C-AMASYA GENELGESİ-TAMİMİ
(22 HAZİRAN 1919)
Sebep:
Ülkenin içinde bulunduğu durumu millete duyura-rak milleti bağımsızlık ve egemenlik için mücade-leye çağırmak.
Genelgenin Hazırlayıcıları:
Mustafa Kemal, Refet Bele, Ali Fuat Cebesoy, Rauf Orbay, Kazım Karabekir(Erzurum’da)
Genelgenin Maddeleri:
1-Yurdun bütünlüğü ve milletin istiklali tehlikede¬dir.
Açıklama:
1-Durum ve Kurtuluş Savaşının gereği ortaya kon-maktadır.
2-Kurtuluş Savaşının bölgesel değil; bütünsel ol-duğu vurgulan¬mıştır.
3-Bölücülere ve bölgesel kurtuluşu amaçlayanlara bir tepkidir.
2-İstanbul’daki hükümet baskı altında olduğundan dolayı, üzerine almış olduğu sorumluluğun gerekle-rini yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş gibi gösteriyor.
Açıklama:
1-İlk defa İstanbul hükümetine tepki gösterilmiştir.
2-İstanbul hükümetinin bu tutumu da, durumun bir parçası olarak, belirtilmiştir.
Uyarı:Mustafa Kemal Milli Mücadele esnasında milli güçte bölünme yaşanmaması için padişaha karşı doğrudan tepki gös¬termeyip; tepkilerinde İs-tanbul hükümetini hedef almıştır.
3- Milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
Açıklama:
1-Milli egemenlik fikri ilk defa üstü kapalı bir şe-kilde vurgu¬landı.
2-Kurtarıcı olarak, padişah, mandacı ve himayeci devletlerin yerini milletin kendisi aldı.
3-Kaderine razı olmaya bir karşı çıkış vardır.
4-İleride milli egemenliğe dayalı devletin kurulaca-ğına dair ilk işaretler verilmiştir.
5-Mustafa Kemal’in Türk milletine güvendiği ve mücadeleyi millete mal etmek istediği anlaşılmak-tadır.
4-Milletin durum ve davranışını göz önünde tutmak ve haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden kurtul-muş milli bir kurulun varlığı gereklidir.
Açıklama:
1-İlk defa heyet-i temsiliyenin kurulması istenmek-tedir.
2-Kurtuluş savaşına, kişisellikten çıkarılarak, ulusal karakter kazandırılmaya çalışılmaktadır.
3-Genelgenin ihtilalci yönü görülmektedir.
5-Anadolu’nun her yönden güvenli yeri olan Si-vas’ta milli bir kongre toplanmalıdır.
Açıklama:
1-Ulusal bir kongrenin toplanması istenmiştir.
2-Milli birlik ve beraberliğin sağlanması amaçlan-mıştır.
6- Kongreye her sancaktan milletin güvenini ka-zanmış üç delege katılmalıdır. Delegeleri müdafa-i hukuk cemiyetleri ve belediyeler seçmelidir. Dele-gelerin kongreye geliş güzergahları ve zamanları milli bir sır olarak saklanmalıdır.
Açıklama:
1-Kararların ulusal olması amaçlanmıştır.
2-Delegelerin milletin güvenini kazanmış kişilerden olmasının istenmesi kongrede alınacak kararların bütün millet tarafından kabul edilebilmesi içindir.
3-Delegelerin milli mücadele taraftarı olması için delegelerin müdafa-i hukuk cemiyetleri tarafından belirlenmesi istenmiştir.
4-Delegelerin seçimle belirlenmek istenmesi ileride seçime dayalı bir sistemin olabileceğini de göster-mektedir.
7-Doğu ileri adına 10 Temmuz 1919’da Erzu-rum’da bir kongre toplanacaktır. Bu tarihe kadar diğer illerin temsilcileri de Sivas’a gelebilirlerse; Erzurum kongresine katılmış olan delegeler Sivas’a hareket edecektir.
Amasya Genelgesinin Önemi:
1-Kurtuluş Savaşının gereği( Ülkenin bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir.); amacı ( Vata-nın bütünlüğünün ve milletin bağımsızlık ve ege-menli¬ğinin sağlanması) ve yöntemi ( Mücadeleyi halk yapa¬caktır.)
2-İşgalciler ve İstanbul hükümetine bir tepkidir.
3-Milli mücadelenin programıdır.
4-Mustafa Kemal’in millete ilk çağrısıdır.
5-Türk inkılabının ihtilal safhası başlamıştır.
6-Kurtuluşun tek elden yürütülmesi için ortam ha-zırlanmaya çalışılmıştır.
7-Milli bağımsızlık hukuki yönden belgelere bağ-lanmıştır.
8-Evrensel haklar dile getirilmiştir.
9-Mustafa Kemal bu genelgeyi yayınlayarak ilk defa İstanbul’un verdiği yetkileri aşmıştır.
Açıklamalar:
1-Amasya Genelgesinin yayınlanmasından sonra içişleri bakanı Ali Kemal, Mustafa Kemal’e göre-vinden alındığını ve İstanbul’a geri dönmesi gerek-tiğini bildirdi.(Gerekçe olarak ise yetkilerini aştığı bildirildi.) Vakit kazanmak isteyen Mustafa Kemal ise “ Ben sadece padişahtan emir alırım” diyerek karşılık vermiştir. 7-8 Temmuz 1919 günü İstan-bul’dan Mustafa Kemal’in görev¬den alındığına dair telgraf geldi. Mustafa Kemal ise 8-9 Temmuz 1919 günü askerlik mesleğinden ayrılarak sine-i millete döndü¬ğünü bildirdi.
2-Amasya Genelgesinin esasları ilk defa Erzurum Kongresinde karara dönüştü.
3-Genelgeden sonra, İstanbul’un Anadolu’ya ege-men değil tabi olması gerektiği bildirildi.
4-Genelgenin uygulanması ile ordu mensuplarının görevlendi¬rilmesi Türk ordusunu da ihtilalin içine çekmiştir.
maltepe dershanesi
