OSMANLI – İRAN İLİŞKİLERİ
Ø DOĞU POLİTİKASI: Osmanlı devleti doğu siyasetinin temelini İran ile ilişkiler oluşturur. İran en büyük sorundur.16. yüzyılda başlayan Osmanlı-İran savaşları 17.yüzyılda da devam etmiştir.
NEDENLERİ:
1- İran’ın her Avrupa seferinde Osmanlı topraklarına saldırması.
2- Osmanlı devleti Anadolu’daki Celali isyanıyla uğraşmasından yararlanmak istenmesi.
3- İran’ın Anadolu’da Şiilik propagandası yaparak isyan çıkarması.
4- İki devlet arasındaki sınır anlaşmazlıkları.
5- İran’daki taht kavgalarından Osmanlının yararlanmak istemesi
YORUM: İranla yapılan savaşlarda kalıcı başarı sağlanamamıştır. Bunun 3 önemli nedeni vardır.
1-İran’ın İstanbul’dan uzak olması
2-Coğrafi şartların olumsuzluğu
3-İran’ın açık savaş yapmaması
Ø III. MURAT Döneminde (1577–1590): İran ile “1590 FERHAT PAŞA (İSTANBUL) ANTLAŞMASI” imzalamıştır.
ÖNEMİ: 1-Osmanlı devletinin sınırları Hazar denizine kadar genişledi.
2-Osmanlı devleti doğuda en geniş sınırlara ulaştı.
Ø I.AHMET Döneminde ( 1603–1611): İran ile 1611 “NASUH PAŞA ANTLAŞMASI” imzalanmıştır.
ÖNEMİ: 1- Ferhat Paşa Antlaşması ile alınan yerler İran’a geri verilecek
2- İran yıllık 200 deve yükü ipek vergi vermeyi kabul etti.
Ø I.MUSTAFA Döneminde ( 1617–1618 ) : 1618 de “SERAV ANTLAŞMASI” ile İran Nasuh paşa antlaşmasının gereklerini yerine getirmeyi kabul etmiştir.
Ø IV. MURAT Döneminde ( 1622–1639 ) : İran’a iki sefer yapıldı.1635 Revan ve 1637 Bağdat seferi. Bağdat alınarak KASR-I ŞİRİN ANLAŞMASIYLA savaşlar sona erdi.(1639)
ÖNEMİ: Bugünkü Türkiye-İran sınırı büyük ölçüde belirlendi. Kasrı şirin antlaşmasıyla belirlenen sınırlar fazla değişikliğe uğramadan günümüze kadar devam etmiştir.
