31mart13nisanvakasz9 1240607963

Osmanlı Devletinde İç İsyanlar Nedenleri ve Çeşitleri

İÇ İSYANLAR

1-MERKEZ (İSTANBUL) İSYANLARI:

Kapıkulu Askerleri (özellikle yeniçeriler) tarafından çıkarılmıştır. Asıl nedeni EKONOMİK’TİR. Maaş ve menfaat isyanlarıdır.

NEDENLERİ:

  • Ulufe (Maaş) ve Cülus Bahşişlerinin zamanında ödenmemesi
  • Yeniçeri Ocağında disiplinin bozulması (“ocak devlet içindir.”anlayışı yerine “devlet ocak içindir” anlayışının benimsenmesi.)
  • İktidar ve çıkar mücadelelerinden dolayı devlet adamları ve saray kadınlarının Kapıkulu Askerlerini kışkırtmaları31mart13nisanvakasz9 1240607963

UYARI: Merkez isyanları Fatih Sultan Mehmet döneminde cülus bahşişi nedeniyle çıkmıştır. Duraklama döneminde ilk merkez isyanı 3.murat döneminde cülus bahşişi nedeniyle çıkmıştır.

SONUÇLARI:

  • Merkezi otorite sarsılmıştır.
  • Askeri isyanlar sonucunda ilk defa bir Osmanlı padişahı öldürülmüştür.

YORUM: Bu durum yeniçerilerin devlet içindeki gücünü artırmış, Padişahların yönetimindeki etkinliğini azaltmıştır.

İstanbul’da huzur ve güven sarsılmış ve asayiş bozulmuştur. Devlet adamları devlet otoritesinin sağlanması için sert önlemler almışlardır.

2- CELALİ (ANADOLU) İSYANLARI:

Yavuz Sultan Selim zamanında ayaklanan Bozoklu Celal’in adından dolayı sosyal, ekonomik ve siyasi nedenlerden dolayı 17.yüzyılda ANADOLU’DA çıkan isyanlara CELALİ İSYANLARI denilmiştir. Dirlikleri elinden alınan Tımarlı Sipahiler, görevlerinden uzaklaştırılan devlet memurları ve asker kaçaklarının çıkardıkları isyanlardır.

NEDENLERİ:

  • Merkezi otoritenin bozulması
  • Vergilerin artması ve köylülerin topraklarını terk etmesi
  • Haç ova meydan savaşından kaçan kapıkulu askerlerinin Anadolu’ya geçerek eşkıya olmaları.
  • Uzun süren savaşların ( Osmanlı – İran, Osmanlı-Avusturya savaşları) yaratmış olduğu olumsuzluklar
  • Kadıların haksız karar vermesi Anadolu’ya atanan devlet memurlarının yetersizliği
  • Ekonomik olumsuzluklar, rüşvet, haksızlık ve adaletsizlikler neden olmuştur.

NOT: İsyanların en önemlileri Kavayazıcı, Canbolatoğlu, Kalenderoğlu, Deli Hasan, Abaza Mehmet tarafından çıkarılmıştır.

 

SONUÇLARI

  • Anadolu’da huzur ve güven bozuldu. Halkın devlete güveni azaldı.
  • Tımar sistemi bozuldu. Köylünün toprağını terk etmesinden dolayı tarımsal üretim azaldı.
  • Tarımın durması ve vergilerin toplanmaması nedeniyle devlet gelirleri azalmıştır. Ekonomik durum bozulmuştur.
  • Osmanlı Devleti Avusturya İran savaşlarında zor duruma düşerek bu devletlere tavizler vermek zorunda kalmıştır.

YORUM: Bu durum iç sorunların dış politikayı olumsuz etkilediğine kanıt gösterilebilir.

UYARI: Celali İsyanlarının dini bir yönü olmadığı gibi isyancılar devlet düzenini değiştirmeyi amaçlamamıştır.

3- EYALET İSYANLARI:

17 yy’da merkeze uzak Eyaletlerde ( Erdel, Boğdan, Kırım, Yemen, Bağdat, Mısır ve Trablusgarp) isyanlar çıkmıştır.

NEDENLERİ

  •   Merkezi Otoritesinin bozulması
  •   Osmanlı Devletinden ayrılarak bağımsız olmak istemeleri
  • Yöneticilerin halka zulmetmesi
  • Osmanlı Devletiyle mücadele eden büyük devletlerin eyalet yöneticilerini korumaları ve isyana teşvik etmeleri

YORUM 1:Avrupa devletleri eyaletlerin Osmanlı devletinden ayrılmasıyla Osmanlının siyasi gücünün azalacağına inanarak bu isyanlara destek vermiştir.

YORUM 2: Merkez, Celali ve Eyalet isyanlarının hiçbirinde devletin Rejimine veya Bağımsız Devlet kurma girişimi yoktur. Genellikle kişilere yöneliktir. MİLLİYETÇİLİĞİN etkisi yoktur

UYARI: Bu isyanlar yönetimi değiştirmeye yönelik değil, yöneticileri değiştirmeye yöneliktir

DURAKLAMA DEVRİ ISLAHATÇILARI VE YAPILAN ISLAHATLAR

ISLAHAT (Eş anlamı): Düzeltme iyileştirme ve aslını bozmadan değişiklik yapma Reform demektir.

ISLAHAT (Kelime anlamı): Mevcut düzenin tamamen korunması şartıyla devletin aksayan ve bozulan yönlerini iyileştirme ve düzeltmedir.

UYARI: ıslahat hareketlerinde,

Devletin mevcut düzeni ve kurumları değiştirilmez

Islahatta zor kullanılarak yeni bir düzen getirme amacı yoktur.

Ülkenin mevcut durumu göz önünde bulundurulur.

Reform (ıslahat) = Değişiklik

¨ Yenileşme

¨ İlerleme              + devlet yöneticileri

¨ Çağdaşlaşma

 sosyal bilgiler

YORUM: Osmanlı tarihinde İlk Islahat Hareketleri (Düzenleme) 17.yy da başlamıştır. Osmanlı devlet adamları duraklamadan kurtarmak ve eski gücüne döndürmek için bazı ıslahatlar yapmıştır.

Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal ayaklanması 1420
İsyan 1420 yılında İzmir Karaburun Yarımadasında gerçekleşmiştir.Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal, Şeyh Bedreddin’in baş müridleridir. İsyanı bunlar çıkarmıştır.

İzmiroğlu Cüneyt Bey isyanı 1414
1414 yılında İzmir oğlu Cüneyt Bey tarafından gerçeklerştirilmiştir. Adını isyanı başlatandan almıştır.

Şeyh Bedrettin ayaklanması 1420
Şeyh Bedreddin; kendine ait bir devlet kurmak istemiştir. Çelebi Mehmed zamanında çıkarılmış bir iç isyandır.

osmanli ic isyanlari
Osmanlı iç isyanları

Menemen olayı – ayaklanması 1930
İzmir Menemen’de çıkarılan bir isyandır. İsyan rejim karşıtıdır. İsyan sonucunda Kubulay şehit edilmiş ve kısa sürede isyan bastırılarak isyanı çıkaranlar yakalanarak cezalandırılmıştır.

Küçük Mustafa ayaklanması 1423
1423 yılında saltanat kavgası sonucu Osmanlı yönetimine başkaldırmıştır.

  1. Şahkulu ayaklanması 1511
  2. Hain Ahmet ayaklanması 1524
  3. İstanbul’da Yeniçeri Ayaklanması 1525
  4. Celali ayaklanmaları 1500 – 1600
  5. Genç Osman’a karşı Yeniçeri, Sipahi ayaklanması 1622
  6. Anadolu’da Abaza paşa ayaklanması 1622
  7. Cennetoğlu ayaklanması 1624
  8. İlyas Paşa Ayaklanması 1632
  9.  Dürzi emiri Manoğlu İsyanı 1635
  10. Vardar Ali Paşa Ayaklanması 1648
  11. Sultanahmet olayı ve Sipahi ayaklanması 1648
  12. Haydaroğlu Mehmet Bey ayaklanması 1649
  13. Gürcü Nebi İsyanı 1649
  14. Yeniçeri, Sipahi ayaklanması 1656
  15. Abaza Hasan Paşa Ayaklanması 1658
  16. Edirne olayları ve Ordunun İstanbul üzerine yürümesi 1703
  17. Patrona Halil Ayaklanması 1730
  18. Arnavut ayaklanması 1731
  19. Pazvantoğlu ayaklanması 1797
  20. Sırp İsyanları 1806
  21. Kabakçı Mustafa Paşa ayaklanması 1807
  22. Alemdar Olayı 1808
  23. Mora ayaklanması 1821
  24. Tepedelenli Ali paşa ayaklanması 1822
  25. Sakız adası ayaklanması 1822
  26. Mehmet Ali Paşa ayaklanması 1832
  27. Epir ve Taselya ayaklanmaları 1854
  28. Girit ayaklanması 1866
  29. Hersek Ayaklanması 1875
  30. Bulgar ayaklanması 1876
  31. Sason ayaklanması 1894
  32. Makedonya ayaklanması 1903
  33. Arnavutluk İsyanı 1910
  34. Şeyh Eşref ayaklanmaları 1919
  35. Ahmet Anzavur 1920
  36. Düzce ayaklanmaları 1920
  37. Yozgat ayaklanmaları 1920
  38. Zile Ayaklanması 1920
  39. Milli Aşireti Olayı 1920
  40. Cemil Çeto Olayı 1920
  41. Çopur Musa 1920

Hakkımızda Sosyal Bilgiler

Belki Bunlar İlginizi Çekebilir.

ortacag donemi

Orta Çağ’da Ekonomi Özet

ORTA  ÇAĞ’DA EKONOMİ A)TARIM Feodalizm (Derebeylik): Batı Roma’nın yıkılmasıyla güvenlik ve geçim ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla …

9 Yorumlarınız

  1. 2021ilk yorumunu yapam

  2. Tebrikler güzel bilgileri bir araya toplamışsınız ayrıca Kazım Takaci ye katılıyorum😂

  3. Çok güzel bı sıte bu????

  4. Çok güzel bi sıte

  5. Sosyal Bilgiler dersi için bu siteden yararlanıyorum. Oldukça eski bir sosyal bilgiler sitesi olduğu kesin arama yaparak istediğim bilgilere ulaşıyorum

  6. İç isyanlar =celali isayanlarmiydi yoksa,istanbul isyanlarimi cevap verirseniz iyi olur

  7. Hani Osmanli 600 sene huzur icerisinde yasamisti. Sorun yotu
    Bu isyanlar niye?

  8. Sosyal bilgiler dersi için güzel bilgiler teşekkürler. Öğrenciler umarım iyi faydalanabiliyorlardır.

  9. Acaba buraya neden saçma sapan yorumlar yapıyorsunuz işiniz. Gücünüz yokmu sizin kardeşim alaala

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir