4-DEVLETÇİLİK (karma ekonomi): Devletçilik ilkesi, Atatürk'ün ekonomi alanındaki görüşlerini ortaya koyar. Devletçilik; büyük kuruluşlara, sermayeye ve pahalı araçlara gereksinim gösteren işlerin ve tarımın devlet tarafından örgütlenip işletilmesidir. Devletçilik ilkesine göre , ulusal gereksinimler nedeniyle devlet, ekonomik yaşamda görev ve sorumluluk yüklenebilecekti. Ayrıca ekonomide devlet yanında özel işletmeler de yer alacak, karma ekonomik düzen gerçekleşecekti.
Devletçilik ilkesi, cumhuriyetin ilk kurulduğu yıllarda ülkenin ekonomik koşulları nedeniyle gerekliydi ve Türkiye'nin o günkü koşullarından doğmuştu. Çünkü, o dönemde ekonomik açıdan , özel işletmelerin yeterince sermayesi ve gücü olmadığı için büyük ekonomik faaliyetlerin devlet tarafından yapılması gerekiyordu.
Devletçilik ilkesi , özel işletmelerin faaliyetlerinin reddedilmesi anlamına gelmez. Bu ilke ile Devlet , ekonomi alanında öncü ve düzenleyici rol oynayacaktı. Kişilerin yapamadıkları işleri yürütecekti. Örneğin ülkemizin kuruluşunun ilk yıllarında ,büyük ekonomik faaliyetleri sadece devlet yaparken ; günümüzde özel işletmeler de fabrikalar açarak ve ticari faaliyetler yaparak ekonomik faaliyetleri devletle birlikte yürütmektedir.
Devletçilik ilkesinin toplumumuza sağladığı yararlar şunlardır:
- Bu ilkeyle 1933-1938 yılları arasında daha önce son derece durgun olan ekonomik yaşam canlandırılmıştır.
- Birinci Beş Yıllık Sanayileşme Plânı uygulanmış ve bugünkü sanayimizin temelleri atılmıştır. Örneğin, Maden Tetkik Arama Enstitüsü ve Etibankın kuruluşuyla maden gelirleri artmıştır. Ayrıca Karabük Demir-Çelik Fabrikası, Dokuma,Şeker ve Çimento fabrikaları kurulmuştur.
- Demir yolları yabancı şirketlerden alınmış ve bunlara yeni demir ve kara yolları eklenmiştir. Böylece çeşitli hizmetlerin yurttaşlara ulaştırılması kolaylaşmıştır.
- Özel Sermaye sahiplerinin ekonomiye katılmaları sağlandı.
5-LAİKLİK : Lâiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrı yürütülmesidir. Lâik devlet, din kurallarına göre yönetilmez, hukuk kurallarıyla yönetilir. Hukuk kuralları da din kurallarından ayrıdır ve dine dayandırılamaz. Hukuk kurallarını devlet, toplumun gereksinimlerinin akılcı ve bilimsel yönden değerlendirilmesine göre düzenler. Bu nedenle lâiklik ilkesi, devlet yönetiminde aklın ve bilimin esas alınmasını öngörür.
Lâiklik ilkesi, bütün yurttaşların din, vicdan ve ibadet özgürlüklerini güvence altına alır. Atatürk, bu konu üzerinde önemle durmuştur. Lâik sözcüğünün açıklamasına şu notun eklenmesini istemiştir: "Lâiklik, yalnız din ve dünya işlerinin ayrılması demek değildir. Bütün yurttaşların vicdan, ibadet ve din özgürlüğünü de üstlenmek demektir." Lâik devlet, bireylerin din, vicdan ve ibadet özgürlüklerini sağlar ve korur.
Laiklik , dinsizlik anlamına gelmez. Sadece dini inançları insanın vicdani özgürlüğüne bırakır. Bu nedenle insanlar, istediği dine inanma ve ibadet etme özgürlüğüne sahiptir.
Laik devlet, aralarında ayrım gözetmeksizin bütün dinlere karşı tarafsız kalır ve dinsel inançları güvence altına alır. Dinsel inanç ve duyguların istismar edilmesine izin vermez.
Ülkemizin devlet yönetiminde Laikliğin gerçekleşmesinin aşamaları şunlardır :
1. Saltanatın kaldırılması (1922)
2. Halifeliğin kaldırılması (1924)
3. Tevhidi Tedrisat (öğretim birliği) Kanun ile medreselerin kaldırılması (1924)
4. Dini bir kurum olan Şeri’ye Evkaf Vekaletinin kaldırılması (1924)
5. Tekke ve zaviyelerin kapatılması (1925)
6. Dini kurullara göre olan Mecelle Kanunu yerine , Medeni Kanun’un kabul edilmesi (1926)
7. 1924 Anayasasındaki “Devletin dini İslam’dır” maddesinin kaldırılması (1928)
8. Anayasaya , laiklik ilkesinin konulması (1937)
