamı itibariyle kesinlik ifade eder. Kişiye, gruba göre değişmeyen, kesin ve net olan ölçüttür. Baraj puandır. Örnek: Kimya dersinden geçmek için 60 alrnak gerekir. Bu dersi geçebilmek için konuların % 70'ini bilmek yeterlidir.
Bağıl Ölçüt: Sınıfın başarısına, gruba ya da sınıf ortalamasına bağlı olan ölçüttür. Örnek: Sınıf ortalamasının üstünde puan alan matematik dersinden başarılı sayılacak. Örnek: Bu sene İngilizce bölümünde en başarılı üç kişi asistan olarak alınacaktır. Örnek: Gaziosmanpaşa Üniversitesi bu yıl en yüksek puan olan 20 öğrenciye burs verecektir.
Ölçme Sonucu: Ölçme işlemi sonucunda elde edilen sayı, puan veya sembole denir. Örnek: Yusuf öğrenme psikolojisinden 72 aldı. Buradaki 72 bir ölçme sonucudur.
Değerlendirme: Ölçme sonucunun bir ölçüt ile karşılaştırılarak anlam çıkarılması, yorumlanması, karar verilmesi işlemlerine değerlendirme denir. Değerlendirme ölçmeden sonra gelen bir süreçtir. Örnek: Biyoloji dersinden geçebilmesi için 50 alması gereken Salih 49 alarak kaldı.
50 —> ölçüt (mutlak ölçüt)
49 -> ölçme sonucu
kaldı: değerlendirme ifadesidir.
Ölçme İşlemi Yapılış Biçimine Göre İkiye Ayrılır:
1.DOĞRUDANÖLÇME
Ölçülen özellik ile ölçmede kullanılan aracın niteliği aynı ise bu tür ölçmeler doğrudan ölçmedir. Örneğin, uzunluk aynı türden iki nesne yan yana konularak ölçülür. Ölçülecek değişkenin değerleri doğrudan doğruya gözlenebiliyorsa (yani somut ise) buna doğrudan ölçme denir. Örnekler: Elifin boyu 1,57 cm. dir. Hatice'nin 19 tane kalemi var. Ömer 48 kg ağırlığı kaldırır.
2. DOLAYLI ÖLÇME
Doğrudan ölçülemeyen bazı nitelikler o nitelikie ilgili olduğu bilinen ya da düşünülen başka bir özellik gözlenerek ölçülür. Öğrencinin kişilik testinde verdiği cevapların onun kişilik özelliklerini yansıttığını
varsayarız. Bir değişkenin bir başka değişken yardımıyla ölçülmesidir. Örneğin; başarı düzeyi/sıcaklık, zeka düzeyi/insanların bir duruma karşı tutumları dolaylı ölçme ömekleridir. Çünkü insanın tutumu ya da zekasının doğrudan gözlenmesi, mümkün değildir. Ancak bir araçla dolaylı olarak ölçülebilir soyuttur.
DOGRUDAN VE DOLAYLIÖLÇME ARASINDAKİ FARKLAR
Dolaylı ölçme
Doğrudan Ölçme
Ölçme işlemi direkt yapılırj Ölçme işlemi direkt
göziemlenir. j yapılmaz, dolaylı yapılır.
Kendine ait ölçme aracı ilej Başka bir araç kullanılır.
ölçüm yapılır. İ
Ölçme işlemini yorumlamaki Yorumlamakzordur.
kolaydır. İ
Hata miktarı azdır.
: Daha çok hata karışır.
DEĞERLENDİRME KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ
Ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurarak ölçülen nitelik hakkında bir değer yargısına varma sürecidir. Ölçme sonuçları tek başına bir anlam ifade etmez. Ölçme sonuçlarının anlam kazanması için bu ölçme sonuçlarını kullanmamız, bir yargıya varmamız gerekir. Değerlendirme bir yargılamadır. Yargılama iki değerin karşılaştırılmasıdır. Ölçme sonuçları ve bir kıstasın (ölçütün) karşılaştırılmasıdır. Değerlendirme ölçme işleminden sonra gelen bir süreçtir ve ölçme sonucunun bir ölçüt ile karşılaştırılıp yorumlanması, aniam çıkarılması, karara ve sonuca varılması işlemidir.
Karar Hüküm Ya
Öiçüt. Kri
Ölçme sonucu slde eeılen verileı
DEĞERLENOİRME
Ölçme ve Değerlendirme Arasındaki Farklar
1. Değerlendirme ölçme sürecini içine alır, yani
ölçmeyi kapsar.
2. Değerlendirme için mutlaka ölçmenin olması
gerekir. Yani; ölçme olmadan değerlendirme olmaz.
3. Ölçme işlemiyle bir özelliğin miktarını belirleriz.
4. Ölçme işleminde gözlem yapılırken,
36-
-ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME-
değerlendirme işleminde işin içine yorum, kanaat ve yargı katılır.
5. Ölçme işleminin objektif, değerlendirme işleminin
subjektif olma durumu vardır.
6. Değerlendirme yapabilmek için;
a) Ölçüt
b) Ölçme sonucu gerekir.
ÖLCME VE DEĞERLENDİRME ARASINDAKİ FARKLAR
Ölçme İ Değerlendirme
Değerlendirmeden basamaktadır. altj Ölçmeden üst basamaktadır.
Değerlendirmeye yoktur. gerek) Ölçmeye gerek vardır.
Miktar belirlenir. 1 Miktarın yeterli olup olmadığı I amaca uygun olup olmadığı ' belirlenir.
Önce yapılır. Sonra yapılır.
Gözlem yapılır. Yorum, kanaat, yargı vardır.
Basittir. Karmaşıktır.
Sembol, sayı işaretler vardır. ve Yargı ve yorum vardır.
Objektif olmalıdır. | Subjektif olabilir.
ÖLÇME SONUÇLARIYLA DEĞERLENDİRME SONUÇLARIARASINDAKİ FARKLAR
Yargı (karar, sonuç)
Olçüt (kriter)
Ölçme (Ölçme Sonucu)
polis
Elif'in boyu 168|Bayanların polis kolejinejElif
cm'dir. jgirmesi için boylarının enjkolejine
[az 160 cm olması gerekir. jgirebilir.
su
Suyun sıcaklığılSuyun kaynaması içiniBu
90°C'dir. Isıcaklığının 100°C olması|kaynamamıştır
Igerekir. |
Arabanın hızı 80|Ceza almamak km/saattir. Ifazla hız 90 lolmalıdır.
için en|Bu araba ceza km/saatlalmaz.
Ayşe TürkçejTürkçe sınavından geçmekjAyşe Türkçe
sınavından 95|için en az 70 almakjdersinden
almıştır. [gerekir. jgeçti.
DEĞERLENDİRME ÇEŞİTLERİ
DEĞERLENDİRME CESİTLERİ
A
B
Norm'a (Ölçüte) Göre Değerlendirme
I.MutlakDeğerlendirme
2. Bağıl Değerlendirme
3. Portfolyo (Kişisel Gelişim
Dosyası) Değerlendirmesi
Yapılış Amacına Göre (Diagnostik) Değerlendirme
I.Tanıma ve Yerleştirmeye Yönelik Değeriendirme
2.Biçimlendirmeye Yönelik Değerlendirme
3. Düzey Belirlemeye Yönelik Değerlendirme
A. Yapılış Amacına Göre Değerlendirme
(Diagnostik)
1. Tanıma ve Yerleştirmeye Yönelik Değerlendirme
Kişilerin bir derse, kursa başlamadan önce sahip oldukları bilgi seviyelerini hazır bulunuşluk düzeylerini belirlemek amacıyla yapılan
z değerlendirmedir. o
5 Bu değerlendirmede 3 önemli özellik vardır;
8_ a. Öğrencilerin belli kurs, ders ya da ünitenin ön g koşul niteliğindeki giriş davranışlarına sahip olma > derecesini belirlemek, hazır bulunuşluk düzeylerini ölçmek.
b. ilgili kursun geliştirmeyi düşündüğü
davranışlardan, öğrencilerce önceden kazanılanlar
olup olmadığını belirlemek.
c. Bu değerlendirme eğitim ve öğretiminin başında
yapılır. Giriş davranışları (hazırbulunuşluk) ölçülerek
öğrencileri yerleştirme yapılır.
Örneğin: Yabancı dil seviye tespit sınavı
Yabancı dil öğrenmek için bir dil kursuna müracaat ettiğinizde, size hemen başlayın denmez. Bir test uygulanır. Seviy^niz tespit edilerek uygun bir kursa yerleştirilip dil eğitimine başlarsınız.
- Beden eğitimi - reşim - müzik gibi alanlarda
yapılan seviye tespit sınavları
- Özel yetenek sınavları
- ÖSS seviye tesbit sınavı
-EGITIM BILİMLERİ-
37
** Yerleştirmeye yönelik değeriendirme, öğrencilerin eğitimsel açıdan gruplanmasıdır.
Örneğin: Giriş davranışlarından tümüne sahip oianların bir grup, bazılarına sahip olanların bir grup, hiçbirine sahip olmayanların ayrı bir grup olmasıdır. Ayrıca öğrencilerin belli üniversitelere, bir üniversitenin değişik fakülte ya da bir fakültenin farklı bölümlerine yerleştirilmeleri onların bu öğretim kurumunda başarılı olmaları için gerekli olduğu düşünülen giriş davranışlarma sahip oluş derecelerine göre yapılır.
2. Biçimlendirmeye - Yetiştirmeye Yönelik Değerlendirme (Formatif)
Bu değerlendirmenin ana işlevi; öğretim sürüp giderken her bir ünitedeki öğrenme eksikliklerini ve güçlüklerini belirlemek, bu eksikliklerin ve yetersizliklerin giderilmesi için ve ünitenin daha iyi öğrenilmesi için her öğrenciye ayrı ayrı önerilerde bulunmaktır. Biçimlendirme ve yetiştirmeye yönelik değerlendirme amacıyla kullanılan testlere formatif testler, ünite testleri ya da izleme testleri denir. Bu testler yalnızca belli bir öğrenme ünitesi için düzenlenir ve ilgili ünitenin bitiminde uygulanır. Her ünite sonunda uygulanan ve öğrencilerde öğrenmede güçlük çekilen yerleri, öğrenme eksikliklerini, yanlış öğrenmeleri belirlemek amacında olan bu testler ilgili ünitenin bütün önemli ögelerini kapsamalıdır. Testle yoklanmak istenen her bir davranış için en az bir soru bulundurulmalıdır. Ünite testi sonunda belirlenen eksiklikler çeşitli yollarla giderilmeye çalışılır.
Biçimlendirmeye Yönelik Değerlendirmenin Özellikleri
a. Bu değerlendirme eğitim ve öğretim süreci devam
ederken, süre içinde yapılır.
b. Amaç öğrencilerin öğrenme eksikliklerini ve
yanlışlıklarını gidermektir. Geri dönüt ve düzeltme
yapmaktır.
c. Bu değerlendirmede başarı notu vermek birincil
amaç değildir.
Örneğin: Ek ders, küçük grup çalışması, ek materyal verilmesi vb.
Örnek: Ünite testleri, Konu Tarama testleri ÖSS ve KPSS hazırlık kurslarında verilen yaprak testleri
biçimlendirmeye yönelik yapılan değerlendirme amaçlıdır.
3. Düzey (Seviye) Belirlemeye Yönelik Değerlendirme (Summatif)
Genellikle öğretim devresi sonunda, ara sıra öğretim devresi içinde programın öngördüğü hedeflere ulaşılıp ulaşılamadığına bakılarak, öğrenci öğretmen ve programa ilişkin yargılarda bulunulur.
Düzey Belirlemeye Yönelik Değerlendirmenin Özellikleri
a. Eğitim ve öğretimin sonunda (bitiminde) yapılır.
b. Bu değerlendirmed
