Sosyal Bilgiler
8. SINIF SOSYAL BİLGİLER PAYLAŞIMLARI => Ders Notları => 2.Ünite Milli Uyanış: Yurdumuzun İşgaline Tepkiler => Konuyu başlatan: emineftm - Kasım 23, 2011, 07:58:22 ÖS
-
ZARARLI CEMİYETLER
1) Azınlıklar Tarafından Kurulan
Zararlı Cemiyetler
1)Mavri Mira Cemiyeti: İstanbul Fener-Rum Patrikhanesine bağlı olarak kurulmuştur.Amacı, Bizans İmparatorluğunu yeniden canlandırmaktır (Megali İdea -büyük hedef-).Çeteler kurarak Yunan hükümeti lehine Propaganda faaliyetlerinde bulunmuştur.
2)Alyans İsrail,Makabi Cemiyetlerii : Yahudilerin kurduğu bir cemiyettir.Amaçları, israil ve filistin'de bir yahudi devleti kurmaktı.Terör ve şiddet faaliyetlerine bulaşmamışlardır.Ayrıca Osmanlı devletindeki ayrıcalıklarını korumaya çalışmışlardır.
3)Rum Pontus Cemiyeti:Fener Rum Patrikhanesine bağlı olarak çalışmıştır. Trabzon merkez olmak üzere Batum’dan Sinop’a kadar olan Karadeniz kıyılarında bir Rum devleti kurmayı amaçlamıştır.
4)Etnik-i Eterya Cemiyeti:Rumların kurduğu cemiyettir. Yunanistan’ın bağımsızlığına kavuşmasını sağlamıştır.Türkleri en çok uğraştıran cemiyettir.
5)Taşnak- Hınçak Cemiyeti:Doğu Anadolu’da bağımsız bir Ermeni Devleti kurmayı amaçlamıştır.Faaliyet gösterdiği bölgede silahlı çeteler kurarak yurdun güvenliğini bozmaya çalışmıştır.
2)Türk ve Müslümanların Kurdukları Zararlı Cemiyetler
1)İngiliz Muhipler Cemiyeti:İstanbul’da 1919 yılında halifenin etrafında bütünleşerek bir İngiliz mandası sağlamak amacıyla kurulmuşlardır. Manda ve himaye taraftarlarının savundukları en önemli görüşlerden birisi de, İngiltere’nin koruyuculuğunun temini fikri idi. Onlara göre, özellikle Türklerle - İngilizler arasında, yüzyıllardan beri sürüp gelmekte olan samimi ilişkiler yeniden canlandırılır, İngilizlerin sempatisi kazanılır ve himayeleri sağlanırsa, Osmanlı Devleti ile ilgili uygulanmak istenen zararlı kararlardan bir çoğu önlenebilirdi.
2)Wilson Prensipleri Cemiyeti: Çoğunluğu gazeteci-yazar, doktor, avukatlardan oluşan bir aydın grubu tarafından, Amerika’dan yardım sağlamak umuduyla kurulmuştur. Böyle bir cemiyeti kurma fikri ilk olarak, Wilson Prensiplerinin 12. maddesinin uyandırdığı umutla, Halide Edip (Adıvar) dan çıkmıştır.
Cemiyetin amacı, önce Amerika’nın dostluğunu kazanarak, Wilson Prensiplerine uygun bir barışın gerçekleştirilmesini sağlamak için çalışmak, daha sonra da, Türkiye’yi Amerikan mandası altına sokarak, ülkenin kurtuluşunu temin etmekti.
3)Sulh ve Selameti Osmaniye Cemiyeti:
Vatanın kurtuluşunun padişah ve halifenin emirlerine bağlı kalmakla mümkün olabileceğini savunmuştur.
4)İslam Teali Cemiyeti:
İstanbul medreselerinin bazı müderrisleri tarafından kuruldu. İngilizlerin desteğini alan bu cemiyet Saltanat ve Hilafeti koruyucu bir yol izledi.Anadolu’da başlayacak milli harekete cephe aldı.
Not: Yukarıdaki dört cemiyet Milli Mücadele yöntemini savunmadıkları için zararlı cemiyetler kategorisine sokulmuştur.Bu cemiyetlerin amacı da ülkeyi kurtarmaktı!
Kürt Teali Cemiyeti:1919’da İstanbul’da kurulan bu cemiyetin amacı, Wilson ilkelerinin Kürtlere de uygulanmasını sağlayarak Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da bağımsız bir Kürt devleti kurmaktır.Ülke bütünlüğünü bozma amacı taşıdığından bu yönü ile diğer cemiyetlerden ayrılır
Hürriyet ve İtilaf Fırkası: 1911 yılında İttihat ve Terakki Cemiyetine karşı kurulan muhalefet partisidir.Damat Ferit Paşa’nın hükümeti sırasında Milli Mücadeleye karşı durmuştur.Anadolu halkını Milli Mücadele’ye karşı kışkırtan bir partidir.Bu yüzden zararlı bir parti olarak zihinde yer almıştır.Bir cemiyet olmamasına rağmen yine de zararlı cemiyetler içerisinde gösterilir, siz de şimdilik öyle bilin nazlı danalarım
YARARLI CEMİYETLER
1) Kilikyalılar Cemiyeti:
Adana Çukurova’dan Antalya’ya kadar
olan bölgeye Kilikya denirdi. Aralık1918’de Fransız ve Ermenilerin Adana ve çevresine yönelik emellerine tepki olarak kurulmuştur.
2)Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Mondros Ateşkesi’nden sonra kurulan ilk cemiyetlerdendir. Trakya’nın Yunanistan’a verilmesi tehlikesi karşısında kurulmuştur. Yöneticileri Osmanlı Devleti’nin yıkılması durumunda devlet kurma düşüncesi taşıyordu.
3)İzmir Müdafaa-i Hukuk –u Osmaniye Cemiyeti:
İzmir’in düşman işgaline girmesini engellemeyi amaçlamıştır.
Kuva-yı Milliye hareketinin oluşmasında etkili olmuştur. Kuva-yı Milliye birliklerine silah ve cephane sağlamıştır.İzmir’in işgali üzerine Redd-i İlhak adını almış ancak etkinliğini kaybetmiştir
4) Redd-i İlhak Cemiyeti:
Balıkesir Kongresi ile Alaşehir Kongresi’nin toplanmasını sağlamışlardır
Redd-i İlhak kararı almıştır(İzmir’in Yunanlılara katılmasını reddetme)
5)Vilayet-i Şarkıye Müdafa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti
(Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti)
1918 de İstanbul’da kuruldu.Çıkardıkları Fransızca La Pays (Vatan) ve Türkçe Hadisat gazeteleri ile doğu illerimizin Türk yurdunun ayrılmaz bir parçası olduğunu savunmuştur.Erzurum Kongresini düzenlemişlerdir
6)Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti:
Şubat 1919 ‘daTrabzon ve çevresini Rum ve Ermenilere karşı korumak için kurulmuştur.Erzurum Kongresi’nin toplanmasına katkıda bulunmuştur.
7) Anadolu Kadınları Müdafa-i Vatan Cemiyeti
1919 yılında Sivas’ta kurulan bu cemiyet memleketin bağımsızlık ve bütünlüğünü savunmak ve Anadolu’nun birliği için çalışmak gayesiyle mitingler düzenledi
8)Milli Kongre Cemiyeti:
Kasım 1918’de İstanbul’da 70 kadar cemiyetten ikişer temsilcinin katılması ile cemiyetler üstü bir teşkilat olarak kuruldu.Amacı dünyada Türkler hakkında yapılan haksız ve yalan propagandalara yayın yoluyla cevap vermekti.
-Kuvay-i Milliye tabirini kullanan ilk kuruluş Milli Kongre Ce-miyetidir.
Milli Cemiyetlerin Özellikleri
*Milli cemiyetlerin başlangıçtaki amaçları, bulundukları bölgelerin tarih, coğrafya, nüfus yönünden Türk olduğunu kanıtlamaktı. Bilimsel araştırmalarla, büyük devletlere karşı haklarını savunabileceklerine inanmakta, propaganda ve yayın faaliyetlerini yeterli bulmaktaydılar. Ancak vatan toprağının işgal edilmeye başlanması üzerine, silahlı mücadeleye girişmişlerdir.
*İşgalcileri yurttan tamamen temizlemek için yeterli değildi.
*Bulundukları bölgelerin düşman işgaline uğramasını engellemişlerdir.
*Tüm bu cemiyetler Sivas Kongresi’nde ulusal bütünlüğün sağlanması amacıyla birleştirilmiş, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adını almıştır
Not:Cemiyetlerin yararlı veya zararlımı olduğu konusunda zorluk çekiyorsanız bölge isimlerine dikkat ediniz!
Bölge veya şehir ismi varsa yararlıdır. ÖRN: Anadolu,şark,Kilikya,Trakya,İzmir, Trabzon
MARET akrostişine dikkat edin, karşınıza çıkan cemiyet ismi bu beş harften biri ile başlıyorsa azınlıkların kurduğu zararlı cemiyettir. Bölge ismi ve MARET yoksa Türklerin kurduğu zararlı cemiyettir.Kendimi seviyorum ya
Kaynak: Mustafa ÇETİK