I. TBMM’NİN AÇILMASI (23 Nisan 1920)
İşgal edilen bölgelerde yapılan seçimler sonunda seçilen milletvekilleri ile İstanbul’dan gelen milletvekillerinin katılımıyla 23 Nisan 1920’de ilk TBMM açıldı (I. TBMM’de M. Kemal’e karşı olanlar, İstanbul meclisinden gelenlerdir). Yapılan seçimler sonunda M. Kemal başkan seçildi ve böylece yeni hükümet kuruldu.
TBMM’nin Aldığı İlk Kararlar
1. Hükümet kurmak gereklidir.
2. Geçici olmak kaydıyla bir hükümet başkanı veya padişah vekili atamak doğru değildir.
3. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
4. TBMM’nin üstünde hiçbir güç yoktur.
5. TBMM yasama ve yürütme yetkilerini kendinde topladı.
6. Meclis’ten seçilecek bir heyet hükümet işlerine bakar, Meclis’in başkanı bu heyetin de başkanıdır.
7. Padişah ve halife, baskı ve zordan kurtulduğu zaman meclisin düzenleyeceği yasaya uygun olarak durumunu alır.
I. TBMM’nin Özellikleri
Yeni bir Türk devleti kuruldu, Temsil Heyeti’nin görevi sona erdi (Kurucu Meclis özelliği taşır, ancak savaş döneminde olduğu için açıkça ifade edilmemiştir. “olağanüstü yetkilere sahip meclis” ifadesi kullanıldı).
Meclis Hükümeti esas alındı (Hükümet başkanı aynı zamanda meclis başkanıdır).
Kuvvetler birliği ilkesi benimsendi (yasama, yürütme, yargı gücü meclisindi).
“Milli egemenlik kayıtsız şartsız milletindir” kararıyla saltanat sistemi geçersiz hale geldi. Bu cumhuriyet idaresine geçişin en kesin belirtisidir.
TBMM’nin üstünde bir güç yoktur ifadesiyle İstanbul Hükümeti yok sayıldı.
Ulusal bağımsızlığı gerçekleştirmiştir. Ulusal egemenlik ilkesini de benimsemiş, ancak dönemin koşulları gereği açıklamamıştır.
Demokratik ve ihtilalci niteliği bulunmaktadır.
Ulusal birliğin bozulmaması için saltanat ve hilafet makamlarına dokunulmamıştır.
Anayasal bir temel üzerine kurulmamıştır (1921 Anayasasının ilanı ile hukuki geçerlilik kazanacaktır).
I. TBMM’nin Yaptığı Çalışmalar
1. Kurtuluş Savaşı’nı yaparak yurdu düşmandan kurtardı.
2. Çıkan iç isyanları bastırdı.
3. Uluslar arası antlaşmalar yaptı.
4. Sevr Antlaşması ile Mondros Ateşkes Antlaşması yerine Lozan Barış Antlaşmasını yaptı.
5. İstiklal Marşı’nı kabul etti.
6. Saltanatı kaldırdı.
7. İlk anayasayı hazırladı (Teşkilat-ı Esasiye Kanunu).
NOT: I. TBMM Hükümeti görevini 11 Ağustos 1923’te II. TBMM’ye devretmiştir.
