KAS GÜCÜNDEN MAKİNE GÜCÜNE GEÇİŞ
SANAYİ İNKILÂBI
• 18.yy’da ilk olarak İngiltere’de başlamış, daha sonra Avrupa ülkelerine yayılmış ve tüm dünyayı etkilemiştir.
• İnsan ve hayvan gücüne dayalı üretimin yerini sanayi ve makine gücünün almasıdır.
• Buhar gücüyle makine çarklarının çalıştı¬rılması ile birlikte Sanayi İnkılâbı daha da geliş¬miştir.
• Sanayi İnkılâbı ile birlikte atölyelerin yeri¬ne fabrikalar kurulmuştur. İnsan gücünün yerini makineler almış böylece kısa sürede üretim ar¬tışı olmuştur.
Sonuçları
1. Üretimde aletin yerini makine aldı; seri üretime geçildi.
2. Üretim arttı; uluslararası ticaret hızlandı.
3. Büyük şirketler kuruldu: sermaye birikimi daha da yoğunlaştı.
4. Büyük fabrikalar kuruldu; işçi sınıfı ortaya çıktı.
5. Köyden kente göç başladı; kentleşme hızlandı; dünyanın ilk gecekonduları meydana geldi.
6. Ham madde kaynakları ve pazar alanları bulma yarışı sanayileşen ülkeler arasında rekabete yol açtı.
7. İşsizlik bir yandan artarken öte yandan teknoloji alanlarında yeni yenilikler görüldü, işçi sınıfı kendini korumak için sendikalaşmaya başladı. Böylece çalışma hayatında yeni bir dönem başladı.
8. Uluslararası ekonomik ve kültürel ilişkiler arttı.
9. Sosyalizm ve Liberalizm gibi düşünce akımları ortaya çıktı
SANAYİ İNKILÂBI’NIN OSMANLI DEVLETİ'NE ETKİLERİ
Sanayi İnkılâbı ile birlikte Avrupa'da ma¬kineleşme başladı. Bu konuda öncülük yapan İn¬giltere hızlı bir üretime geçti. Ancak seri ve ucuz üretim beraberinde ham madde ve pazar sorunu¬nu ortaya çıkardı.
Sanayi İnkılâbı’na katılan Avrupa devlet¬leri dünyanın değişik yerlerinde ham madde ve pazar bulmak için sömürgecilik faaliyetlerine gi¬riştiler. Yükselme Dönemi'nde dünyanın en bü¬yük gücü olan Osmanlı Devleti bu gelişmelere ayak uyduramadığı için güç kaybetmeye başladı, İngiltere, Fransa ve Rusya gibi güçlü devletler es¬ki gücünü kaybetmiş olan Osmanlı Devleti'ni açık bir pazar olarak gördükleri için daha önceden ve¬rilmiş olan kapitülasyonları da değerlendirerek mallarını satmaya başladılar. Bu durumun sonu¬cunda el tezgâhlarıyla üretim yapan Osmanlı esnafı Avrupa'nın bol ve ucuz mallarıyla rekabet edemedi.
Osmanlı ekonomisinin dışa bağımlı hâle gelmesiyle birlikte Osmanlı ekonomisi de bağım¬sızlığını kaybetti
BUHAR TEKNOLOJİSİNİN ONEMI
• Buhar makinesi, buharın içinde var olan ısı enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren bir dıştan yanmalı motordur.
• Lokomotif, buharlı gemiler, pompalar, buharlı traktörler, endüstriyel devreler bu grubun içine girer.
• Fransız Denis Papin 17.yy'da içinde suyun kaynadığı ve biriken buharın suyun kaynama noktasını yükselten ve sıkıca kapanan kapağı olan düdüklü tencereyi icat etmiştir. Bu sayede yemekler kısa sürede yapılabilmektedir.
• 18.yy'da buharlı motorlar sadece su pompa¬ları ve tekstil makinelerinin çalışması için kulla¬nılmıştır. John Fitch 1787'de ilk buharlı vapuru yapmıştır.
• 1804 yılında Richard Trevithick dünyanın ilk buharlı lokomotifini üretmiştir.
• Buharlı traktörlerin yapılması tarımsal alanda kolaylık sağlamıştır.
• Sanayi İnkılâbı ile birlikte buhar, kömür ve demirin kullanılması demiryolu çağını açmıştır.
• 19.yy'da çelik, elektrik, petrol ve kimyasal mad¬deler üretim sürecine girmiştir.
• Sanayi inkılâbı ile birlikte telefon, mikrofon, telsiz, bisiklet, daktilo gibi birçok yenilik günlük yaşamda yerini almıştır.
• Yapay gübre üretilmiş, topraktan daha fazla ürün elde edilmeye başlamıştır.
• Tarımdaki üretim, günlük sosyal yaşama olum¬lu etki yapmış, kıtlık ve yoksulluk azalmıştır.
UYARI:1869'da Süveyş Kanalı, 1914'te Panama Kanalları'nın açılması ile ticaret yolları kısalmıştır. Böylece ticaret daha da gelişmiştir.
