FARABİ
Ortaçağ’da yaşamış büyük İslam filozoflarından biridir. Aristonun felsefesini İslami açıdan yorumlayarak İslam düşüncesiyle bağdaştırmaya çalışmıştır. İslam felsefe geleneğinde Aristo «ilk öğretmen», onun yetkin yorumcusu Farabi ise, «ikinci öğretmen» olarak nitelenir.
GAZALİ
Farabi ve İbni Sina'nın karşısına, İslâm felsefesinin üçüncü önemli kişiliği olan Gazali bir eleştirmen olarak çıkar. Kimyaı Saadet, Ihyau Ulumuddin adlı eserleri tanınmıştır.
İBN RÜŞD
İbn Rüşd, felsefe-din arasında bir uyuşmazlık değil, tersine bir bütünlük olduğunu, bu ikisinin bir tek gerçeğin iki ayrı anlatım biçimi sayılması gerektiğini ortaya koymasıyla tanındı.
İBNİ SİNA
Eserleri Latince’ye ve Almanca’ya çevrilmiş, tıp, kimya ve felsefe alanında Avrupa’yı aydınlatmıştır. Onu Latinler “Avicenna” adıyla anarlar. İbn-i Sina’nın El Kanûn fi’t-tıb adlı eseri uzun yıllar ders kitabı olarak okutulmuştur.
CEZERİ: Diyarbakır'da dünyaya geldi. Artukoğulları sarayına girdi.
Cezeri'yi üne kavuşturan husus elektronik sistemle ilgili robotlar,
makineler yapması ve bunları eserinde tarif etmesidir.
(Cezerinin bir şamandırah çizimi)
HAREZMÎ: Cebirin (matematik) kurucusu olan Harezmî onluk sayı sistemini ve sıfırı bilim dünyasına kazandırmıştır. Harezmî, ilk defa denklemleri analitik geometrik metotlarla çözmenin kural ve yöntemlerini tespit etti. Harezmî, matematik, astronomi ve coğrafya alanında çok sayıda eser yazdı
(Harezmî’den bir sayfa)
BİRUNİ: 30 kadar ilim dalında çalışmalar yaptı, eserler verdi. Yaşadığı çağa damgasını vurup " Biruni Asrı" dendi. Sadece İslam dünyasının değil, dünyanın en büyük bilim adamlarından biri sayılmaktadır. Gazneli Mahmud Hindistan'ı alınca Bîrûnî'yi de oraya götürmüştü.
(Biruni’nin bir çizimi)
ÖMER HAYYAM: Selçuklu döneminde yetişen ünlü şair ve bilgindir. Büyük Selçuklu sultanı Melikşah'tan çok yakınlık gördü. Rubaileriyle ün kazandı. Rubai türünün kurucusu sayılır.
(Hayyam’dan Bir Rubai)
KAŞGARLI MAHMUT: Araplara Türkçeyi öğretmek için Divan-ı Lügati’t-Türk adında bir sözlük yazmıştır. Eserde Türk tarih ve kültürüne ait bilgiler yer almaktadır.
(Divanı Lügati’t-Türkten bir sayfa)
İBN HALDUN: En önemli eseri Mukaddime’dir. Modern tarih filozoflarına ve sosyologlara yaklaşan bir tarih kuramı yaptı.
NİZAMÜLMÜLK: Selçuklu sultanları Alparsan ve Melikşahın veziridir. Devlet yönetimi ile ilgili Siyasetname adında bir eser yazmıştır.
(Siyasetname’den bir sayfa)
İBN BATUTA: Seyahatnamesi İslam dünyasının büyük bir bölümünün tarihine ışık tutan önemli bir eserdir.“…Ondan sonra Nusaybin’e geldik. Bir nehir bilezik gibi şehri çevirir. Burada elde edilen gül suyunun benzeri yoktur… Sonra Dara şehrine doğru yol aldık. Şimdi terk edilmiş ve haraptır... Buradan yola çıkarak Mardin şehrine vardık…”
ALİ KUŞÇU: Uluğ Bey’in rasathanesinde çalışan Ali Kuşçu Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasanın yanında kaldıktan sonra Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmet’in daveti üzerine İstanbul’a gelerek müderris olarak atanır. Matematik ve astronomi üzerine eserler yazmıştır.
(Ali Kuşçu’nun Fethiyye adlı eserinden bir sayfa)
ULUĞ BEY: Timur’un torunu olan Uluğ Bey hem bir hükümdar hem de bir bilim adamıdır. Semerkant’ta rasathane (gözlem evi) yaptırmıştır. Matematik ve astronomi ile ilgili Zic adlı eserini yazmış ve çeşitli batı dillerine çevrilmiştir.
(Uluğ Bey Zici’nin ilk sayfası)
TAKİYÜDDİN: Osmanlı padişahı III. Murat’ın himayesinde çalışmıştır. Trigonometri, astronomi, optik konusunda eserler yazmıştır.
(Takiyüddin Rasathanesi)
KÂTİP ÇELEBİ: Osmanlı padişahı IV. Murad’ın Doğu Seferlerine kâtip olarak katıldı. İstanbul’a dönüşte kendini okumaya yazmaya verdi. Tarih, coğrafya ve biyografya alanında fezleke, cihannüma gibi çeşitli eserler yazdı.
(Cihannümadan bir harita)
Şener CAN
Sosyal Bilgiler Öğrt.
