YERYÜZÜNDE YAÞAM

[PeRi]

KONU: Dört Mevsim


Geniþ bir sahada uzun yýllar boyunca (en az 33 yýl) görülen hava olaylarýnýn (sýcaklýk, basýnç, rüzgar, nemli-lik, yaðýþ vb.) ortalamasýna iklim denir.

Hava Durumu: Dar bir alanda, kýsa süre içerisinde deðiþen atmosfer olaylarýna hava durumu denir. Hava durumunu inceleyen bilim dalýna meteoroloji denir.


Ýklim ve hava durumunun karþýlaþtýrýlmasý;

a) Ýklim geniþ sahalarda (ör. Akdeniz havzasý), uzun yýllar boyunca (30-40 yýl) ayný kalan ortalama hava hali iken; hava durumu dar bir alanda (ör. Ýstanbul-Kadýköy), kýsa sürede (bir iki saat) deðiþen hava olaylarýdýr.

b) Ýklimde bir kararlýlýk söz konusu iken, hava durumu gün ve saat içerisinde deðiþme gösterir.

Türkiye'de çok çeþitli iklimler görülür. Ýklim çeþitlili­ðine sebep olan faktörler þunlardýr:

1- Denize göre konum (Ãœç tarafýnýn denizlerle çevrili olmasý)

2- Yükseltisinin fazla olmasý

3- Enlem (ýlýman iklim kuþaðýnda bulunmasý)

4- Yer þekillerinin çeþitlilik göstermesi

5- Kuzeyinde ve güneyinde daðlarýn denize para­lel uzanmasý

1) Enlemin etkisi: Türkiye bulunduðu konumdan dolayý kýþýn kutuplardan gelen soðuk hava kütlelerinin, yazýn da sýcak kuþaktan gelen sýcak hava kütlelerinin etkisindedir. Ayrýca güneþ ýþýnlarýnýn düþme açýsýnda yýl boyunca büyük farklar vardýr. Bunun sonucu olarak yýllýk sýcaklýk farký da fazladýr.

2) Yer þekilleri (Yükselti, daðlarýn uzanýþ doðrultusu ve baký): Yurdumuzun kuzeyinde ve güneyinde daðlar kýyýya paralel uzandýðýndan kýyý ile iç kesim arasýnda buralarda iklim farklýlýðý fazladýr. Ege bölgesinde ise daðlar kýyýya dik uzandýðýndan farklýlýk azdýr.

Yükseltinin etkisiyle sýcaklýk Türkiye'de batýdan doðuya doðru azalýr.
Baký etkisinden dolayý daðlarýmýzýn güneye bakan yamaçlarý bütün yýl kuzey yamaçlarýna göre daha sýcaktýr.
Not: Türkiye'de ayný tarihlerde farklý mevsim özellikleri yaþanabilmektedir. Bunun sebebi; yer þekillerinin çeþitlilik göstermesidir.
3) Denize göre konum: Kýyý bölgelerde nem fazla olduðunda buralarda kýþlar ýlýk, yaðýþlar fazla ve sýcaklýk farklarý azdýr.
4) Rüzgarlarýn esme yönü: Türkiye'ye kuzeyden gelen rüzgarlar sýcaklýðý düþürürken, güneyden gelenler sýcaklýðý artýrýr (enlem etkisinden dolayý).
                    (ALINTIDIR)