Tanzimat Fermanı (1839)
Boğazlar ve Mısır sorununda Avrupa devletlerinin desteğini almak ve azınlıklara ayrıcalık verme baskılarına son vermek amacıyla padişah Abdülmecit zamanında oluşturulmuştur.
Tanzimat Fermanı ilk kez padişahın üzerinde bir kanun gücü olduğunu göstermiştir. Bu yüzden hukuk devleti olma yolunda önemli bir adımdır.
Demokratikleşme yolunda ilk önemli adım atıldı ve ilk kez hukukun üstünlüğü kabul edildi.
Tanzimat Dönemi padişahlarından Abdülmecit’in portresi
Islahat Fermanı (1856)
Kırım Savaşı’nın sonunda 1856’da Paris’te toplanan barış konferansına sunulmuştur.
Amaç Osmanlı Devleti üzerindeki baskıları azaltmak konferanstan olumlu sonuçlar almak için kabul edilmiş.
Ancak istenen sonuç elde edilememiştir.
Hatta bedelli askerlik gibi konularda Gayrımüslimlerin Müslümanlardan daha ayrıcalıklı hale gelmesine yol açmıştır.
Uyarı: Tanzimat Fermanı ve 1856 yılında ilan edilen Islahat Fermanı ile Osmanlı yönetimindeki Müslüman halk ile Gayrımüslimler arasında tam bir eşitlik sağlanmaya çalışılmıştır.
Meşrutiyet (1876)
Avrupa’da eğitim görmüş, oradaki gelişmeleri takip eden Genç Osmanlılar adı verilen aydın grubun baskısı sonucunda gerçekleştirilmiştir.
Bu sırada Kanuni Esasi adı verilen ilk anayasa yayımlanmıştır
Mebusan Meclisi açıldı. Halk kısıtlı da olsa ilk kez seçme ve seçilme hakkını kullandı.
1908 yılında ikinci kez ilan edilen meşrutiyet ile padişahın yetkileri kısıtlanarak meclisin yetkileri artırıldı.
Uyarı: Padişah II. Abdülhamit, 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı sırasında Gayrımüslim vekillerin işleri yavaşlatmaya yönelik tutumu gerekçe göstererek meclisi kapatmış ve ülkeyi tek başına idare etmiştir.
Uyarı: 1876 Kanuni Esasi’nin ilanı ile Osmanlı Devleti’nde mutlakıyetten meşrutiyet rejimine geçilmiştir.
