Sosyal bilgiler 4.sýnýf cumhuriyete nasýl kavuþtuk ders notu

[Sosyal Bilgiler1]

Sivas Kongresinden Sonraki Geliþmeler

   Mustafa Kemal her þeye raðmen kongrede alýnan kararlarý Ýstanbul Hükümetine (Osmanlý Hükümeti) bildirmek istedi.
   Ancak Osmanlý Sadrazamý Damat Ferit Paþa'nýn engellemesiyle karþýlaþýnca Ýstanbul ile Anadolu'nun iliþkisini kesti.
   Bunun üzerine Damat Ferit Paþa istif etmek zorunda kaldý.Ýþ baþýna gelen Ali Rýza Paþa Hükümeti Temsil Heyeti ile anlaþmak zorunda kaldý.

AMASYA GÖRÜÞMELERÝ
(20-22 EKÝM 1919)

   Osmanlý Hükümeti Temsilcisi Salih Paþa ile Mustafa Kemal Amasya'da bir araya geldiler.Buna göre;

1)Osmanlý Hükümeti Temsil Heyetini tanýyacak.
2)Osmanlý Hükümeti Türk Milletinin baðýmsýzlýðý ve korumasý için çaba harcayacaktý.
3)Milli Meclis güvenilir bir yerde toplanacaktý.

ÖNEMÝ:Ýstanbul Hükümeti Sivas ve Erzurum Kongresinde alýnan kararlarý kabul etti.Ýstanbul Hükümeti Temsil Heyetinin varlýðýný kabul etti.(Amasya Genelgesi ile karýþtýrmayýnýz...)


   Mustafa Kemal 27 Aralýk 1919 tarihinde Ankara'ya geldi.Ýstanbul'a gidecek milletvekilleri ile görüþtü.
   Milletvekillerine mecliste yapacaklarý iþleri anlattý.
   Ankara haberleþme ve ulaþým olanaklarý bakýmýndan önemli bir merkezdi.
   Anadolu'daki cephelere de yakýndý.Yani güvenli konumdaydý.

Mustafa Kemal'in Samsun'a Ayak Bastýktan Sonra Anadolu'da Gittiði Yerler

   Samsun..................19 Mayýs 1919 Mustafa Kemal'in Samsun'a Çýkýþý
   Havza
   Amasya..................22 Haziran 1919 Amasya Genelgesi
   Erzurum.................23 Temmýz-5 Aðustos  1919 Erzurum Kongresi
   Sivas.....................4-11 Eylül 1919 Sivas Kongresi
   Ankara..................27 Aralýk 1919 Mustafa Kemal'in Ankara'ya geliþi.


MÝSAK-I MÝLLÝ (ULUSAL YEMÝN) VE
ÖNEMÝ

•   Amasya Görüþmelerinden sonra Ýstanbul Hükümeti Temsil Heyetini tanýmýþ ve Güveli bir yerde meclis toplanmasýný kabul etmiþti.
•   Ancak Osmanlý Hükümeti ve Padiþah, meclisin Ýstanbul'da toplanmasýna karar verdiler.
•   Osmanlý Mebusla (Milletvekili) Meclisi 12 Ocak 1920'de toplandý.
•   Mustafa Kemal'e baðlý milletvekilleri mecliste birgrup oluþturdular ve Mustafa Kemal'in kendine söylediklerini uyguladýlar.
•   Buna göre bir bildiri hazýrladýlar ( 28 Ocak 1920)
•   Bu bildiriye MÝSAK-I MÝLLÝ (ULUSAL YEMÝN) adý verilir.

MÝSAK-I MÝLLÝ KARARLARI

   Mondros Ateþkes Anlaþmasý sýrasýndaki vatan bir bütündür, bölünemez.
   Milli ve Ekonomik geliþmemizi engelleyen ayrýcalýklar kaldýrýlmalýdýr.
   Yurdumuzdaki azýnlýk haklarý, yabancý ülkelerdeki Türklere uygulanan haklar kadar olmalýdýr.

ÖNEMÝ:
   Türk vatanýnýn sýnýrlarý çizildi.
   ÃÃ¾gallere karý çýkýldý.
   Misak-ý Milli kararlarý Kurtuluþ Savaþ'ýmýzýn programý olmuþtur.

   Misak-ý Milli kararlarý Ýtilaf Devletlerini kýzdýrdý.
   Milletvekillerini tutukladýlar ve Ýstanbul'u iþgal ettiler (16 Mart 1920)

TÃœRKÝYE BÃœYÃœK MÝLLET MECLÝSÝ'NÝN AÇILMASI

   Ãstanbul'un iþgali üzerine Mebuslar Meclisi kapatýldý.
   Bazý Milletvekilleri tutuklandý.
   Bunun üzerine Mustafa Kemal Ankara'da yeni bir Meclis'in toplanmasýna karar verdi.
   Ãstanbul'dan kaçabilen milletvekilleri Ankara'ya geldi.
   Hazýrlýklar tamamlanýnca büyük bir törenle TÃœRKÝYE BÃœYÃœK MÝLLET MECLÝSÝ açýldý. 23 Nisan 1920.
   Meclis Baþkanlýðý'na Mustafa Kemal seçildi.
   Seçildikten sonra meclise önerge verdi.

Önergede yer alan konular þunlardý

   Hükümet kurmak zorunludur.
   TBMM'nin üstünde güç yoktur.
   TBMM yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplamýþtýr.
   Mecliste seçilecek bir kurul (Bakanlar Kurulu) hükümet iþlerine kar.Meclis Baþkaný hükümetinde baþkanýdýr.

   NOT:Meclis bu önergeyi kabul etti.
   Yeni Türk Devleti'nin temelleri atýldý.
   Kurulan hükümete TÃœRKÝYE BÃœYÃœK MÝLLET MECLÝSÝ (TBMM) adý verildi.

TÜRKÝYE BÜYÜK MÝLLET MECLÝSÝ'NÝN
AÇILMASINDAN SONRAKÝ OLAYLAR

o   Damat Feri Paþa'nýn baþýnda bulunduðu Ýstanbul Hükümeti (Osmanlý Hükümeti) Türk Halkýný Meclise karþý kýþkýrtmaya çalýþtý.
o   Padiþah ve Þeyhülislam; Mustafa Kemal'in öldürülmesini isteyen yazýlarý uçaklarla Anadolu'ya daðýttý.
o   Ãtilaf Devletlerini ve Azýnlýklarý desteklediler.
o   Ayrýca Kuvay-ý Milliye birliklerinin bir kýsmý Düzenli Orduya geçmek istemedi.Ayaklandýlar.Ayaklanmalar bastýrýldý.
o   TBMM; düzenli orduyu kurarak KURTLUÞ SAVAÞI'ný baþlattý.
o   Buna Göre bir sýralama yaparsak.TBMM'nin açýlýþýndan sonra meclis;

1)Ýstanbul Hükümeti ile,
2)Azýnlýk ayaklanmalarý ile (Ýtilaf Devletlerinin kýþkýrtmasý ile)
3)Düzenli Orduya Karþý çýkan Kuvay-ý Milliye Birliklerinin (Çerkez Ethem,Demirci Mehmet Efe gibi) çýkardýðý ayaklanmalar ile uðraþmak zorunda kamýþtýr.
SAVAÞ DÖNEMÝ


   Kurtuluþ Savaþý Dönemi; Doðu Cephesindeki savaþlarla baþlar, Lozan Barýþ Anlaþmasý ile sona erer.

KURTULUÞ SAVAÞ'INDAKÝ CEPHELER

1-DOÐU CEPHESÝ:Ermenilerle savaþýldý.Gümrü Anlaþmasý Yapýldý. (2 Aralýk 1920)

2-GÜNEY CEPHESÝ:Fransýzlarla savaþýldý.Urfa,Antep,Maraþ savunulu.Ankara Anlaþmasý yapýldý.(20 Ekim 1920)

3-BATI CEPHESÝ:Yunanlýlarla Savaþýldý.

a)   I.Ýnönü Savaþý
b)   II.Ýnönü Savaþý
c)   Sakarya Savaþý
d)   Büyük Taarruz

Bu cepheleri geniþ olarak ele alalým;

1-DOÐU CEPHESÝ

   Tarih boyunca kurulan Türk Devletleri egemenlikleri altýndaki her topluma hoþgörü içinde davranmýþtýr.Onlarýn, dillerine, dinlerine ve kültürlerine karýþmamýþlardýr.
   Bu toplumlardan biri de Ermenilerdir.Türk Topraklarýný paylaþmak isteyen devletler Ermenileri Türklere karþý kýþkýrttýlar.Bazý yerlerde ayaklanma çýkardýlar.
   Ãtilaf Devletlerinin Doðu Anadolu'ya Ermenilere vermesi üzerine Ermeniler Doðu Anadolu'da binlerce vatandaþýmýzý katletti.
   Bu olaylar üzerine Türkiye Büyük Millet Meclisi, Kazým Karabekir'i Doðu Cephesi komutanlýðýna atadý.Yapýlan savaþta Ermeniler yenilgiye uðratýldý.
   Ermeniler ile TBMM arasýnda GÃœMRÃœ ANLAÞMASI imzalandý.(2 Aralýk 1920)

Bu anlaþmaya göre;
1-Ermeniler Kars ve çevresini Türkiye'ye verdiler.
2-Doðu Anadolu'daki istek ve iddialarýndan vazgeçtiler.

NOT: GÜMRÜ ANLAÞMASI TBMM'nin imzaladýðý ilk anlaþmadýr.

2-GÜNEY CEPHESÝ

   Mondros Ateþkes Anlaþmasýndan sonra iþgal edilen Urfa,Antep,Maraþ Ýngilizler tarafýndan iþgal edildi ve buralarý daha sonra Fransýzlara verildi.
   Fransýzlara karþý buralarda kahramanca savaþýldý.
   Bunun sonucunda Fransýzlarla ANKARA ANLAÞMASI imzalandý.(20 Ekim 1920)
   Halkýn gösterdiði bu mücadelelerden sonra TBMM tarafýndan Urfa'ya "Þanlý", Antep'e "Gazi", Maraþ'a "Kahraman" ünvaný vermiþtir.






3-BATI  CEPHESÝ

   Batý cephesinde savaþ 15 Mayýs 1919'da Ýzmir'in iþgali ile baþlamýþtýr.
   Asýl çarpýþma düzenli ordunun kurulmasýndan sonra oldu.
   
a)   I.Ýnönü Muharebesi (10 ocak 1921):

   Eskiþehir'in batýsýndaki Ýnönü'ye gelen Yunan ordusunu,Albay Ýsmet Bey komutasýndaki Türk Ordusu yenilgiye uðrattý.
   Batý cephesindeki ilk baþarýdýr.
   Bu baþarý;Kurtuluþ azmi ve umudunu güçlendirdi. (Bu muharabe ÇOK ÖNEMLÝ....UNUTMA)

   NOT:Bu arada LONDRA KONFERANSI toplandý.
   Sevr Anlaþmasýnýn maddelerini deðiþtirerek
   Türklere Kabul ettirmek istiyorlardý.Ama TBMM ve Hükümet temsilcilerimizin karþý çýkmasý ile konferans daðýldý.

MOSKOVA ANLAÞMASI (16 Mart 1921)

   I.Ýnönü Zaferinde Türklerin gücünü gören Sovyetler Birliði ile Moskova Anlaþmasý imzaladý.
   Sovyetler Birliði YENÝ TÃœRK DEVLETÝNÝ tanýdý. (Anlaþma ÇOK ÖNEMLÝ........ UNUTMA)

b)   II.Ýnönü Muharebesi (31 Mart-1 Nisan 1921):

   Güçlerini arttýrýp Ýnönü'de Türk Ordusunun karþýsýna çýkan Yunanýlar yine Ýsmet Paþa komutasýndaki Türk Ordusuna yenildi. (ÇOK ÖNEMLÝ)

c)   Sakarya Meydan Muharebesi (13 Eylül 1921):

   Büyük bir güçle saldýran Yunan ordusu Afyon,Kütahya ve Eskiþehir'i ele geçirince Türk Ordusu çok kayýp vermemek için Sakarya Irmaðýnýn doðusuna çekildi.
   TBMM Mustafa Kemal'i baþkomutan atadý. (ÇOK ÖNEMLÝ)
   Mustafa Kemal'in komutasýndaki Türk Ordusu 22 gün 22 gece süren savaþtan zaferle ayrýldý.
   TBMM Mustafa Kemal'e "Mareþallik" rütbesi ve " Gazilik" ünvaný verdi.(ÇOK ÖNEMLÝ.... UNUTMA)
   Sakarya Zaferi; TBMM hükümetinin içte ve dýþta saygýnlýðýný arttýrdý. (ÇOK ÖNEMLÝ......... UNUTMA)

d)   Büyük Taarruz ve Baþkomutanlýk Meydan  Muharebesi (26-30 Aðustos  1922):

   26 Aðustos 1922'de baþlayan Büyük Taarruz, 30 Aðustos 1922'de Mustafa Kemal'in yönettiði Baþkomutanlýk Meydan Muharebesiyle Dumlupýnar'da zaferle sonuçlandý.
   9 Eylül 1922'de Yunanlýlar Ýzmir'den de uzaklaþtýrýldý.
   Bu zafer Anadolu'nun sonsuza kadar Türk vataný olarak kalacaðýný gösterdi.


NOT:Bu yazýlanlarý düzenli bir þekilde defterinize yazýnýz.Yazdýktan sonra da okuyunuz.Bu konularýn hepsi çok önemli konulardýr.Özenle çalýþmanýzý istiyorum.Baþtan beridir iþlediðimiz konularý da tekrarlamanýz sizin menfaatinize olacaktýr. O bölümleri de okuyunuz, tekrar ediniz.
Sayýn Veli;Öðrencinizin bu konuyu eksiksiz  yazdýðýný ve okuduðunu kontrol ediniz.Yazýp,okuduktan sonra içinden sorular sorarak pekiþtirmesini saðlayýnýz.