II. ÜNÝTE: MÝLLÃŽ UYANIŞ: YURDUMUZUN ÝŞGALÝNE TEPKÝLER

[Sosyal Bilgiler1]

II. ÜNÝTE: MÝLLÃŽ UYANIŞ: YURDUMUZUN ÝŞGALÝNE TEPKÝLER
1.) I.Dünya Savaşı öncesi dünyayı etkileyen olaylar nelerdi?
*I.Dünya Savaşı öncesi dünyayı etkileyen 2 önemli gelişme vardı:                                                                  1. Sanayi Ýnkılâbı (1750) ile başlayan Sömürgecilik. 2. Fransız Ýhtilalı(1789) ile ortaya çıkan Milliyetçilik.
2.) Panslavizm politikası hakkında bilgi veriniz.
*Rusların Slav ırkından olanları birleştirme politikasıdır. Bu politika balkanlarda yaşayan ulusların Osmanlıya karşı ayaklanmalarında etkili olmuştur. Ayrıca Ruslar ile Avusturya-Macaristan Ýmparatorluğunu karşı karşıya getirmiştir.
3.) Üçlü Ýttifak Devletlerini yazınız?
*Almanya, Avusturya-Macaristan, Ýtalya
4.) Üçlü Ýtilaf Devletlerini yazınız.
*Ýngiltere, Fransa, Rusya
5.) Dünya Savaşı’nın Sebepleri Nelerdir?
*1- Sanayi inkılâbının getirdiği sömürgecilik yarışı, 2- Fransız Ýhtilali ile yayılan milliyetçilik akımı
3- Bütün dünyadaki silahlanma yarışı, 4- Rusya ve Avusturya arasındaki Balkanlar çekişmesi (Panslavizm)
5- Almanya ile Fransa’nın sınır anlaşmazlığı (alsas-loren)
6.) Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girme Sebepleri Nelerdir?
*1- Son zamanlarda kaybedilen toprakları geri almak, 2- Almanya’nın kesin savaşı kazanacağına inanılması
3- Kapitülasyon ve Düyun-u Umumiye’den kurtulmak, 4- Siyasi yalnızlıktan kurtulmak istemesi.
7.) Almanya'nın Osmanlı Devleti'ni Savaşın Ýçine Çekmek Ýstemesinin Nedenleri Nelerdir?
*1- Avrupa’daki savaş yükünü hafifletmek,(Savaşı geniş alana yaymak) 2- Osmanlı Devleti'nin jeopolitik konumundan yararlanmak,(Boğazlar,ticaret yolları üzeri olması vb..) 3- Halifenin dini ve siyasi gücünü kullanabilmek, 4- Ýtilaf devletlerinin Rusya’ya ulaşmasını önlemek,5- Osmanlının ordusundan faydalanmak.
8.) Osmanlı 1.dünya savaşında hangi cephelerde savaşmıştır?
*1-Kafkas cephesi = Rus, 2- Irak-Ýran = Ýngiltere, 3-Kanal-Sina-Suriye-Filistin = Ýngiltere,4-Hicaz-Yemen = Ýngiltere-Arap, 5-Çanakkale = Ýtilaf Devletleri, 6-Galiçya- Makedonya ve Romanya cepheleri ( Ýttifak grubuna sınırlarımız dışında yardım ettik)
9.)Ýtilaf devletlerinin Çanakkale Cephesini açmalarının sebepleri nelerdir?
*1-Rusya’ya yardım götürmek. 2-Ýstanbul’u alarak Osmanlı’yı savaş dışı bırakmak. 3-Tarafsız balkan devletlerini kendi yanında savaşa çekmek istemiştir.
10.) Çanakkale Savaşı’nın sonuçları nelerdir?
*1-Yardım alamayan Rusya’da rejim değişti ve savaştan çekildiler. 2-1.dünya savaşı uzadı.
3-Bulgaristan savaşa girdi. 4-M. Kemal kazandığı başarılarla kurtuluş savaşında lider oldu.
5. I.Dünya Savaşı’nda başarılı olduğumuz tek cephedir.
11.) Mondros Ateşkes Antlaşması nerede, ne zaman, kimler arasında imzalandı?
*Limni adasının Mondros Limanında, 30 Ekim 1918’de, Osmanlı devleti adına Bahriye Nazırı Rauf  Bey ile Ýtilaf devletleri adına Ýngiliz Amiral Calthorpe arasında imzalandı.
12.) I.Dünya Savaşı Sonunda Ýmzalanan Barış Anlaşmaları Nelerdir?
*Almanya-Versay, Avusturya-Sen Jermen, Bulgaristan-Nöyyi, Macaristan-Triyanon, Osmanlı- Sevr Ant.
13.)Mondros’un önemli maddeleri nelerdir?
*1. Boğazlar, haberleşme istasyonları, demiryolları, limanlar, itilaf dev¬letleri tarafından denetim altına alınacak.
AMAÇ: Şehirlerarasındaki irtibatı koparmak, Anadolu ile Rumeli arasındaki toprak bütünlüğünü engellemek ve tekrar birlik olmayı önlemek
2. Osmanlı orduları terhis edilecek, cephedeki askeri birlik¬ler itilaf devletlerine teslim olacak.
AMAÇ: Osmanlıyı savunmasız bırakmak ve işgallerde herhangi bir direnişle karşılaşmamak
3.En tehlikeli maddesi 7. maddedir. Buna göre itilaf devletleri güvenliklerini tehdit eden bir durum ortaya çıkarsa is¬tedikleri yerleri işgal edebileceklerdi.(Bu madde, Anadolu'yu işgallere açık hale getirmiştir.)
4.Tehlikeli olan bir diğer madde de 24. maddedir. Buna gö¬re; Vilayeti sitte'de (Erzurum, Van, Bitlis, Diyarbakır, Elazığâ€"Si¬vas-BESDEV) karışıklık çıkarsa itilaf devletleri bu yerleri de işgal edebile¬ceklerdi.
AMAÇ: Bu madde doğuda bir Ermeni devletinin kurulmasına imkân hazırlayan özellik taşımaktadır.
14.) Mondros Ateşkesi’nin önemi nedir?
*Bu antlaşma ile Osmanlı devleti, kağıt üzerinde siyasi varlığını hukuken sürdürebilmesine rağmen, fiilen sona ermiştir.

15.) Wilson Ýlkeleri nedir?
*1.dünya savaşının bir an önce ve düzenli şekilde bitmesi amacıyla ABD Başkanı Woodrow Wilson’un yayınladığı 14 maddelik bildiridir. Buna göre:
1-Devletler kendi aralarında  gizli anlaşmalar yapmayacaklar, her şey açık olacak.
2-Savaş sonunda yenen devletler yenilenlerden toprak ve para almayacaklar.
3-Devletlerin toprak bütünlüklerini ve bağımsızlıklarını korumak için cemiyet-i akvam kurulacak.
4-Osmanlı Devleti’nin Türk olan bölgelerinin  egemenliği tanınacak.
ancak, Türk olmayan bölgelere kendi kendilerini yönetme hakkı tanınacak.
5-Boğazlar bütün milletlerin gemilerine açık olacak, bu durum uluslararası garanti altında olacak.
16.) 18 Ocak 1919’da toplanan Paris Barış Konferansı’nın toplanma amacı nedir?
* I.dünya savaşının ateşkes antlaşmaları ile bitmesinden sonra barış antlaşmaları taslağı hazırlama ve aralarındaki sorunları çözmek için toplandı.
17.) Paris Barış Konferansında alınan belli başlı kararlar nelerdir?
*1-itilaf devletlerin katılımı ile “milletler cemiyeti” kuruldu. 2-yenilen devletlere imzalatılmak üzere ağır anlaşma taslakları hazırlandı. 3-halkının çoğunluğunun Rumlardan oluştuğu iddia edilen Ýzmir ve çevresinin yunanlılara verilmesi kararlaştırıldı.
18.) Ýzmir ne zaman, kim tarafından işgal edilmiştir?
*15 Mayıs 1919’da Ýngiliz ve Fransız donanmasının koruması altında Yunan ordusu Ýzmir’e asker çıkararak işgale başlamıştır.
19.) Ýzmir’in işgalinin kurtuluş savaşındaki önemi nedir?
*1-yunan ordusunun katliamlarına karşı, kuvay-ı milli- ye birlikleri kuruldu. düzenli ordu kurulana kadar, silahlı direnişi bu birlikler gerçekleştirdi.
2-Reddi-i Ýlhak Cemiyeti, Batı Anadolu’daki direnişi yönetmeye başladı. Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri’ni toplayarak “batı cephesini kurdu.
3-Anadolu’nun değişik yerlerinde Ýzmir’in işgalini protesto etmek amacıyla mitingler düzenlendi. böylece Ýzmir’in işgali, ulusal bilincin canlanmasında etkili oldu.
20.) Amiral Bristol Raporu nedir? Rapor’da yer alan konular nelerdir?
*Ýzmir’in işgaline tepkiler nedeniyle itilaf devletleri bölgedeki işgali yerinde izlemek üzere bir heyet oluşturdu. bu heyetin hazırladığı rapor, “Amiral Bristol Raporu” olarak milli mücadele’deki yerini aldı.
â€" yunanlılar Paris Barış Konferansı’nda itilaf devletlerini yanlış bilgilendirmiştir.
â€" Ýzmir bölgesinde Rumların çoğunlukta olduğu iddiası yalandır. bölgede Türkler çoğunluktadır.
â€" Bölgedeki Hıristiyanların katledildiği şeklindeki yunan iddiaları asılsızdır.
â€" Batı Anadolu’da yunan ordusu katliamlar yapmıştır.
â€" yunan ordusu derhal geri çekilmeli ve yerine itilaf kuvvetleri gönderilmelidir.
21.) Azınlıkların kurduğu cemiyetler nelerdir?
*1. Mavri mira cemiyeti 2.Pontus-Rum cemiyeti 3.Etnik-i eterya cemiyeti  4.Taşnak-Sütyun ve Hınçak
22.) Azınlık cemiyetlerinin genel özellikleri nelerdir?
*1-Osmanlı Devleti’nin parçalanmasını ve bağımsız devletler kurmayı amaçlamışlardır.
2-Ýtilaf devletlerinin işgallerine zemin hazırladıkları için  desteklenmişlerdir.
3-Kamuoyunun tepkisini çekmemek için Wilson Ýlkelerine göre hareket ettiklerini savunmuşlardır.
23.) Milli varlığa düşman cemiyetler nelerdir?
* Bu cemiyetler Türkler tarafından kurulan ancak milli mücadeleye düşman olan, Saltanat ve hilafet yanlısı, Ýşgallerin kolaylaştıran cemiyetlerdir.Başlıcaları;
1. Sulh ve selamet-i Osmaniye fırkası 2.Hürriyet ve itilaf fırkası 3.Ýslam teali-i cemiyeti 4.Kürt teali cemiyeti
5.Ýngiliz muhipleri cemiyeti 6.Wilson ilkeleri cemiyeti
24.) Milli (yararlı) cemiyetleri yazınız.
*1.Trakya - paşaeli müdafaa-i hukuk cemiyeti 2.Ýzmir müdafaa-i hukuk cemiyeti
3.Redd-i ilhak cemiyeti 4.Kilikyalılar cemiyeti 5.Trabzon müdafaa-i hukuk-u milliye cemiyeti
6.Milli kongre cemiyeti 7.Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, 8. Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti
25.) Milli (Yararlı) cemiyetlerin genel özellikleri nedir?
*1-Bulundukları bölgenin Türklere ait olduğunu, bu nedenle işgallerin haksızlığını dünya kamuoyuna duyurmayı amaçlamışlardır
2-Ýşgalci devletlerin, azınlık cemiyetlerinin ve Ýstanbul Hükümeti’nin faaliyetlerine karşı mücadele etmişlerdir                                        3-Birleştirici bir liderden yoksun olmaları nedeniyle bölgesel kurtuluşu savunmuşlardır.                                                                  4-Önceleri basın - yayın yoluyla direnişi yönlendirmeye çalışmışlar, bunun yanında silahlı direnişe de destek vermişlerdir.                                                                               5-Sivas Kongresi’nde “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında birleştirilmişlerdir.

26.) Kuvayımilliye nedir? Niçin kurulmuştur?
*Türk vatanını düşman işgalinden korumak amacı ile kurulmuş, gönüllülerden oluşan küçük silahlı direniş örgütleridir. *1- Yapılan işgallerin haksız gerekçelere dayanmasına rağmen önlenememesi
2-Ýstanbul hükümetinin işgalleri önlemekte ve halkı korumakta yetersiz kalması
3-Osmanlı ordularının büyük bir kısmının terhis edilmiş olması. Ýlk direnişini Hatay Dörtyol’da Fransızlara karşı gerçekleştirmiştir.
27.) Mustafa Kemal, hangi unvan ile ne zaman Samsun’a çıkmıştır?
* 9.Ordu Müfettişi unvanı ile 19 Mayıs 1919’da çıkmıştır.
28.) Havza Genelgesinin( 28 Mayıs 1919)  önemi nedir?
*1. Mustafa Kemal bu genelge ile halkın işgallere tepki göstermesini ve böylece milli bilincin uyanmasını sağlamak istemiştir.
2. Bu genelge, milli mücadele döneminde yayınlanan ilk ulusal genelgedir.
29.) Amasya Genelgesinin( 22 Haziran 1919) milli mücadeledeki  önemi nedir?
*1-Milli mücadelenin gerekçesi, yöntemi ve amacı ilk kez belirtilmiştir.
2-Ýlk kez “ milli egemenlikten”  bahsedilmiştir.
30.) Erzurum Kongresi (23 Temmuz-7 Ağustos 1919) nasıl bir kongredir?
*Amacı, toplanış şekli bakımından bölgesel bir kongre olmasına rağmen aldığı kararlar bütün yurdu ilgilendirdiği için ulusal bir kongredir.
31.) Ülke Genelindeki milli cemiyetler Sivas Kongresinde hangi isim altında birleştirildi?
*“Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti”
32.) Sivas Kongresi, nasıl bir kongredir?
* Sivas Kongresi, her yönüyle ulusal bir kongredir.
33.) Amasya Görüşmelerinin önemi nedir?
*Ýstanbul hükümeti görüşmelere katılmakla temsil heyetinin varlığını tanımış oldu.
34.) “ Manda ve Himaye” demektir?
* Bazı devletler kendini yönetecek seviyede değildir. Bu devletler, kendi kendini yönetecek seviyeye gelinceye kadar güçlü bir devletin emri altında olacaktır. Ýngiltere ve Fransa, Wilson Ýlkelerinde yasaklanan sömürgeciliği devam ettirmek için sömürgeciliğe yeni bir kılıf uydurarak bu sistemi ortaya atmışlardır. Bu sistem bağımsızlığa aykırıdır. Ýlk olarak Erzurum Kongresinde gündeme gelmiş ancak reddedilmiştir. Sivas Kongresinde tekrar gündeme gelmiş ama bu kez son ve kesin olarak reddedilmiştir. Bir daha gündeme gelmemiştir.
35.) Neden Ankara  milli mücadelenin merkezi kabul edilmiştir?
*1-Batı cephesine ve Ýstanbul’daki Mebusan Meclisine yakın olması 2-Ulaşım ve haberleşme kolaylığı                      3-Ýşgal altında olmaması, güvenli olması
36.) Misak-ı Milli kararları ne zaman, nerede alınmıştır?
* 28 Ocak 1920 tarihinde, son Osmanlı Meclisi’nde (Mebusan Meclisi) alınmıştır.
37.)  Ýlk T.B.M.M ( 23 Nisan 1920) açılmasının önemi nedir?
*Milli egemenliğe dayalı yeni bir devletin temelleri atılmıştır.
38.) TBMM’YE karşı ayaklanmalar çıkmasının nedenleri nelerdir?
*1-Devlette yaşanan otorite boşluğu 2-Ýstanbul  hükümeti ve itilaf  devletlerinin kışkırtmaları
3-Bazı Kuva-yı Milliyecilerin halktan zorla para toplamaları, ceza vermeleri ve düzenli orduya katılmak istememeleri 4-Bir kısım yöneticilerin milli mücadelenin önemini anlayamamış olmaları
39.) TBMM 29 Nisan 1919’da Hıyanet-i Vataniye Kanunu neden çıkarmıştır?
*Kendisine karşı çıkarılan ayaklanmalara bir tedbir amacıyla çıkarmıştır. Bunun için Ýstiklal Mahkemeleri de kurulmuştur. 
40.) Sevr Antlaşmasının önemi nedir?
*1-Ýtilaf Devletleri ile Osmanlı arasında 10 Ağustos 1920’de imzalanmıştır. Son Osmanlı Mebuslar Meclisini dağıttıkları için bu antlaşma meclis tarafından onaylanmadığından hiçbir hukuki geçerliliği yoktur.
2-Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti  yok sayılmıştır. Ýtilaf  devletleri Osmanlı Devletini paylaşmışlardır.
3-Vatanın kurtulması için milli mücadeleden başka yol olmadığı anlaşılmıştır. Kurtuluş Savaşı adeta bu antlaşmayı uygulatmamak için yapılmış bir savaştır.