Ýslam öncesi ilk türk devletlerini kapsayan çözümlü kavrama testleri

[Sosyal Bilgiler1]

1.    Ýslam  öncesi  Türk devletlerinde  yöneticilere, danýþmanlýk yapan kiþilere ne ad verilirdi?
A)   Kenetçi
B)   Kurgan
C)   Tarkan
D)   Bitikçi
E)   Toy
Eski   Türk  devletlerinde   yöneticilere   gerek   idari konularda   gerekse   askeri   ve   sosyal   konularda danýþmanlýk görevinde bulunan memurlar mevcuttu. Bu kiþiler ilmî açýdan dönemin ileri gelen kiþilerinden seçilirdi. Bu kiþilere kenetçi adý verilirdi. Kurgan: Mezar-türbe. Tarkan: Askeri iþleri yöneten komutan. Bitikçi: Yazýþma ve dýþ iliþkilerle iigilenir.
(Cevap A)

3.
Osmanlý devletinde padiþahlar bir karar verirken veya kanun koyarken, þeyhülislamdan yaptýklarý bu iþin din açýsýdan sakýncasý olmadýðýna daîr fetva alýrlardý. Yapýlan iþlerin dine aykýrý olmamasý gerekirdi.
Buna karþýlýk Eski Türk devletlerinde hakanlar yaptýklarý iþlerin hangi hukukî dayanaða temellendirilmesine dikkat ederlerdi?
A)Yuð D) Töre
B) Apa    C) Yorgan E) Kurgan
Eski   Türk   devletlerinde   yöneticiler   töreye   göre
hareket ederlerdi. Yapacaklarý iþ töreye aykýrý ise
bunuyapmazlardý.
Apa - yorgan: Devlet iþleriyle uðraþan bir çeþit devlet
memuru.
Yuð: Ölü gömme törenlerine verilen addýr.
(Cevap D)
Türk edebiyatýnýn ve tarihinin bilinen en eski yazýlý belgeleri aþaðýdakilerden hangisidir?

RGIS   A)   Yenisey Kitabeleri
ýu
Û   B)   Orhun Kitabeleri
co
ifi
o.   C)   Türeyiþ Kitabeleri
   D)   Manas Destaný
13   E)   Göç Destaný
YEDÝI   9*   ÎZÐMs

Yenisey   Kitabeleri   VI.   yy.da   yazýlmýþtýr.   Orhun Kitabeleri ise VIII. yy.da yazýlmýþtýr.
(Cevap A)


B) Tekin E)Þad
2. Eski Türk devletlerinde, Osmanlý devletindeki defterdarlarýn görevini yerine getiren devlet görevlilerine ne denirdi?
C)Kam
A) Tarkan D) Todun
Osmanlý  devletinde  devletin  gelir ve  giderleriyle
ilgilenen divan görevlilerine defterdar denirdi. Eski
Türk devletlerinde de gelir-gider iþleri ve vergi iþlerine
bakan görevliye Todun (tudun) denirdi.
Kam: Din adamlarýna denir.
Þad: Hükümdar çoçuklarýna ve vezirlere verilen isim
Teðin: Prens, þehzade anlamlarýna gelir.
(Cevap B)

Eski Türk devletlerine bakýldýðýnda devlet yönetimiyle alakalý aþaðýdaki düþüncelerden hangisi yanlýþtýr?
A)   Ülke topraklarý padiþahýn malýdýr.
B)   Ülke topraklarý ordunun ortak malýdýr.
C)   Ülke topraklarý  hükümdar ve  ailesinin  ortak
malýdýr.
D)   Ülke topraklarý padiþahýn en büyük çocuðunun
malýdýr.
E)   Ülke topraklarý halkýn malýdýr.
Eski Türklerde "Ülke topraklarý hükümdar ve ailesinin ortak malýdýr." anlayýþý hakimdir.
(Cevap C)

54-

-GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISÝ-



6.

Hakkýnda bilgi sahibi olduðumuz ilk Türk devleti aþaðýdakilerden hangisidir?
A)   Kutluk
B)   Uygurlar
C)   Avrupa Hun Devleti
D)   Göktürk
E)   Asya Hun Devleti
Asya Hun Devleti (M.Ö. 1000) Avrupa Hun Devleti (375-496) Göktürk (552-630) Kutluk (682-745) Uygurlar (745-840)

9.    -745 yýlýnda Doðu Türkistan'a yerleþerek devletlerini kurdular.
-Mimari,   tarým   ve   ticari   alanlarda   geliþmeler göstermiþlerdir.
-Yerleþik hayata geçen ilk Türk devletidir.
Yukarýda     hakkýnda     bilgi     verilen     devlet aþaðýdakilerden hangisidir?
A)   Uyguriar
B)   Göktürkler
C)   Kutluklar
D)   Asya Hun
E)   Kýrgýzlar

(Cevap E)

7. Türk tarihine bakýldýðýnda birçok Türk devleti kýsa bir dönem sonra ikiye bölünerek zayýflamýþlar ve baþka devletler tarafýndan yýkýlmýþlardýr.
Türk devletlerinin böyle kýsa bir sürede yýkýlmalarýna sebep olan ana unsur aþaðýdakilerden hangisidir?
A)   Ülke ordusunun zayýf olmasý
B)   Çin Baskýlarýnýn artmasý
C)   Devlet iþlerine Hatunlarýn karýþmasý
D)   "Ülke  hükümdar  ve  ailesinin   ortak  malýdýr"
anlayýþý
E)   Türkierin savaþçý özelliklerinin olmasý
Ülkenin hükümdar ve ailesinin ortak malý olmasý, hükümdar çocuklarý arasýnda taht kavgalarýna sebep olmuþtur. Bu taht kavgalarý neticesinde Türk devletleri kýsa sürede yýkýlmýþlardýr.
(Cevap D)
8.    Aþaðýdaki kavram ve karþýlýklarýndan yanlýþ olan hangisidir?
A)   Tuð = Sancak
B)   Otað = Hükümdar Çadýrý
C)   Toy = Meclis
D)   Ýdikut = Katip
E)   Teðin = Þehzade

Türk tarihinde yerleþik hayata geçen ilk Türk devleti Uygurlardýr. Yerleþik hayata geçiþle birlikte mimari ve tarým alanlarýnda çok büyük geliþmeler katetmiþierdir.
(Cevap A)
10.  I. Roma imparatorluðu ikiye ayrýldý.
II.   Orta çaðýn baþlangýcý olmuþtur.
III.   Feodalite rejimi ortaya çýktý.
IV.   Rönesans hareketi baþladý.
V.   Sömürge imparatorluklarý kuruldu.
Yukarýdakilerden   hangileri   kavimler   göçünün sonuçlarýndan degildir?
A)   l-ll
B)   ll-lll
C)   l-lll
D)   l-ll-lll
E)   IV-V
ÇÖZVM:
Rönesans hareketi Ýstanbul'un fethinin sonuçlarýdýr. Sömürge imparatorluklarýnýn kurulmasý ise coðrafi keþiflerin sonucudur.
(Cevap E)

idikut, Eski Türk devletlerinde hükümdara verilen ünvanlardan bir tanesidir.
(Cevap D)

-TARIH-

55




ÇDZUMLU KONU   KAVRAMA   TESTÝ
1. Ýslamiyet öncesi Türk devletlerinde, Uygurlar'a kadar gelen dönemde, mimari eserlere pek rastlanmamaktadýr.
Aþaðýdakilerden hangisi Ýslamiyet'ten önceki Türk devletlerinde mimari eserlerin geliþmemesinin temel nedenidir?
A)   Hayvancýlýkta ilerlemeleri
B)   Gök-tanrý dinini benimsenýeleri
C)   Mimarinin yasak olmasý
D)   Sürekli savaþ yapmalarý
E)   Göçebe hayat yaþamalarý
2. Göktürk alfabesi ile yazýlmýþtýr. Türk dili ve edebiyatýnýn ilk önemli yazýlý metinleridir. Türk tarihinin önemli Türkçe belgeleridir.
Hakkýnda   bilgi   verilen   eser   aþagýdakilerden hangisidir?
A)   Karabalgasun Yazýtlarý
B)   Orhun Kitabeleri
C)   Göç Destaný
D)   Yenisey Kitabeleri
E)   Manas Destaný
3.    I.     Toy
II.   Toygun
III.   Kam
Yukarýdakilerden hangisi Ýslamiyet'ten önce kurulan Türk devletlerinde din adamlarýna verilen ad deðildir?

02
A) B) C) D)
a co co

5.    I.     Mimari ve þehirleþmede ileriemesý
II.   Tarým ve ticaret alanýnda geliþmesi
III.   Ötüken ve çevresinde kurulmalarý
Uygurlar hakkýnda yukarýda verilen bilgilerden hangileri onlarýn yerleþik hayata geçtiklerine kanýt olarak gösterilebilir?
A) Yalnýz! D) I ve II
C) Yalnýz III
B) Yalnýz II E)lvelll
Türkfer, ölen kimse için kurgan denilen mezarlar kazar, ölüleri eþyalarý ile birlikte gömerlerdi. Bu durum aþaðýdakilerden hangisiyle açýklanabilir?
A)   Göktanrý inancýnýn olmasýyla
B)   Eþyalara büyük önem vermeleriyle
C)   Mani dinini kabul etmeleriyle
D)   Göçebe hayatý yaþamalarýyla
E)   Öldükten sonra dirilme inancýnýn olmasýyla
I.   ilk Çað'ýn sonu Orta Çað'ýn baþlangýcý kabul
edilmiþtir.
II.   Roma imparatorluðu ikiye ayrýlmýþtýr.
III.   Avrupa'da   derebeylik   rejiminin   kurulmasýna
neden olmuþtur.
Yukarýda    verilen    geliþmeler    hangi    olayýn sonucudur?
Haçlý seferleri Ýstanbul'un fethi Kavimler göçü Coðrafi keþifler I. Dünya Savaþý



B) Yalnýz D) I ve II
destanlardan       hangisi
4.

A) Yalnýz I C) II ve III
E) Ivelll
Aþaðýda      verilen Göktürkler'e aittir?
A)   Manas Destaný
B)   Türeyiþ Destaný
C)   Ergenekon Destaný
D)   Oðuz Kaðan Destaný
E)   Göç Destaný

Ýslamiyet'ten önceki Türk toplumlarýnda sanat eserleri çoðunlukla deri, ahþap ve metal iþçiliðine dayalý olan taþýnabilir eserlerdi. Halý kilim dokumacýlýðý ve çadýr sanatý yaygýndý. Uygurlarda ise mabetler, saraylar yapýlmýþ mimari ve süslemecilik geliþme göstermiþti.
Türklerde sanatta görülen bu geliþme, aþaðýdakilerden hangisinin bir göstergesidir?
A)   Komþu devletlerle iliþkinin geliþtiðinin
B)   Ticaret anlayýþýnýn geliþmesinin
C)   Göçebe hayattan yerleþik hayata geçildiðinin
D)   Askerliðin geliþme göstermesinin
E)   Ülke sýnýrlarýnýn geniþlediðinin

56-

-GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISI-



9. Tarihte Türk topluluklarýný ilk defa bir bayrak altýnda toplayan devlet aþaðýdakilerden hangisidir?
A)   Uygurlar
B)   Göktürkler
C)   Asya Hun Devleti
D)   Avrupa Hun Devleti
E)   Seiçuklular

13. Ýslamiyet'ten önceki Türk toplumlarýnda Türkler arasýnda hakimiyet yetkisinin hükümdarlara tanrý tarafýndan verildiðine inanýlýrdý. Hakimiyetin bir soyda, hükümdar ailesinin bir üyesinde Tanrý tarafýndan tayin edildiði kabul edilirdi.
Yukarýda verilen bilgilere göre Türk topluluklarýndaki bu inanýþa verilen ad aþaðýdakilerden hangisidir?



A) Toy D) Ýl

B) Kut E) Töre

C) Budun



10. Ýslamiyet'ten önceki Türk Devletleri'nde devlet topraklarý hükümdar ailesinin ortak malý kabul edilirdi. Bu durumun;
I.   Devlet   topraklarýný    bölüþme   uðruna   taht
kavgalarýnýn baþlamasýna
II.   Merkezi otoritenin zayýflamasýna
III.   Türk devletlerinin kýsa sürede yýkýlmasýna.
Sonuçlarýndan   hangilerine   ortam   hazýrladýðý söylenebilir?

14. Ýslamiyet öncesi Türk devletlerinde siyasi örgütlenmenin en üst kademesi, aþaðýdakilerden hangisidir?
A)Boy D)ÝI
C)Toy
B) Bodun E) Oðuþ



B) Yalnýz II D) I ve III
A) Yalnýz C) I ve II E) I, II ve
11.
Aþaðýda verilen bilgilerden hangisi Uygurlar için söylenebilir?
A)   Avrupa'dadevletkurmuþlardýr.
B)   Orduyu     onluk    sisteme    göre     ilk    kez
düzenlemiþlerdir.
C)   Siyasi varlýklarýna Göktürkler son vermiþtir.
D)   Orhun Kitabeleri Uygurlar'dan kalma ilk yazýlý
Türk belgeleridir.
E)   Moðollar döneminde kültürel etkinlikleri olmuþtur.
12.  I.   Askerlik
II.   Halýcýlýk
III.   Tarýým
IV.   Mimari
Uygurlar, Orta Asya'da kurulan diðer Türk devletlerine göre yukarýdaki alanlarýn hangilerinde daha baþarýlý olmuþlardýr?
A) I ve II C) III ve IV E) I ve IV
B) II ve III
D)l, II, III ve IV

2: o >-m
'a
UJ

15. Aþaðýdakilerden  hangisi Avrupa'ya göç eden Türk topluluklarý arasýnda ver almaz?
B) Kýpçaklar D) Kýrgýzlar
A) Avarlar C) Oðuzlar E) Hunlar
16. Ýslamiyeti kabul eden ilk Türk topluluðudur. Ýlk Müslüman Türk Devleti olan Karahanlýlar Devleti'nin kurulmasýnda etkili olmuþlardýr.
Yukarýda haklarýnda bilgi verilen Türk topluluðu hangisidir?
B) Karluklar D) Avarlar
A)   Göktürkler C)   Hazarlar E)   Türgiþler
17. Ýslamiyet'ten önce Türk devletleri arasýnda yer alan Türkistan bölgesinde yaþarken Göktürklerin Çin egemenliðine girmesiyle baðýmsýz olan ve Müslümanlarýn Orta Asya'ya hakim olmasýna engel olan devlet aþaðýdakilerden hangisidir?
B) Türgiþler D) Oðuzlar
A)   Avarlar C)   Karluklar E)   Sibirler

-TARÝH-

57



18. Ýslamiyet öncesi Türk devletlerinden hangisi askeri ve siyasi baþarýlarýndan çok kültürel alandaki baþarýlarý ile tanýnmýþlardýr?
B) Türgiþler D) Avarlar
A)   Göktürkler C)   Uygurlar E)    Bulgarlar

23. Ýslamiyet öncesi Türk Devletlerinin kýsa sürede yýkýlmasýnda aþaðýdakilerden hangisi daha etkili olmuþtur?
A)   Çin'in baskýlarý
B)   Kardeþler arasýndaki mücadeleler
C)   Askeri teþkilatýn zayýf olmasý
D)   Diðer devletterle olan mücadeleler
E)   Ekonominin güçsüz olmasý



19. Aþaðýda Ýslamiyet öncesi Türk devletlerine ait devlet ve destan eþleþtirmesi yapýlmýþtýr. 6u eþleþtirmelerden hangisi yanlýþtýr?
A)   Göktürkler - Ergenekon Destaný
B)   Uygurlar - Manas Destaný
C)   Ýskitler-Þu Destaný
D)   Hunlar - Oðuz Kaðan Destaný
E)   Sakalar - Alp Er Tunga Destaný
20. Ýslamiyet öncesi Türk devletlerinde ilk devlet ve ordu örgütü, aþaðýdaki hükümdarlardan hangisi tarafýndan kurulmuþtur?

24. Aþaðýdakilerden hangisi Çinlilerin entrikalarý, baðýmsýzlýðýn önemi, Tiirk Devletleri'nin parçalanmasýnda etkili olan faktörler ve geleceðe yönelik öðütleri konu alan ve Göktürkler dönemine ait olan eserdir?
A)   Manas Destaný
B)   Kutadgu Bilig
C)   Orhun Yazýtlarý
D)   Karabalgasun Yazýtlarý
E)   Yenisey Yazýtlarý



B) MeteHan D) Kutluk
A) Teoman C) Balamir E)   Bilge Kaðan
21. Ýslamiyet öncesi Türk devletleri ile Çin arasýnda yaþanan mücadelelerin temelinde yatan sebep aþaðýdaki alanlardan hangisidir?

A)   Din   B)   Ekonomik
C)   Kültürel   D)   Hukuki
E)   Ýdari      
22.
Ýslamiyet öncesi Türk Devletlerinde hükümdarlar devleti yönetmenin kutsal bir görev olduðuna ve bu görevi gök tanrý tarafýndan kendilerine verildiðinde inanýrlardý. Buna raðmen hükümdarlarýn yetkileri sýnýrsýz deðildi.
Aþaðýdakilerden hangisinin hükümdarýn yetkilerini kýsýtlayan en önemli unsur olduðu söylenebilir?
B)Kut E)Boy
C)ÝI
A) Ordu D) Töre

o tr
UJ
w w a.
Q

25. Aþaðýdaki terimlerden hangisi Ýslamiyet öncesi Türk Devletleri ile ilgili bir terim deðildir?
A)   Kaðan
B)   Cizye
C)   Kurultay
D)   Þaman
E)   Töre
ÇÖZÜMLER
1.   Türkler göçebe bir hayat tarzýný benimsemiþlerdir.
Büyük hayvan sürülerinin peþinde yaylak ve kýþlaklar
arasýnda göçebe bir hayat sürüyorlardý bu yüzden
mimari  geliþmemiþtir.  Türkler,  ilk kez  Uygurlar'la
birlikte yerleþik hayata geçmeye baþlamýþlardýr. Bu
yüzden Uygurlar'da mimari geliþmiþtir.
(Cevap E)
2.   Soru kökünde verilen bilgiler Orhun Kitabeleri'nin
özellikleri   arasýndadýr.   Orhun   Kitabesi   Göktürk
alfabesi ile yazýlmýþtýr. Türk Dili ve edebiyatýnýn ilk
önemli yazýlý metinleridir. Kitabeler ayný zamanda
Ýslamiyet   öncesi   Türk   tarihinin   önemli   Türkçe
belgeleridir. Vezir Tonyokuk (727), Kül Tigin (732) ve
Bilge Kaðan (735) adýna dikilen kitabelerin son ikisi
Yolluð Tigin tarafýndan yazýlmýþtýr.
(Cevap B)

58-

-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGÝSÝ-



3.   Ýslamiyet'ten önce kurulan  Türk devletlerinde din
adamlarý ayrý bir sýnýf olmayýp bunlara Þaman, Kam,
Baský adiarý verilirdi.
Toy -> Siyasi, ekonomik, kültürel iþlerin görüþülüp karara baðlandýðý meclistir. Toygun -» Toy ve Kurultaya katýlma hakkýna sahip olanlara verilen addýr.
(Cevap D)
4.   Verilen destanlardan Ergenekon Destaný Göktürklere
aittir.
Manas Destaný -> Kýrgýzlar'a Türeyiþ ve Göç Destaný -> Uygurlar'a Oðuz Kaðan Destaný -> Hunlar'a aittir.
(Cevap C)
5.   Verilen bilgilerden I ve II Uygurlarýn yerleþik hayata
geçtiklerine kanýt olarak gösterilebilir.
(Cevap D)
6.   Ýslamiyet'ten  önceki  Türk  toplumlarýnda  öldükten
sonra dirilme inancýnýn olmasmdan dolayý ölüleri
günlük   hayatta   kullandýklarý   eþyalarýyla   birlikte
gömerlerdi.
(CevapE)
7.   Verilen   geliþmeler   Kavimler   Göçü'nün   sonuçlarý
arasýndayeralýr.
Kavimler Göçü: Büyük Hun Devleti'nin daðýlmasýndan sonra batýya yönelen Türkler IV. yüzyýlda Hazar Deniz'i ile Aral Gölü arasýndaki bölgede yaþamýþlar M.S. 375 tarihinde Volga nehrini geçerek bir göç hareketi baþlatmýþlardýr. Hunlar'ýn önünde duramayan German Kavimleri batýya doðru göç etmiþlerdir. Hunlar'ýn neden olduðu bu harekete Kavimler Göçü adý verilir. Kavimler göçünün sonuçlarý;
-   Roma   Ýmparatorluðu   Doðu   ve   Batý   Roma
Ýmparatorluklarý olarak ikiye ayrýldý.
-   Avrupa'da feodalite rejiminin oluþmasýnda etkili
oldu.
-   Kilise, papalýk ve skolastik düþünce güç kazandý.
-   Kavimler  Göçü   ilk  Çaðýn  sonu,   Orta  Çaðýn
baþlangýcý kabul edilir,
(Cevap C)
8.   Türkler göçebe hayatý yaþadýklarý için sanat eserleri,
deri, ahþap, metal iþçiliðine dayalý taþýnabilir eserlerdir. Uygurlar Dönemi'nde büyük çapta yerleþik hayata geçildiði için bunun sonucu olarak mabetler, saraylar, mimari ve süslemecilik göze çarpar.
(Cevap C)

9.   Asya   Hun   Devleti,   Türkier'i   bir   bayrak   altýnda
toplayarak   Orta   Asya'da   Türk   birliðini   ilk   kez
saðlamýþtýr.
(Cevap C)
10.   Türk devletlerinde ülke toprakiarý hükümdar ailesinýn
ortak malý olarak kabul edilirdi. Bundan dolayý,
-   Kaðan ölünce çocuklarý bu geleneðe uyarak devlet
topraklarýný     bölüþme     uðruna    taht    kavgalarý
yaþanmýþtýr,
-   iç mücadeleler Türk devletinin zayýflamasýna ve dýþ
müdahalelere ortam hazýrlamýþtýr. Türk devletleri kýsa
sürede yýkýlmýþtýr.
(Cevap E)
11.   E   seçeneði   doðrudur.   Uygurlar   XIII.   yüzyýlda
Moðollarýn egemenliðini kabul etmiþlerdir. Bundan
sonra Moðollar Uygur Türklerini önemli görevlere
getirmiþlerdir.   Uygur   yazýsý   moðollarýnda   yazýsý
olmuþtur. Uygurlar diðer Türk topluluklarý ile birlikte
Moðollarýn Türkleþmesinde önemli rol oynamýþlardýr.
Diðer seçeneklere baktýðýmýzda,
A -> Uygurlar Orta Asya'da kurulmuþtur. Baþkentleri
Karabalgasundur.
B -> Türklerde ilk düzenli orduyu Asya Hun Devleti
döneminde Mete kurmuþtur. Mete'nin bulduðu onlu
sistern    günümüz    modern    orduiarýnýn    temeüni
oluþturmuþlardýr.
C -> Uygurlarý Kýrgýzlar yýkmýþtýr.
D -» Orhun Kitabeleri Göktürkler dönemine aittir.
(Cevap E)
12.   Verilen bilgilerden III ve IV doðrudur. Uygurlarýn en
önemli özelliði yerleþik hayatý benimseyen ilk Türk
topluluðu olmalarýdýr. Bu nedenle tarým, sanat ve
ticarette ilerlemiþlerdir.
(Cevap C)
13.   Ýslamiyet öncesi Türk toplumlarýnda hükümdarlara
devleti  yönetme  yetkisinin  Gök  Tanrý  tarafýndan
verildiðine inanýlýrdý. Bu yetkiye "kut" denirdý. Bu
yüzden kanýnda kut olan herkesin devlet yönetiminde
hak sahibi olduðuna inanýlýrdý.
(Cevap B)
14.   Siyasi örgütlenmenin en üst kademesini oluþturan
devlet   islamiyet   öncesi   Türk   devletlerinde   "N"
kelimesl ile belirtilmiþtir. Seçeneklerde verilen diðer
terimleri de incelediðimizde;
Boy -^ Aile ve soylarýn bir araya gelmesiyle oluþur.
Bodun -» Boylar birliðine verilen addýr.
Toy -> Devlette siyasi, askeri ve ekonomik kararlarýn
alýndýðý meclise verilen addýr.
Oðuþ -» Aile anlamýna gelmektedir.
(Cevap D)

-TARIH-

59



15.   Verilen    devletlerden    Kýrgýzlar    Avrupa'ya    göç
etmemiþtir. IV - IX yüzyýllarda Yenisey bölgesinde
yaþayan Kýrgýzlar Göktürkler ve Uygurlarýn idaresi
altýnda kaldýlar. Uygur Devletini yýktýlar ve Ötügen
bölgesinde kendi devletlerini kurdular.
Kýpçaklar: V - VII yüzyýllarda Asya'nýn doðusunda yaþayan Kýpçaklar X. yüzyýl sonlarýnda Karahýtaylýlar tarafýndan batýya göç ettirildiler. Doðu Avrupa'ya gelip Rus prenslikleriyle mücadele ettiler. Avarlar: IV. yüzyýlda Orta Asya'da bir devlet kurdular. Bu devlet Göktürkler tarafýndan yýkýlýnca Bizans'la mücadele ettiler. Daha sonra Romanya ve Macaristan'a yerleþip Orta Avrupa'da güçlü bir imparatorluk kurdular.
Oðuzlar: X. ve XI. yüzyýllarda Hazar Denizi'nin doðusundan Seyhun Nehri'ne kadar uzanan bölgede yaþayan Oðuzlar Kýpçaklar, Hazarlar ve Karluklarla yaptýklarý mücadeleyi kaybedince, bir kýsmý Karadeniz'in kuzeyinden batýya gittiler. Oður adýný alan bu grup XI. yüzyýlda Tuna Nehri'ni geçip Balkanlara ulaþtý.
Hunlar:  Asya  Hun   Devleti'nin   parçalanmasýndan
sonra baþsýz kalan Hun topluluklarýnýn bir kýsmý IV.
yüzyýlda   Hazar   Denizi   ile  Aral   görü   arasýndaki
topraklarý ele geçirdiler. Batýya doðru yürüyüþlerini "m
sürdürüp Volga nehrini geçtiler. Hunlar kýsa zamanda §
idil (Volga) nehri ile Tuna nehri arasýndaki topraklara o
sahip oldular. V. yüzyýl baþlarýnda hakimiyet alanlarý g>
Macar ovasýna kadar ulaþtý.   ^
(Cevap D). j
16.   Ýslam dünyasýna en yakýn Türkler Karluklardý. 751 S
Talas   savaþýnda   Çinlilere   karþý,    Müslümanlarý
desteklemiþler ve bundan sonra Ýslamiyet ilk defa
Karluklular arasýnda yayýlmýþtýr. Orta Asya'da ilk Türk
Ýslam devleti olan Karahanlýlarýn kurulmasýnda bu
Türk boyu, önemli rol oynamýþtýr.
(Cevap B)
17.   Soruda verilen bilgilere baktýðýmýzda bu devletin
Türgiþler   olduðunu   görürüz.   Türgiþler   Emeviler
döneminde   Maveraünnehirde   fetihlerde   bulunan
Ýslâm ordularýnýn karþýlarýna dikilerek Orta Asya'nýn
Araplaþmasýný önlediler.
(Cevap B)
18. Uygurlar þehirler kurarak yerleþik hayata geçmiþler ve sanat, ticaret ve tarýmla uðraþmýþlardýr. Uygurlar din deðiþtirerek savaþçýlýk özelliklerini kaybetmiþlerdir. Ýslamiyet öncesi Türk devletleri arasýnda kültürel alanda baþarýlarý ile tanýnan devlettir.
(Cevap C)

19.   Verilen seçenekler incelendiðinde  B seçeneðinýn
yanlýþ   olduðu   görülür.   Manas   Destaný   Uygurlar
dönemine ait deðil Kýrgýzlar dönemine aittir.
(Cevap B)
20.   Mete Devri'nde, Türkler ilk defa bir bayrak altýnda
toplanmýþtýr. ilk Türk devlet teþkilâtlanmasý ve askeri
teþkilatlanma   Mete   Han   tarafýndarý   yapýlmýþtýr.
Mate'nin  askeri  alanda  meydana  getirdiði  "On'lu
Sistem"    teþkilatý.    daha    sonra    kurulan    Türk
devletlerince örnek alýnmýþtýr.
(Cevap B)
21.   Orta Asya Türk devletleriyle Çin arasýnda yaþanan
mücadelenin   temeli    ipek   Yoluna   sahip   olma
mücadelesidir. Ýpek Yoiu, Çin'den istanbul'a kadar
uzanan çok önemli bir ticaret yoiudur. Ýpek Yolu'nun
ticari   amaçlý    olduðu   düþünülürse   mücadelenin
ekonomik olduðu anlaþýlýr.
(Cevap B)
22.   Ýslamiyet öncesi  Türk  Devletieri'nde  hükümdarýn
yetkileri sýnýrsýz deðildi. Töre denilen ortak idari ve
hukuki düzene göre devlet yönetilirdi.
(Cevap D)
23.   Ýslamiyet öncesi Türk devletlerinde devlet topraklarý
hükümdar ailesinin ortak malý olarak kabul edilirdi.
Kaðan ölünce çocuklarý bu geleneðe uyarak devlet
topraklarýnýn paylaþýmý için taht kavgasýna baþlar ve
böylece devlet kýsa sürede yýkýlýrdý.
(Cevap B)
24.   Bilge Kaðan, Kül Tigin ve Tonyukuk adlarýna dikilen
Orhun Yazýtlarý'nda; Türklerin devlet anlayýþý, devlet
görevlilerinin  sorumluluklarý  ve vatan sevgisý gibi
konulara  deðinilmiþtir.   Ayrýca  yazýtlarda  Çinlilerin
entrikalarý,   baðýmsýzlýðýn   önemi,   Türk   devletinin
parçalanmasýnda etkili olan faktörler ve geleceðe
yönelik öðütler yer almaktadýr.
(Cevap C)
25.   Verilen seçeneklerden B seçeneði Ýslamiyet öncesi
Türklerde kullanýlan bir terim deðildir.
Cizye   -»   Müslüman   olmayan   halktan   askerlik
yapmamalarýndan dolayý alýnan vergidir.
Kaðan   ->   Ýslamiyet   öncesi   Türk   devletlerinde
hükümdarlara verilen unvan
Kurultay  -»  Ýslamiyet öncesi Türk devletlerinde
yönetimle ilgili olarak askeri, siyasi, iktisadi ve kültürei
sorunlarýn görüþülüp karara baðlandýðý meclis.
Þaman —» Sihir ilmini bilenlere verilen ad.
Töre -» Türklerin âdet, gelenek ve görenaklerinden
oluþan yazýsýz hukukuna verilen ad.         (Cevap

[PeRi]

saðolun